حفظ حریم در زندگی زناشویی

معمولا بحث درباره زندگی شخصی بحث ساده‌ای نیست و بنده با چند مقدمه سراغ آن می‌روم.

1‌ـ‌ در جوامعی مثل ما، تربیت فرزندان در خانواده و نوع روابط درون خانوادگی، بیشتر توده‌ای و اکثریتی است، به این معنی که مثلا اگر دیسیپلین به منزل آمدن قبل از تاریکی هواست، خانواده این را برای همه فرزندان تسری می‌دهد، اگر امروز غذا باقالی پلوست، عدم خوشایند نیلوفرخانم، خیلی امر قابل توجهی نیست. بدیهی است اتاق من و خودکار من و... نیز بیشتر نوعی «روشنفکر بازی سوسولی» تلقی می‌شود. در این نوع نگرش، سیستم‌های اکثریتی MAJORITY در برابر سیستم‌های فردیتی INDIVIDUATED است،البته نقاط قوت هم وجود دارد و سازگاری با اجتماع آموخته می‌شود، ولی خیلی از ظرفیت‌های فردی نادیده گرفته می‌شود و جراحت‌هایی نیز شامل حال فرزندان می‌شود.

2‌ـ‌ امروزه خانواده‌ها به رویکردهای فردیتی فرزندان اهتمام بیشتری دارند، ولی وقتی می‌خواهیم از کشور صحبت کنیم آن هم ​ امروز​ که شما این نوشته را می‌خوانید، ترکیبی از سیستم‌های یاد شده ذهنی را مشاهده می‌کنید.

3‌ـ‌ در رابطه عاطفی حقوق و تکالیفی بر زوجین مترتب است. اگر بنده شوهر هستم حق دارم نکاتی را درباره همسر بدانم و این تکلیف بدوش من است که نکاتی که همسرم درباره‌ام می‌خواهد بداند؛ به او بگویم. (حق و تکلیف دوسویه‌اند تا تعادل حفظ بشود، تعارض جایی است که به کسی تکلیفی محول کنیم بدون این‌که حقی متقابلا برایش قائل باشیم).

4‌ـ‌ زندگی عاطفی متشکل از دو دایره متداخل است: من+ تو + بخشی مشترک. هرچند در ابتدای عشق و عاشقی دو نفر می‌خواهند همه چیزشان در یک دایره بگنجد، اما اینها وهمی بیش نیست و حتما رابطه را بی‌تعادل می‌کند، پرسش این است که میزان آن دایره مشترک چگونه است؟ مثلا آیا من می‌توانم بروم نصفه‌شب، پیامک وارده برای همسرم را بخوانم چون شوهرش هستم؟

پاسخ این پرسش را طبق هندسه منظمی که از بالا چیده‌ایم عرض می‌کنم و یادآور می‌شوم بحث من روان‌شناختی است نه حقوقی زیرا «علم حقوق» متکفل رعایت کمترین اخلاق است: اگر من همسر هستم حق دارم از کلیت روابط همسرم خبر داشته باشم؛ بنابراین می‌توانم بپرسم این پیامک نیمه شبانه ذهنم را مشغول ساخته، لطفا بهم بگو چیست و از کیست؟ این فرق دارد با این‌که بروم طرف گوشی او و مرزهای حرمتی را بشکنم و مسیر این نوع بی‌اخلاقی‌ها را در زندگی باز کنم.

5‌ـ‌ آیا همسرم می‌تواند بگوید گوشی همراه جزو PRIVACY من است و به این عنوان من را در نگرانی‌هایم نگه دارد؟ به نظر می‌رسد اشتباهی این وسط در حال وقوع است. زندگی شخصی به معنی زندگی بی‌مسئولیت نیست. موظفم راه‌های راهزنی افکار خودم را مسدود کنم و همسرم نیز موظف است، وقتی پرسشی برایم پیش می‌آید، تلاشش را کند که افکار منفی وارد زندگی‌مان نشود.

6‌ـ‌ زندگی شخصی امری دوسویه و پویاست: اعتماد متقابل حرفی ساده و کلیشه‌ای به نظر می‌رسد. اگر شما به همسرتان گفتید که پیامک از طرف فلانی بوده، قضیه تمام می‌شود؟ نه! اگر او شکاک باشد،اگر گذشته زندگی‌مان پر از لغزش‌های من بوده باشد، اگر افکار وسواسی در ذهن او مرتب بیاید و برود چی؟ قصدم این است که بگویم زندگی شخصی در بستری نسبتا سالم از نظر روانی قابل طرح است وگرنه نمی‌شود به کسی که سابقه خوبی ندارد، راحت اعتماد کرد.

دکتر علیرضا شیری / روان‌شناس و استاد دانشگاه