برای اطلاع از سهم ۳ درصدی تولیدات ایرانی در بازار فروش اسباببازی شهر تهران، نیازی به استعلام رسمی از وزارت صنعت و تجارت نبود؛ کافی است یکبار حدفاصل ضلعشمالی خیابان میرزایشیرازی تا حوالی پمپبنزین این خیابان را طی کنیم یا اندکی در اسباببازی فروشیهای متعدد میدان هفتحوض پرسه بزنیم تا از بالابودن آمارهای اعلام شده مطمئن شویم. بله؛ سهم ۳ درصدی تولیدات داخلی از بازار داغ اسباببازیهای ایرانی را باید غلو شده و بیش از انتظار فرض کنیم.
اینجا قسمتی از دنیای اسباببازیهاست که ایران در آن حضور ندارد. اینجا خیابان میرزایشیرازی است، در قلب تهران! برای بهدست آوردن قیمت انواع اسباببازی، چگونگی کیفیتها و خریداران این محصولات خبرنگار «شهروند»، ۱۶ مغازه فعال این صنف را مورد بررسی قرار داده تا به پاسخ این سوالها برسد که چرا چین باید اقدام به تولید شخصیت عروسکی ایرانی مثل کلاهقرمزی کند؟ ننهسرمایی که شخصیت قصهگوی ایرانی است چرا به گفته فروشندگان هیچ خریداری ندارد و درنهایت بیشباهت بودن عروسکهای شخصیتهای معروف که تولید ایران است، چقدر در نفروختن این نوع عروسکها سهم دارد؟
نیاز به اسباببازی و اقتصاد خانواده
فرهنگ ایرانی، فرهنگی خوگرفته با آداب و رسومی است که در آن به تعلقات کودکی اصرار زیادی دارند. توجه به کودکان بهعنوان سرمایههای اصلی یک خانواده از قدیمالایام باعث شده که هر خانواده، خرید محصولات موردنیاز کودکان خود را نه یک «هزینه» که یک «سرمایهگذاری» فرض کنند. خانوادهها اما روی یک موضوع اتفاقنظر دارند که خرید محصولات داخلی با وجود قیمت پایینتر، نمیتواند الزاما بهصرفه هم باشد. تصور درازمدت «بیکیفیتی محصولات ایرانی در مقابل محصولات خارجی» حالا کار را به جایی رسانده که والدین یک کودک ترجیح میدهند جنسی متعلق به کشورهای ویتنام، تایلند و چین را با قیمت دوبرابر تهیه کنند اما در میان قوم و خویش به خانواده خریدار محصولات صرفا ایرانی شهره نشوند.
اولویت اسباببازی خارجی
درخصوص این بازار، علائی، یکی از فروشندگان اسباببازی در خیابان میرزایشیرازی اینگونه توضیح میدهد: اکثر خانوادهها به محض شنیدن اینکه جنسی ایرانی است نمونه خارجیاش را میخواهند یا میگویند کجا نمونه خارجی این عروسک را میتوان پیدا کرد. وی با اشاره به اینکه بیکیفیتی بعضی از اسباببازیهای ایرانی باعث این طرز فکر شده، ادامه داد: عروسکهایی مانند باربی که با آن نوع کیفیت عالی عرضه میشد را نمیتوان با عروسکهای ایرانی مقایسه کرد و این موضوع باعث شده والدین کودکان به طور کلی دست از خرید همهنوع اسباببازی ایرانی بردارند و به اجناس خارجی روبیاورند.
یکی دیگر از فروشندگان این صنف که سابقه ۱۰ساله دارد، در اینباره گفت: در گذشته وضع فروش اسباببازی ایرانی بهتر بود و مردم بیشتر به قیمت فکر میکردند اما حالا نمیدانم فرزندسالاری باعث شده یا نه، اما اکثر والدین تمایل به خرید اسباببازیهای خارجی با قیمت بیشتر دارند.
این فروشنده البته حرفهایبودن اسباببازیهای آموزشی و تفریحی خارجی را نسبت به نمونههای ایرانی بیتاثیر ندانست و افزود: بازیهای آموزشی که در داخل کشور تولید میشوند اکثرا مناسب سنینی که روی جعبه گفته شده نیستند اما نمونههای خارجی مشخصا سنین متناسب با وسیله را روی جعبه توضیح داده است. این فعال صنف اسباببازیفروشی ادامه داد: نمونههای خارجی برای تمام سنین به تفکیک وسیله بازی تولید میکنند و حتی وسیله موردنیاز یک کودک ۳ ساله با کودکی ۴ ساله کاملا متفاوت است و این درحالی است که اسباببازیهای آموزشی تولید ایران، سن استفاده از این وسایل را معمولا از ۲ تا ۵سال عنوان میکند. او در رابطه با قیمت بسیار بالای عروسک شخصیتهای کارتونی نیز گفت: عروسک شخصیتهای کارتونی صرفا بهخاطر معروفبودنشان بسیار خوب به فروش میرسند.
عروسکهایی برای تمام سنین
در میان نمونههای ایرانی اسباببازی تولید شده در ایران، کلاهقرمزی و به تازگی فامیلدور، پرهوادارترین هستند و البته قیمتهای آنها نیز با عروسکهای معمولی قابل مقایسه نیست. او توضیح داد: در نمونههای خارجی مثلا پاندای کونگفوکار نمونه پرفروشی است؛ کوچکترین سایزی که از عروسک پاندای کونگفوکار که در مغازه دارم از ۲۵ هزارتومان شروع و در بزرگترین ابعاد به ۲۵۰ هزارتومان ختم میشود. این فروشنده با اشاره به اینکه خودشان عروسکها را مستقیما از چین وارد میکنند، درباره سود خود گفت: سود این صنف معمولی است. این درحالی است که یکی از همکاران او به «شهروند» گفت: تقریبا ۳۰ درصد فروش اسباببازی سود است.
یکی دیگر از مغازهدارانی که در این خیابان عروسک شخصیتهای معروف را به فروش میرساند در رابطه با مخاطبان عروسکهای پتومت توضیح داد: خریداران این نوع عروسکها فقط کودکان نیستند. جوانان و نوجوانان هم برای خود این عروسکها را میخرند و به همین دلیل آنها سودآورتر هستند. وی درباره قیمت این نوع عروسکها افزود: کوچکترین سایز این عروسک ۳۰ هزارتومان است و بزرگترین اندازه آن ۲۷۰هزارتومان قیمت دارد که تا اندازه جثه یک نوجوان ۱۵ ساله ابعاد دارد. وی در پاسخ به اینکه کدامیک سود بهتری دارد توضیح داد: عروسکهایی مانند پتومت که جفت هستند و مردم حتما هر دو را میخرند، طبیعتا سود بیشتری نیز دارد.
پت و متهای کمشباهت ایرانی!
فروشنده دیگری که در همین خیابان فعال است و او نیز عروسک شخصیتهای کارتونی را به فروش میرساند، درمورد کیفیت این عروسکها گفت: عروسکهای پتومت معمولا ساخت چین هستند و ۲ مورد که در ایران زده شده، کیفیتهای بسیار پایینی دارند و خریدار ندارد چون بسیار بیشباهت به عروسکهای اصلی هستند. وی درمورد شخصیتهای کارتونی ایرانی توضیح داد: عروسکهای کلاهقرمزی تولید کشور چین است و ننهسرما نیز که یکی از کاراکترهای انیمیشنی قصهگو است به تازگی وارد بازار فروش اسباببازی شده که بهترین این نوع عروسک تولید تایلند است. گفتنی است در میان محصولات ایرانی شخصیتهای کارتونی خارجی نیز میتوان به نمونههایی از باباسفنجی، نمو، پاتریک، سوپرمن و بتمن اشاره کرد که بازار خوبی ندارند.
آسیایشرقی در قلب تهران!
به جز بازار تهران، قسمتی از خیابان ستارخان و هفتحوض، بسیاری از مردم تهران دنیای اسباببازیفروشیهای شهر را در خیابان میرزایشیرازی میبینند. وجود بیش از ۱۰ فروشگاه اسباببازی در این خیابان، قدمزنی در آنجا را یک تفریح ایدهآل کرده است؛ البته به دلیل همین موضوع نیز فروشگاههای اسباببازیفروشی میرزایشیرازی، قیمتی به مراتب بالاتر از دیگر فروشگاههای شهر دارند. از دیگر ویژگیهای خرید و فروش اسباببازی در این محدوده، نایاببودن محصولات ایرانی است. در هر اسباببازیفروشی، به تعداد انگشتان دست، نمونههای ایرانی از عروسکها موجود است و مابقی ویترین با اسباببازیهای عمدتا آسیایشرقی تزیین شده. کشورهای تایلند، ویتنام، فیلیپین و اندونزی بیشترین سهم را از ویترین هر فروشگاه دارا هستند.
تجربه تلخ یک مشتری
یکی از خریدارانی که با کودک خود مشغول تماشای ویترین مغازهای در خیابان میرزایشیرازی بود گفت: دختر من ۳ ساله است و در این ۳ سال تنها موردی که عروسک ایرانی برایش خریدم، یک خرس بزرگ بود اما برای همیشه عبرت شد که جنس ایرانی نخرم. این خانم توضیح داد: خرسهای بزرگ معمولا قیمتهای بسیار بالایی دارند و خرسی که ما انتخاب کرده بودیم ۷۰۰ هزارتومان بود، برای همین سراغ خرسی به همان اندازه اما تولید ایران رفتیم و وقتی دست بساط فروش عروسکهای بزرگ و متعدد را در دستفروشیهای کنار خیابان کریمخان دیدیم، یکی از خرسهای بسیار بزرگ ۶۰هزارتومانی را خریدیم. این خانم با اشاره به اینکه این خرس کیفیت بسیار پایینی داشت، ادامه داد: اولینباری که خرس را شستم همه درزهایش باز شد و پنبههایش بیرون ریخت و این تجربهای شد که دیگر عروسک ایرانی حتی به قیمت بسیار پایین هم تهیه نکنم.
خانه ۲میلیونتومانی، اسباببازی مرفهین
آمار ۵ تا ۵۰۰ هزارتومانی اسباببازیها فقط مختص به جامعه آماری ما از عروسک است. در میان اسباببازیهای دیگر مراکز فروش محصولات کودک و نوجوان میتوان به بالگرد، هواپیما و خانهسازیهایی اشاره کرد که تا نزدیک به ۲ میلیونتومان به فروش میرود. یکی از این اسباببازیهای قیمتبالا، خانهای بود که به مجهزترین شکل یک خانه در ابعاد کوچک تولید شده و ساخت آلمان بود. این خانه که حدود ۹مترمربع مساحت دارد در اتاقهای ۱۲ متری به سختی نصب میشود. این خانه که درون آن میتوان سرسره، تخت کوچک، وان شستوشو، کمد و انواع اسباببازیها را نصب کرد، ۲میلیونتومان به فروش میرسد. در میان عروسکها اما عروسکهایی که معمولا آنها به اندازه یک جاکلیدی هستند و برای تزیین در خودرو یا جاکلیدی استفاده میشوند را میتوان با قیمت ۵ تا ۳۰هزارتومان خرید. این قیمت بالا معمولا به ۲ دلیل محبوبیت شخصیت کارتونی و نایاب یا بهروز بودن موضوع کارتون بستگی دارد. عروسکهای ایرانی در ابتدای تولید و ورود به بازار (با فرض بالابودن کیفیت ساخت) معمولا قیمتی حدود ۲۰ تا ۸۰ هزارتومان دارند. درباره عروسکهای خارجی این عدد بین ۳۰تا ۹۰هزارتومان است که البته افت قیمت آن در مقایسه با عروسکهای ایرانی کمتر است. هماکنون عروسکهایی در خیابان میرزایشیرازی وجود دارند که به دلیل خوشرنگ بودن و جنس ضدآبشان تا ۲۰۰ هزارتومان هم به فروش میروند، عروسکهایی که دارای کیفیت بسیار بالا و جثههایی بسیار کوچک هستند. عروسک طوطیهای ریو که مربوط به انیمیشنی با همین نام است ازجمله این محصولات هستند. همین امروز اگر سری به بازار عروسکفروشیها بزنید، عروسک خرس نیممتری و یکمتری پاندای معمولی حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزارتومان قیمت دارد، ضمن اینکه برای دریافت این عروسک میتوانید انتظار داشته باشید به دلیل اندازه بسیار بزرگش، فروشگاه آن را با پیک به منزل خریدار ارسال کند.
روزنامه شهروند/ فرناز نوبری
جام جم آنلاین گزارش میدهد
جام جم آنلاین گزارش میدهد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک فعال سیاسی:
یک نماینده مجلس:
در گفتوگوی «جامجم» با استاد حوزه و مبلغ بینالملل بررسی شد
گفتوگو با موسی اکبری،درخصوص تشکیل کمپین«سرزمین من»وساخت و مرمت۵۰خانه در منطقه زنده جان