امنیت، زیر چرخ مسافربرهای شخصی

مسافربرنماهای شخصی همه جا هستند؛ در خیابان های شهر، شهرک های دور افتاده اطراف شهر و ورودی پایانه های راه آهن و اتوبوس. هرچند خیلی هایشان فقط به قصد کار آمده اند تا با مسافرکشی یک لقمه نان حلال سر سفره خانواده شان بگذارند، اما کم نیستند آنهایی که مسافرکشی فقط بهانه ای است برایشان تا در این پوشش، خیلی کارها را راحت تر انجام دهند.

زورگیری، تجاوز به عنف، آزار و اذیت، ضرب و جرح و جرایم خشن یکی پس از دیگری از پشت نقاب مسابرنماهای شخصی بیرون می آید؛ همان هایی که از کمبود اتوبوس و تاکسی و سادگی طعمه هایشان سوءاستفاده می کنند تا به هدفشان برسند. مسافربرهای شخصی هنوز در اخبار حوادث روزنامه ها جایگاه ویژه ای دارند، انگار قرار نیست این ماجرا تمام شود؛ مسئولان می گویند پرونده ساماندهی مسافربرهای شخصی بسته شده، اما جرایم ریز و درشتی که این افراد در پوشش مسافربر شخصی مرتکب می شوند، زنگ خطر امنیت را برای شهروندان به صدا درآورده و هشداری است برای مسئولان که بگوید این پرونده هنوز بسته نشده است.

مسافربرنماها؛ کلکسیونی از جرایم

قتل سه دانشجوی دختر در مسیر قزوین ـ تهران، ربودن دختر دانشجوی کرجی از سوی چند مسافربرنما، دستگیری اعضای باندی به سرکردگی جوانی بیست و پنج ساله که زنان و دختران جوان را پس از آن که سوار خودرویش می شدند، به کمک همدستانش مورد تعرض قرار می داد و سپس از آنها اخاذی می کرد؛ دستگیری اعضای باندی که در پوشش مسافربر اقدام به زورگیری و ضرب و جرح مسافران می کرد و... این فقط تعداد معدودی از پرونده های متعدد سیاه مسافربرنماهای شخصی طی سال های اخیر بوده است. ارتکاب جرایم تلخ، خشن و ناگوار ـ از سرقت، تعرض و اخاذی گرفته تا ضرب و جرح، تهدید، تهیه فیلم و حتی قتل آنها برای مخفی نگهداشتن هویت مجرمان ـ از جمله آسیب های اجتماعی است که طی سال های اخیر از سوی برخی افراد سودجو در قالب پدیده مسافرکشی با خودروی شخصی دیده شده است.

طرح ساماندهی مسافربرهای شخصی با هدف ایجاد امنیت برای مسافران حمل و نقل عمومی چه زن و چه مرد در شهرهای مختلف کشور و بخصوص پایتخت به اجرا درآمد، اما فعالیت آزادانه مسافربرهای شخصی ساماندهی نشده از یک سو و ادامه وقوع حوادث تکان دهنده ای مبنی بر آزار و اذیت زنان و دختران جوان، هر از گاه به گوش می رسد که بیانگر این واقعیت تلخ است که پرونده مسافربرهای شخصی و برخی تخلفات آنها هنوز کاملا بسته نشده است.

طرح ساماندهی اجرا شد، اما ...

اردیبهشت 86 طرح ساماندهی مسافربرهای شخصی با هدف جلوگیری از فعالیت غیر قانونی و فاقد مجوز مسافربرهای شخصی به اجرا درآمد. این طرح مشترک با همکاری سازمان های تاکسیرانی کشور، ستاد حمل و نقل و سوخت کشور و پلیس راهنمایی و رانندگی به اجرا درآمد. اجرای این طرح ضربتی تا حد زیادی موجب کنترل و کاهش آمار جرایم ارتکابی از سوی خودروهای مسافربرشخصی در جامعه شد و صد هزار مسافربر شخصی نیز در سراسر کشور مجوز گرفتند و فعالیت شان قانونمند شد، اما این پایان خوش ماجرا نبود.

مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی های کشور در گفت و گو با جام​جم می گوید: دیگر طرحی با عنوان ساماندهی مسافربرهای شخصی نداریم، این طرح اجرا و تمام شد، هر کس خودروی مسافربر شخصی داشت در مهلت تعیین شده به تاکسیرانی مراجعه کرد و پس از طی مراحل تائید صلاحیت، پروانه فعالیت در تاکسیرانی گرفت. این طرح به طور کامل اجرا و حدود صد هزار تاکسی به ناوگان تاکسیرانی کشور اضافه شد.

بابک هاشمی از ما می خواهد پاسخ سوالمان را از مسئولان پلیس بگیریم. او تاکید می کند: بله، ما هم می دانیم طبق قانون و براساس همان مصوبه طرح ساماندهی مسافربرهای شخصی قرار بود پس از اتمام طرح ساماندهی با خودروهای مسافربر شخصی برخورد شود و این موضوع، هم گلایه ما، هم رانندگان تاکسی و هم سازمان های تاکسیرانی از مسئولان پلیس است که چرا به وظیفه خود در این زمینه عمل نمی کنند. البته ما در سطح شهرها این موضوع را از مسئولان پلیس پیگیری کرده ایم، اما تاکنون به نتیجه ای نرسیده ایم. شما بپرسید شاید جواب قانع کننده ای بگیرید.

پلیس: ساماندهی نیمه کاره بود

قرار بود با بسته شدن پرونده مسافربرهای شخصی، فعالیت آن دسته از مسافربرهای شخصی که به هر دلیل موفق به اخذ مجوز لازم برای فعالیت قانونی در چرخه حمل و نقل عمومی نشده اند، به طور جدی پیگیری شود.

آن زمان تصمیم گرفته شد پلیس راهنمایی و رانندگی، مسافربرهای شخصی را که بدون مجوز مسافر سوار می کنند، 13هزار تومان جریمه کند. (اگر این جریمه به مرحله اجرا می رسید در قانون جدید جرایم رانندگی مبلغ این جریمه نیز مانند سایر تخلفات افزایش می یافت.)

این خط و نشانی بود که آن سال ها برای فعالیت مسافربرهای شخصی بدون مجوز کشیده شده بود، اما آنچه شهروندان در سطح شهر مشاهده می کنند،کاملا متفاوت با آن چیزی است که قرار بود اجرا شود!

مسافربرهای شخصی آزادانه با انواع و اقسام خودرو در سطح شهر و شهرک های اطراف مسافران را جابه جا می کنند بدون این که ماموران راهنمایی و رانندگی سراغی از مجوز آنها بگیرند. مسئولان تاکسیرانی، پلیس راهور را در حالی مسئول به سرانجام نرسیدن طرح ساماندهی مسافربرهای شخصی می دانند که مسئولان پلیس نه تنها چنین چیزی را نمی پذیرند، بلکه می گویند طرح ساماندهی مسافربرهای شخصی همان سال 86 نیمه کاره رها شد.

رئیس پلیس راهور تهران در گفت وگو با جام جم تاکید می کند: طرح ساماندهی مسافربرهای شخصی ـ که سال 86 به اجرا درآمد ـ همان ابتدای راه هم به طور کامل اجرا نشد.

سردار حسین رحیمی، آمار ساماندهی صدهزار مسافربر شخصی را هم چندان مستند نمی داند و می گوید: نه صد هزار بلکه حتی صد مسافربر شخصی نیز از آن زمان تاکنون ساماندهی نشده است.

وقتی یک دست صدا ندارد

یک دست صدا ندارد! این استدلال مسئولان پلیس راهور است که معتقدند تا همه دستگاه های متولی پای کار نیایند، همچنان باید شاهد فعالیت مسافربرهای شخصی باشیم که ممکن است برخی از آنها مسافربرنما باشند تا مسافربر!

حالا هم امکان اجرای مجدد طرح ساماندهی مسافربرهای شخصی به تنهایی و از سوی پلیس وجود ندارد؛ چراکه این کار نیازمند عزم جدی و کار گروهی دیگر سازمان های متولی مانند تاکسیرانی، ستاد حمل و نقل و سوخت کشور، شهرداری و استانداری است.

سردار رحیمی می گوید: پلیس با امکاناتی که در اختیار دارد، قطعا هر روز با صدها مسافربر شخصی در سطح شهر برخورد و اعمال قانون کند، اما اگر بر مبنای ماده 30 و 31 قانون جرایم رانندگی این مسافربرها در قالب شرکت های خصوصی تاکسیرانی ساماندهی می شدند و تحت پوشش این مجموعه ها قرار می گرفتند، پلیس راحت تر می توانست با تخلفات آنها برخورد کند و در صورت مشاهده جرایم و تخلفات احتمالی به جای برخورد موردی از شرکت مورد نظر موضوع را پیگیری می کرد. به این ترتیب، هم امکان نظارت جدی تر بر عملکرد مسافربرهای شخصی فراهم می شد و هم در صورت وقوع تخلف، امکان شناسایی متخلفان برای شهروندان و پلیس راحت تر می شد. این طور که پیداست پروژه مسافربرهای شخصی قرار نیست به سرانجام برسد؛ سازمان های متولی هر کدام مسئولیت را بر دوش دیگری می اندازند، اتحادیه تاکسیرانی، پلیس را مسئول برخورد با مسافربرهای غیرمجاز معرفی می کند و پلیس می گوید تا همه پای کار نیایند، با جریمه کاری از پیش نخواهد رفت. در این میان مسافربرنماها نیز در پوشش مسافربرهای شخصی با سوءاستفاده از بی توجهی و ناهماهنگی دستگاه های متولی و البته سادگی و سهل انگاری مسافران، کار خودشان را می کنند و از آب گل آلود طعمه های خود را شکار می کنند.

>> جام جم/ پوران محمدی