فاصله ادعا و عمل

گفت‌وگو با افراد مختلف درباره موضوعات خبری و غیرخبری و انتخاب تیتر غیرمرتبط با اصل ماجرا در نقد رسانه ملی، حاشیه‌پردازی و حاشیه‌سازی‌های ژورنالیستی که به روزنامه‌نگاری زرد پهلو می‌زند و گاه همسو شدن با رسانه‌های بیگانه در نقد تلویزیون، اگر از منطق لازم برخوردار نباشد ـ که نیست ـ هیچ‌گاه توجیه‌پذیر نخواهد بود و هیچ مخاطبی را نمی‌تواند قانع کند که اصل جریان چیست و رسانه معترض قرار است مخاطب را به کدام سمت و سو راهنمایی کند.

بدیهی است نقد فنی و دارا بودن عیار علمی در مطالب و رویکردها، آن چیزی است که می‌تواند به ارتقای کیفیت برنامه‌سازی در رسانه ملی کمک‌ کند، اما اگر غرض‌ورزی‌های شخصی یا سیاسی در این زمینه دخیل باشد، به ارزش و جایگاه نقد در ارتقای کارهای تلویزیونی لطمه وارد خواهد کرد و آن را به جریانی برای تشویش اذهان عمومی تبدیل خواهد کرد. بگذریم از این که این روزها، حضور بی‌رویه نویسنده و منتقد در رسانه‌ها، اصولا جایگاه نقد تخصصی را به سمت اظهارنظرهای عادی و عاری از نگاه علمی و تحلیلی تقلیل داده و دیگر مثل گذشته‌ای نه چندان دور، بسیاری از امضاها برای خوانندگان رسانه‌های کاغذی و بازدیدکنندگان سایت‌های اینترنتی از شأن و جایگاه برخوردار نیست.

یکی از نکاتی که می‌توان از این جریان‌سازی‌های مغرضانه رسانه‌ای دریافت و نسبت به آن با بدبینی تمام نگریست، استفاده از متن برنامه‌های تلویزیونی بدون ذکر منبع آنهاست.

برخی رسانه‌های مدعی در فضای مجازی یا مکتوب، دائم از مشکلات موجود در تلویزیون می‌نویسند و در بسیاری از موارد دست به سیاه‌نمایی می‌زنند، اما آنگاه که به یک گفت‌وگوی جذاب تلویزیونی برمی‌خورند و به دلیل ارزش‌های خبری چاره‌ای جز پوشش آن ندارند، دست به رفتاری می‌زنند که خود صبح تا شب در مذمت آن نوشته‌اند و آن را در بوق و کرنا کرده‌اند. آنها در انعکاس چند صفحه‌ای یک گفت‌وگو در فلان برنامه تلویزیونی، با حذف منبع در جای جای متن پیاده شده و صرفا با قید عبارت «در یک برنامه تلویزیونی عنوان شد...» تلاش می‌کنند میزان بغض خود را نسبت به معرفی تلاش‌های برنامه‌سازان سیما نشان دهند که البته این بیشتر به یک تلاش مذبوحانه می‌ماند، زیرا هم بسیاری از مردم، آن برنامه و گفت‌وگوی پخش شده در آن را دیده‌اند و هم در عصر گسترده اطلاع‌رسانی، اگر چند رسانه مغرض دست به سانسور منبع بزنند، از آنجا که دیگر رسانه‌ها در انعکاس مطلب منبع را ذکر کرده‌اند، این اقدام، فقط اعتبار رسانه مدعی اما سانسورگر را زیر سوال خواهد برد.

اما در خلال این فرآیند رسانه‌ای آنچه برای مردم، ناخودآگاه به ایجاد یک شفاف‌سازی انجامیده، نمایش فاصله بین ادعا و عمل برخی رسانه‌هاست؛ رسانه‌هایی که گاه رفتاری را پیش می‌گیرند که خود ادعای مخالفت با آن را دارند. تناقضی که امروزه، دست‌های دوستان مدعی را بیش از پیش نزد مردم رو کرده است.

احمدرضا علیزاده