برنامه جدید بانک مرکزی برای سررسید اوراق مشارکت

به گزارش خبرنگار ما، براساس گزارش‌های رسمی بانک مرکزی، بتدریج تا پایان امسال سررسید اوراق مشارکت فروخته شده از قبل فرا می‌رسد.

این اوراق به دو دسته تقسیم می‌شود؛ دسته اول اوراقی است که با مجوزهای قید شده در قوانین بودجه سال‌های قبل به مردم فروخته شده و منتشرکننده آن دستگاه‌های مختلف چون وزارتخانه‌ های راه و شهرسازی، نیرو، نفت و... بوده که دولت بازپرداخت اصل و سود آن را تعهد کرده است.

دسته دوم نیز اوراق مشارکتی است که خود بانک مرکزی با هدف کنترل نقدینگی منتشر کرده است.

اوراق مشارکت دستگاه‌ها معمولا سررسیدی بیش از یک سال (سه یا چهارساله) دارند. به این ترتیب اوراق مشارکتی که در سال‌های 88 و 89 فروخته شده، در نیمه دوم امسال بتدریج سررسید می‌شود.

اطلاعات بانک مرکزی نشان می‌دهد دولت امسال با 5218 میلیارد تومان اصل و سود این گروه اوراق مشارکت روبه‌روست، اما در گروه دوم که مربوط به اوراق مشارکت بانک مرکزی است،‌ این بانک در سال گذشته در مجموع 5000 میلیارد تومان اوراق مشارکت برای فروش عرضه کرد که در دهم اسفند 91 منتشر شده است.

از این رقم 2513 میلیارد تومان آن به فروش رفته که با احتساب سود 20 درصد در یک سال، کل تعهد دولت بابت آن به 3015 میلیارد تومان می‌رسد.

بانک مرکزی بر سر دوراهی

اکنون بدهی‌های سررسید شده ناشی از اوراق مشارکت، دولت را بر سر دوراهی قرار داده است؛ چراکه این بدهی یکی از پایه‌های اصلی نقدینگی در کشور را تشکیل می‌دهد که نوع تصمیم‌گیری درباره آن مستقیما در حجم نقدینگی و نرخ تورم تاثیر می‌گذارد.

دکتر فرهاد نیلی، رئیس پژوهشکده پولی بانکی بانک مرکزی در گفت‌وگو با جام‌جم، با اشاره به اجزای تشکیل‌دهنده نقدینگی در کشور اظهار کرد: در کنار نقدینگی ناشی از مسکن مهر که بزرگ‌ترین منبع ایجاد نقدینگی را تشکیل‌ می‌دهد، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، تنخواه‌گردان سه درصدی خزانه به نسبت سه درصد بودجه عمومی و اوراق مشارکت، اصلی‌ترین اجزای نقدینگی 475 هزار میلیارد تومانی را تشکیل می‌دهد.

به این ترتیب بانک مرکزی اکنون باید تصمیم بگیرد که برای اوراق مشارکت سررسید شده امسال چه باید بکند. قطعا رفتار بانک مرکزی از سه حال خارج نیست؛ یا اصل و بدهی اوراق مشارکت را به طور عادی در سررسید به مردم بپردازد که این امر با توجه به کسری بودجه دولت، نبود وصول کافی درآمدها، به بهره‌برداری نرسیدن بخش عمده طرح‌های عمرانی ناشی از انتشار این اوراق و مهم‌تر از همه رشد نقدینگی سرگردان عاقلانه و امکانپذیر نیست بنابراین باید سراغ گزینه‌هایی رفت که باعث نگه داشتن این اوراق در دست مردم شود. اما این گزینه‌ها کدامند؟

نیلی در این باره گفت: اوراق مشارکت 20 درصدی که سال گذشته به فروش رفته است، چند ماه دیگر سررسید می‌شود بنابراین به نظرم بانک مرکزی تا سه ماه دیگر باید دو کار انجام دهد؛ یکی این که ابزار جایگزین برای تبدیل اوراق مشارکت طراحی کند تا مردم آن را پس ندهند و دیگر این که مدت سررسید اوراق تمدید شود. این در گرو این است که نرخ سود این اوراق اصلاح شود، یعنی با نرخ تورم موجود، سود 20 درصدی اوراق مشارکت دیگر جواب نمی‌دهد؛ بنابراین باید نرخ سود اوراق مشارکت اصلاح شود تا انگیزه نگهداری آن بالا برود.

طراحی ابزارهای جایگزین

در همین باره اطلاعات دریافتی خبرنگار ما از بانک مرکزی حاکی از آن است که مطالعات فوری برای طراحی ابزارهای جایگزین اوراق مشارکت برای افزایش انگیزه نگهداری آن آغاز شده است.

بر این اساس ظاهرا قرار است از الگوی «گواهی سپرده سکه طلا» استفاده شود. این الگو در اردیبهشت 91 با موفقیت از سوی بانک مرکزی اجرا شد و هدف آن جلوگیری از تحویل بیشتر سکه‌های طلای پیش‌خرید شده به مردم و کاهش ذخایر طلای بانک مرکزی بود.

بانک مرکزی به پیش‌خریداران سکه طلا پیشنهاد کرد به جای دریافت سکه‌های خود، گواهی سپرده دو ساله با سود 24 درصد دریافت کنند.

این امر مورد استقبال گسترده پیش‌خریداران قرار گرفت؛ چرا که هم سود آن مناسب بود و هم قیمت سکه روبه کاهش گذاشته بود. اکنون نیز چون هنوز نرخ سود بانکی اصلاح نشده و افق و چشم‌انداز اقتصادی چندان واضح نیست، ممکن است بسیاری از مردم ترجیح دهند در ازای دریافت سود بیشتر، اوراق مشارکت خود را نگهداری و از پس دادن آن منصرف شوند.

به این ترتیب به نظر می‌رسد در هفته‌های آینده، بانک مرکزی برنامه خود برای طراحی ابزارهای جایگزین یا اصلاح نرخ سود اوراق مشارکت را رونمایی کند تا جلوی ورود نقدینگی جدید به اقتصاد ملی گرفته شود.