زایمان زودرس و روشهای پیشگیری از آن

گاهی به دلیل شرایط خاص بارداری متخصص زنان معالج تصمیم به سزارین می‌گیرد. اما گاهی زایمان زودرس به طور ناخواسته رخ می‌دهد مثلا کیسه آب مادر پاره می‌شود یا دهانه رحم بدون هیچ‌گونه انقباضی باز می‌شود. مشکلات متعاقب زایمان زودرس به سن خاتمه بارداری بستگی دارد. هرچه نوزاد با فاصله بیشتری از زمان ۳۷ هفتگی بارداری به دنیا بیاید، مشکلات بیشتری گریبان‌گیر او خواهد شد. مشکلات تنفسی، حساسیت‌های شدید، مشکلات گوارشی، خونریزی مغزی و اختلالات سیستم عصبی از شایع‌ترین مشکلات این نوزادان هستند. نوزادان نارس همچنین ممکن است در تنظیم دمای بدن مشکل داشته باشند و ابتلا به عفونت و زردی در مورد آن‌ها شایع‌تر است. حال شاید با خود فکر کنید که یک مادر چطور می‌تواند از زایمان زودرس خود پیشگیری کند؟ به این منظور باید در مورد علل و عوامل خطر زایمان زودرس بدانید.

علل

برخی عفونت‌های دستگاه تناسلی با زایمان زودرس همراه هستند. در اصل مواد تولید شده توسط باکتری‌های مولد عفونت، باعث پاره شدن غشای اطراف مایع آمنیوتیک می‌شوند. این باکتری‌ها همچنین ممکن است رحم را ملتهب و عفونی کنند و به این ترتیب سبب زایمان زودرس شوند.

- عفونت مجرای ادراری

- مشکلات جفت مثل جفت سرراهی یا جداشدن زودهنگام جفت

- بزرگی بیش از حد رحم در موارد چند قلویی یا مقدار زیاد مایع آمنیوتیک

- ناهنجاری‌های ساختاری گردن رحم مثلا کوتاهی گردن رحم (کمتر از ۲۵ میلی‌متر)

- جراحی ناحیه شکم در دوران بارداری مثلا جراحی آپاندیس، کیسه صفرا یا تخمدان

عوامل خطر

- بارداری ۲ یا چند قلویی

- سن کمتر از ۱۷ یا بالای ۳۵ سال مادر

- نژاد آفریقایی

- کمبود وزن مادر قبل از بارداری

- اضافه وزن ناکافی در دوران بارداری

- خونریزی در سه ماهه اول یا دوم بارداری- خونریزی در بیش از یک ۳ ماهه خطر زایمان زودرس را بیشتر هم می‌کند.

- کم‌خونی خفیف یا شدید در دوران بارداری

- مصرف مواد مخدر و نوشیدنی‌های غیر حلال

آزمایش‌های تشخیصی

متخصص زنان ممکن است در طول معاینات خود متوجه علامتی شود و برای تشخیص قطعی‌تر بخواهداز شما یک سونوگرفی بگیرد مثلا ممکن است با علائمی مانند فشار یا درد لگنی، کمر درد، ترشح بیشتر مخاط، لکه بینی یا خونریزی مواجه شود. در این شرایط ممکن است لازم باشد که از فعالیت‌های شغلی، حرکت زیاد یا مقاربت با همسرتان پرهیز کنید.

علایم زایمان زودرس

- ترشحات رحمی بیش از حد

- تغییر حالت ترشحات مثلا خونی یا رقیق شدن

- هرگونه خونریزی یا لکه

- درد شکمی مانند درد ماهانه یا بیش از ۴ انقباض در ساعت

- احساس فشار مضاعف در لگن

-  کمر درد خصوصا اگر متناوب است

پیشگیری از زایمان های زودرس:

مادر گرامی به دنیا آمدن یک طفل نارس می تواند شادی والدین را به اندوه تبدیل کند. این نوزادان کم وزن توان ادامه حیات در دنیایی که به آن وارد شده اندرا ندارند. مرگ و میر در بین آنان بسیار است. بنابراین مادران بارداری که در معرض خطر زایمان زودرس هستند، باید به رعایت موارد زیر تشویق گردند و در صورت لزوم خانواده و بخصوص همسر، آموزش های لازم را برای همکاری هرچه بیشتر به مادر دریافت دارند.

استراحت:

مادر باردار در خطر زایمان زودرس، نباید بیشتر از یک ساعت به حالت ایستاده و بیشتر از ۲ ساعت به حالت نشسته به سر برد و بیشتر روی پهلوی چپ استراحت کند.
مادر باردار در معرض خطر، باید از فعالیت روزانه کم کند و از انجام کارهای سنگین خودداری نماید.

بهداشت سیستم ادراری:

باید هر دو ساعت یکبار مثانه را تخلیه نموده و در صورت مشاهده علائم عفونت ادراری مانند پهلودرد و زیر شکم درد،سوزش ادرار، قطره قطره خارج شدن ادرار، وجود خون و چرک در ادرار و تب هر چه زودتربه پزشک متخصص ارجاع نماید. بهتر است آزمایش ادرار هر سه ماه یکبار در طول بارداری تکرار شود. نوشیدن آب مرکبات مثل آب پرتقال یا شربت آبلیموی رقیق باعث اسیدی شدن ادرار شده، می تواند به کنترل عفونت کمک کند. باید مادران باردار روزانه ۱۰-۸ لیوان مایعات در شبانه روز مصرف نمایند. نوشیدن ۴ لیوان شیر یا به همین تعداد ماست شیرین توصیه می شود.
خودداری از فعالیت شدید بدنی ( مادران در معرض خطر بایستی از انجام فعالیت های زیر خودداری نمایند: دویدن، پریدن، جابجاکردن و حمل وسایل سنگین، بالا و پایین رفتن از پله.)

خودداری از دلشوره و عصبانیت

آموزش مادران در معرض خطر برای کنترل دردهای زودرس زایمانی و سایر علائم زایمان زودرس:  اکثر مادران به طور طبیعی دردهایی را در طول بارداری بخصوص در سه ماهه سوم تجربه می نمایند ولی این دردها ثابت نیست و معمولاً از پنج بار در روز بیشتر تکرار نمی شوند. در دردهای رحمی در زنانی که به دردهای زودرس زایمانی دچار می شوند از دو هفته قبل افزایش یافته (بیشتر از ۵ بار) و بالاخره زایمان زودرس ایجاد می نمایند. چنانچه این علائم تشدید شود حتماً باید به پزشک مراجعه شود:  کمردردی که با خوابیدن برطرف نشود، دردهایی مانند دردهای قاعدگی، دل پیچه همراه با اسهال، زیاد شدن ترشحات واژن، پاره شدن ناگهانی کیسه آب در مورد دردهای رحمی.

>> مجله شهرزاد