کمپ‌های ترک اعتیاد در صف دریافت مجوز

متقاضیانی که در مسیر دریافت مجوز تاسیس کمپ قرار گرفته‌اند، می‌گویند، خوان‌های این مسیر آن​قدر متعدد و زمانبر است که فرد را از گرفتن مجوز منصرف ‌کرده و به سمت ادامه غیرقانونی کار هدایت می‌کند.

آرش صاحب یکی از این کمپ‌های غیرمجاز است. او به جام‌جم توضیح می‌دهد آنچه که او را به کمپ‌داری بدون مجوز واداشته، سختگیری‌های بهزیستی برای صدور مجوز است.

او تا به حال شش ماه برای گرفتن مجوز دوندگی کرده، اما تا مرحله دریافت موافقت اصولی نیز پیش نرفته، برای همین قصد کرده تا زمان دریافت مجوز، فعالیت بدون پروانه را ادامه دهد.

مرتضی نیز مدت‌ها گرداننده یکی دیگر از این کمپ‌ها بوده که البته بتازگی مجوز فعالیتش را گرفته است. یک سال زمان برد تا مجوز فعالیت برای او صادر شد و مرتضی حالا از کاغذبازی‌ها، وقت‌کشی‌ها و تعلل‌ها گلایه می‌کند. مشکلی که پرونده تقاضای او را ماه‌ها بر زمین گذاشت، از ناحیه اصرار مسئولان بهزیستی استان آب می‌خورد که سقف صدور مجوز برای شهر قم را ده کمپ می‌دانستند و چون این سقف در شهرشان پر شده بود، او شانس دریافت مجوز را از دست می‌داد. مشکل دیگر او بعد از دریافت موافقت اصولی کمپ آغاز شد، چون تهیه ساختمانی که با استانداردهای مدنظر بهزیستی همخوانی داشته باشد، دست‌کم 50 میلیون تومان هزینه داشت که فرصتی چندماهه نیز برای جور کردن این پول از دست رفت.

بهزیستی چه می گوید؟

با این حال این گلایه‌ها به‌زعم بهزیستی که ریش و قیچی صدور مجوز را در اختیار دارد، نه درست است، نه بجا و نه منطقی.

فرید براتی‌سده، مدیرکل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی در گفت‌وگو با جام‌جم ترجیح می‌دهد تکلیف متقاضیان دریافت مجوز تاسیس کمپ را از همان ابتدا روشن کند و بگوید آنهایی که مدارکشان کافی نیست یا سوابق قابل دفاعی ندارند، منتظر پاسخ مثبت بهزیستی به درخواستشان نباشند.

با این حال او به آنها که سوابقی موجه دارند و مدارکشان بی‌نقص است، روی خوش نشان می‌دهد و با اطمینان می‌گوید این افراد محال است برای دریافت مجوز بیشتر از دو ماه معطل شوند.

براتی با این حال منکر زمان‌های از دست رفته و فرآیندهای طولانی دریافت مجوز نیست؛ البته فقط برای تعداد معدودی از متقاضیان.

استدلال او برای طولانی شدن این فرآیند این است که بعد از ارائه مدارک به بهزیستی، حراست این سازمان از دستگاه‌هایی که مسئول تائید صلاحیت متقاضیان هستند، استعلام می‌گیرد و گاه به نتیجه رسیدن برخی از این استعلام‌ها تا چند ماه زمان می‌برد.

براتی می‌گوید این روال تقصیر بهزیستی نیست و این سازمان نقشی در آن ندارد؛ بلکه حتی خود، منتقد این وضع است و این موضوع را بارها در جلساتی که با ستاد مبارزه با موادمخدر داشته، بیان کرده است. در واقع او توپ انتظارهای طولانی برای دریافت مجوز کمپ‌های ترک اعتیاد را به زمین دستگاه‌های ذی‌صلاح می‌اندازد؛ نهادهایی که به گفته او مجاب کردنشان زمانبر است.

تعلل، تخلف است

طولانی شدن روند صدور مجوزها که برای بسیاری از متقاضیان، انگیزه خوبی برای راه‌اندازی کمپ‌های غیرقانونی است، از نگاه ستاد مبارزه با مواد مخدر، رخدادی متفاوت با چیزی است که بهزیستی روایتش می‌کند.

بابک دین‌پرست، معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی این ستاد در گفت‌وگو با جام‌جم نشان می‌دهد که خود، منتقد وضع موجود است و در عین حال هم از طولانی بودن این مسیر باخبر است و هم از آن گلایه دارد.

او می‌گوید: با ابلاغ آیین‌نامه اجرایی مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب، دیگر هیچ بهانه‌ای برای تاخیر در رسیدگی به پرونده متقاضیان دریافت مجوز پذیرفتنی نیست و وزارت بهداشت و بهزیستی به عنوان دستگاه‌های متولی درمان معتادان و کاهش آسیب‌های ناشی از اعتیاد موظفند در بازه زمانی تعیین شده برای تعیین تکلیف درخواست متقاضیان اقدام کنند.

اشاره دین‌پرست به بند 12 آیین‌نامه اجرایی ماده 15 اصلاح قانون مبارزه با موادمخدر است که بصراحت، دستگاه‌های صادرکننده مجوز را موظف به باخبر کردن متقاضی از نظر موافق یا مخالف خود، آن هم با ذکر دلیل و حداکثر تا یک ماه می‌داند. طبق این بند از قانون از زمانی که مدارک متقاضیان مورد تائید قرار گرفت، صدور مجوز نباید بیش از دو ماه طول بکشد که اگر این چنین شود، متقاضیان می‌توانند موضوع را از طریق دبیرخانه‌های شورای هماهنگی مبارزه با موادمخدر هر استان پیگیری کنند.

درواقع آن‌طور که این مقام مسئول در ستاد می‌گوید، وزارت بهداشت و بهزیستی مسئول تاخیر در صدور مجوزها هستند، حتی با این که براتی‌سده، مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی حاضر به پذیرش این امر نیست.

در این میان اما جایی در بینابین اختلافات لفظی مسئولان، فضایی وجود دارد که محیط امنی برای رشد قارچ‌گونه مراکز ترک اعتیاد غیرمجاز فراهم کرده است. غیرمجازها از هر قشری هستند، از افراد متشخصی که برای ارائه خدمات و البته کسب درآمد و داشتن شغل وارد این عرصه شده‌اند تا معتادان بهبودیافته، حتی معتادانی که هنوز اعتیاد را ترک نکرده‌اند و شاید کسانی که نگاه کاسبکارانه به این شغل دارند، اما آنچه باید روی آن تاکید کرد، این است که اگر روند مجوز به آنها تسریع نشود، آنها باید در مرکزشان را تخته کنند و معتادان به جای اسکان در آنجا در کوی و برزن چرت بزنند.

ابتدای پاییز امسال معاون کاهش تقاضای ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام کرد که تاکنون 1122 مرکز غیرمجاز در کشور شناسایی شده که اگر این آمار را در کنار 350 مرکز مجازی قرار دهیم که دیلمی‌زاده، رئیس جمعیت تولدی دوباره در گفت‌وگو با ایرنا به آن اشاره کرده، مشخص خواهد شد که کمپ‌های غیرمجاز دست‌کم سه برابر تعداد مراکز مجاز است که در شهرها و نقاط مختلف کشور می‌تواند به بیش از پنج برابر نیز برسد.درواقع این رقم‌ها نشان می‌دهد عطش بازار ترک اعتیاد بیش از مجوزهایی است که صادر می‌شود و می‌توان نتیجه گرفت طولانی و سخت بودن روند اعطای مجوزها می‌تواند به این عطش دامن بزند.

با وجود این، فرید براتی‌سده به عنوان مسئول درمان اعتیاد در سازمان بهزیستی این رابطه را لزوما قبول ندارد، چون او معتقد است آنهایی که به سمت راه‌اندازی مراکز غیرمجاز می‌روند یا نمی‌خواهند تحت ضوابط کار کرده و تعرفه‌های قانونی دریافت کنند یا می‌دانند چهره‌ای موجه ندارند و هیچ‌گاه برایشان مجوز صادر نمی‌شود.

گفته‌های براتی‌سده البته می‌تواند در مورد برخی افراد، صادق باشد، اما شکی نیست وقتی راه‌های قانونی تنگ و مسدود باشد، راه‌های غیرقانونی باز می‌شود و متقاضیان به آن سمت کشیده می‌شوند. البته استدلال بهزیستی از موشکافی‌ها در بررسی صلاحیت متقاضیان، رعایت استانداردها به نفع معتادان در حال ترک و سپردن کار به دست افراد باصلاحیت بوده که این موضوع مورد تائید همگان است، اما به نظر می‌رسد آسان‌تر شدن اعطای مجوزها می‌تواند به کمتر شدن کمپ‌های غیرمجاز یا کند شدن روند تولد آنها از گوشه و کنار کشور منجر شود که معنی این آسانگیری لزوما کوتاه آمدن از استانداردها و رعایت نکردن ضوابط قانونی نیست.

درواقع اگر به طور دقیق مشخص باشد که هر شهر چه تعداد معتاد دارد و تعیین شود مصرف هر شهر و استان به چه میزان است و نیز روشن شود که تعداد متقاضیان ترک اعتیاد در هر شهر چقدر است، آن وقت نیاز واقعی کشور به کمپ‌های ترک اعتیاد نیز مشخص می‌شود و این می‌تواند یکی از راه‌های پیش‌رو برای صدور آسان‌تر مجوزها باشد. ضمن این‌که باید دید دولت برای تاسیس کمپ‌های مجاز چه اقداماتی کرده است؟!

مریم خباز - گروه جامعه