پروژه محافظت از زمین

یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در حال حاضر، شناسایی آن دسته از اجرام فضایی است که در مسیر برخورد با زمین قرار دارند. با وجود پیشرفت‌های زیاد صورت گرفته در دانش فضایی، ‌ هنوز تجهیزات چندانی برای شناسایی این اجرام اختصاص نیافته و به همین دلیل است که ضرورت پیش‌بینی ساز و کارهایی ویژه برای رصد این اجرام اهمیت بیشتری می‌یابد.

برخی مطالعات نشان می‌دهد‌ حدود یک میلیون جرم فضایی مختلف ممکن است روزی به زمین برخورد کرده و خطراتی جدی ‌ برای ساکنان زمین به وجود آورند. مشکل اینجاست که تلسکوپ‌های فعلی فقط ده هزار (یک درصد) از این اجرام را شناسایی می‌کنند.

افزون بر این ناسا حدود ده هزار سیارک را شناسایی کرده است که مدار آنها در نزدیکی مدار زمین قرارداد یا حتی از مدار زمین می‌گذرند. در این میان حدود 1400 سیارک می‌توانند به صورت بالقوه برای ساکنان زمین خطرساز باشند. هر کدام از این سیارک‌های خطرساز حدود 400 متر یا بیشتر عرض داشته و هر ماه حدود 20 عدد از آنها از فاصله نسبتا نزدیکی از زمین عبور می‌کنند. براستی آیا وقت آن فرا نرسیده است که سیاره‌مان را در برابر این حجم عظیم از شهاب‌سنگ‌ها، سیارک‌ها و دنباله‌دارها محافظت کنیم؟

حادثه‌ای که در بیست و هفتم بهمن 1391 خورشیدی رخ داد و در آن شهاب‌سنگی با عرض 20 متر و وزن ده هزار تن به شهر چلیابینسک در روسیه برخورد کرد و سبب مجروح شدن 1500نفر (بیشتر به دلیل شکسته شدن پنجره‌ها) شد، پس از مدت‌ها هشداری جدی برای دانشمندان بود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این باورند که باید از هر وسیله ممکن نظیر بمب‌های هسته‌ای یا لیزر برای نابود کردن این اجرام فضایی یا حتی ایجاد مانع در مسیر حرکت آنها به سمت زمین استفاده کرد.‌ در این میان دانشمندان در دانشگاه هاوایی، پروژه جدیدی ‌ برای شناسایی سیارک‌هایی که ممکن است روزی به زمین برخورد کنند، آغاز کرده‌اند. این پروژه ‌ اطلس‌ نام دارد و قرار است تا دو سال دیگر اجرایی شود. واژه اطلس (ATLAS) مخفف عبارت ‌سامانه هشدار نهایی برخورد سیارک به زمین‌ (Asteroid Terrestrial-Impact Last Alert System) است. در این پروژه قرار است هشت تلسکوپ مختلف دائما به رصد آسمان شب پرداخته تا به این ترتیب سیارک‌هایی را که ممکن است به زمین برخورد کنند، شناسایی کرده و تا یک هفته پیش از برخورد آنها به زمین، مراتب را به شکلی هوشمند به مسئولان اخطار دهد.

همچنین بنیاد فضایی B612 طرح بلندپروازانه دیگری دارد. در این طرح قرار است نخستین تلسکوپ فضایی بخش خصوصی که سنیتل (Senitel) نام دارد ساخته و به فضا پرتاب شود. این تلسکوپ قدرتمند نقشه‌ای پویا از زمین و نیز تمام سیارک‌های مهمی که ‌اطراف زمین حرکت می‌کنند، تهیه خواهد کرد.

این پروژه همچنین موقعیت کنونی و آینده و نیز مسیر حرکت تک‌تک این سیارک‌ها را مشخص خواهد کرد. خوشبختانه فناوری فعلی و دانش امروزی ما به گونه‌ای است که می‌توانیم سیارک‌هایی را که ممکن است تهدیدکننده حیات روی زمین باشند از ده سال پیش از برخورد نهایی شناسایی کنیم. طراحان این پروژه بر این باورند که دقت این سامانه برای رهگیری سیارک‌هایی که در مسیر برخورد با زمین قرار دارند، یکصد برابر بیشتر از دیگر تلسکوپ‌های دیگر است. به کلامی دیگر حدود 99 درصد از سیارک‌هایی که ممکن است آسیب جدی به زمین برسانند از سوی تلسکوپ‌های دیگر رصد نمی‌شود. این تلسکوپ قرار است تا چهار سال دیگر به فضا ارسال شود.

آژانس فضایی ایالات متحده برنامه‌هایی برای جلوگیری از برخورد سیارک‌ها به زمین دارد. یکی از این برنامه‌ها، آخرین اقدام عملی ممکن در برخورد با سیارکی که در آستانه برخورد با زمین قرار دارد، خواهد بود. براساس این طرح ویژه، این سیارک در نزدیکی سطح زمین از سوی بازوهای رباتیکی ویژه گرفته شده و در یک مدار به دور ماه قرار می‌گیرد. سپس فضانوردانی از فضاپیمای ‌ اریون‌ به آن موقعیت فرستاده شده تا به مطالعه آن بپردازند. جالب است بدانید دانشمندان برای مطالعه بهتر دنباله‌دارها در تابستان 1384 خورشیدی، فضاپیمایی را به سوی یکی از آنها ارسال کردند. فضاپیمای ‌ دیپ ایمپکت‌ (Deep Impact) در مسیر حرکت به سمت دنباله‌داری غول‌پیکر تصویر بسیار باارزشی را ثبت کرد و البته خودش در این برخورد نابود شد.

بهره گیری از سلاح‌های مختلف برای نابودی اجرام فضایی

ناسا برنامه‌هایی جدی برای رصد و شناسایی اجرام فضایی که زمین در مسیر حرکت آنها قرار دارد در دست اجرا دارد. با این حال چندی پیش اعلام شد این سازمان با همکاری آژانس فضایی فدرال روسیه در حال تهیه برنامه‌ای برای بهره‌گیری از سلاح‌های هسته‌ای به منظور نابود کردن سیارک‌های نزدیک سطح زمین است.

اخبار منتشر شده حاکی از آن است که ناسا تاکنون صدها هزار دلار روی بررسی امکان عملی بودن این ایده‌ صرف کرده است. البته اجرایی شدن این پروژه در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، زیرا نباید از یاد ببریم ‌معاهده فضای خارجی‌ که تاکنون از سوی 102 کشور دنیا به امضا رسیده است، هر گونه بهره‌گیری از سلاح‌های هسته‌ای در فضا را ممنوع اعلام کرده است.

بیلیارد در فضا

با این که اما و اگرهای بهره‌گیری از سلاح هسته‌ای برای مقابله با سیارک‌های سرگردان همچنان ادامه دارد، گروهی دیگر از دانشمندان طرح جالب دیگری را پیشنهاد کرده است.

براساس این طرح‌ برای مقابله با سیارک‌هایی با طول صد‌ تا 300 متر که می‌توانند یک شهر بزرگ یا حتی کشوری را نابود کنند، می‌توان از یک فضاپیما برای منحرف‌سازی مسیر حرکت آن استفاده کرد. درست همانند بازی بیلیارد که یک توپ می‌تواند مسیر حرکت توپی دیگر را تغییر دهد، قرار دادن یک فضاپیما در مسیر حرکت یک سیارک می‌تواند با منحرف ساختن مسیر حرکت آن، جلوی بروز فاجعه احتمالی روی زمین را بگیرد.

اسلحه لیزری در جنگ با شهاب سنگ‌ها

یکی دیگر از راه‌های مقابله با سیارک‌هایی که در مسیر رسیدن به جو زمین قرار دارند، بهره‌گیری از انرژی لیزر است. دانشمندان گفته‌اند ‌ برای این کار می‌توان فضاپیمایی با قابلیت تابش لیزر‌ به فضا فرستاد.

همچنین برای افزایش کارایی این فضاپیما می‌توان فضاپیماهای بسیار کوچک دیگری را در کنار آن به فضا فرستاد تا در کنار همدیگر، نور لیزر فضاپیمای بزرگ‌تری را که در کنار آنها قرار دارد، بازتابش داده و به سمت سیاره مورد نظر هدف بگیرند. به این ترتیب انرژی داده شده به سیارک‌ها سبب افزایش حرارت آنها شده و در نتیجه مسیر حرکت آنها تغییر می‌کند.

دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا طرح بهتری برای بهره‌گیری از لیزر به منظور مبارزه با اجرام فضایی سرگردان داده‌اند.

براساس این طرح می‌توان فضاپیمای ویژه‌ای به فضا ارسال کرد تا بتواند انرژی خورشیدی را جذب کرده و آن را به صورت مستقیم به لیزر تبدیل کند. به این ترتیب این فضاپیما می‌تواند در یک فرآیند طولانی مدت، لیزر را به سیارک‌هایی که خطر بالقوه بیشتری برای زمین دارد، تابانده و به این ترتیب دارای خطرهای احتمالی را بگیرد. با این حال این نکته مهم را نیز باید در نظر داشت که برای کاستن حدود نیم کیلومتر از عرض یک سیارک با این روش، حدود 12 ماه وقت لازم خواهد بود.

آنچه مشخص است این که شناسایی اجرام فضایی نظیر شهاب‌سنگ و سیارک‌ها کار دشواری است و نابودی آنها‌ بسیار زمان گیر و پرهزینه خواهد بود، اما این را هم از یاد نبریم که این اجرام ممکن است روزی حیات را روی زمین به طور جدی به خطر اندازند.

msn / مترجم: صالح سپهری‌فر