گام‌های معلق مصر!

طرفداران رئیس جمهور خلع شده مصر با «کودتا» دانستن حرکت ارتش مصر نسبت به پیامدهای مداخله نظامیان در سیاست هشدار می‌دهند.اما در مقابل مخالفان محمد مرسی و اخوان المسلمین با اشاره به نارضایتی عمومی و اعتراضات گسترده‌ای که در روزهای منتهی به برکناری محمد مرسی اتفاق افتاد، اقدام اخیر ارتش را هم‌جهت با «اراده مردم» می‌دانند.

تحولات مصر و اختلاف نظر میان دو گروه باعث شده که هواداران محمد مرسی اعلام کنند تا بازگشت او به ریاست‌ جمهوری به اعتراضات خود ادامه می‌دهند.کشورهای مختلف نیز در واکنش به این تحولات ،از احتمال بالا گرفتن خشونت‌ها در مصر ابراز نگرانی کرده‌اند و چنین روندی را برای امنیت مصر مخاطره آمیز خوانده‌اند. براین اساس سخنگوی وزارت خارجه کشورمان نیز تحولات مصر را در یک فضای غبارآلود تشریح کرده که ابعاد مختلف آن، روشن نیست.

معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه ایران در واکنش به این تحولات دخالت نیروهای نظامی در عرصه سیاسی را پذیرفتی ندانسته و آنرا موجب نگرانی عنوان کرده و اعلام کرده که سوق دادن جامعه مصر به سمت اختلاف و دو دستگی و قطبی کردن جامعه خطرناک است و همه تحولات با هم ، فضا را پیچیده کرده است.

حضور دست های خارجی در اتفاقات اخیر مصر از جمله تحلیل هایی است که از سوی کارشناسان مطرح می‌شود. این واقعیت وجود دارد که مصر به عنوان یکی از کشورهای بزرگ جهان اسلام که پیش قراول بسیاری از حرکت های فکری در جهان عرب و جهان اسلام بوده باید از جایگاه گذشته خود خارج شود تا کشور مطلوب غربی‌ها و رژیم صهیونیستی به شمار آید.

بااین حال کارشناسان عقیده دارند وحدت و همبستگی در جامعه مصر آرامش و ثبات را به جامعه سیاسی این کشور بازمی گرداند و درگیری و خشونت تنها منجر به کشته شدن افراد بی گناه، در هر شکل شده و تظاهرات و درگیری‌ها به صلاح جامعه مصر و جهان اسلام نیست.

حوادث مصر کودتا بود

حشمت الله فلاحت پیشه مدرس علوم سیاسی دانشگاه  کنار گذاشتن مرسی از سوی ارتش این کشور را یک کودتای نظامی در تحولات اخیر مصر دانست و گفت: این قضیه شبیه کودتای 28 مرداد ایران بود که البته در آن مرسی کسی بود که مظلوم واقع نشد.

وی افزود: چیزی که مردم مصر را گرفتار کرده گرفتاری بین بد و بدتر است و این سرنوشت نامیمونی است که برای مردم مصر شکل گرفته است.

استاد دانشگاه گفت:مصر دوران انتقال آرامی نداشت و در همان ابتدا در مورد قانون اساسی این کشور حرفهایی باقی ماند که همین امر منجر به آن شد که دست کسانی مثل مرسی و اخوان المسلمین برای حرکتهای مطلق گرایانه و دیکتاتوری باز بماند تا حرکتهای افراطی گری از خود نشان دهند.

فلاحت پیشه تأکید کرد:در دوره انتقال قدرت، مرسی دولت را به مصادره خود درآورد که باعث شد بسیاری از اختلافات در این دوران شکل بگیرد.براین مبنا دولتی بر سر کار آمد که سعی کرد به گونه‌ای افراطی، کل امور را در اختیار خودش قرار دهد.

وی با اشاره به اینکه بعد از این شرایط اوضاع سیاسی مصر به سمت نا آرامی های خیابانی پیش رفت  گفت:منتها این بار انقلابی صورت نگرفت و قدرتها خواستار تأثیر گذاری در اندیشه مهندسی تحولات مصر شدند که انقلاب دوم را امکان پذیر نمی‌کرد فلذا به سمت کودتا پیش رفتند.

فلاحت پیشه تحولات مصر و نقش ارتش و عوامل خارجی از جمله آمریکا و برخی دستگاه‌های اطلاعاتی مثل رژیم صهیونیستی را در این قضایا مؤثر دانست و افزود: نخبگان و کارکشتگان سیاست در مصر مثل البرادعی و عمر موسی هم در این زمینه صاحب نقش بودند و شرایط را به گونه‌ای شکل دادند که بتوانند تحولات را مهندسی کرده تا هر کدام نتایج خاص خودشان را دنبال کنند.

وی گفت:در این قضیه رژیم صهیونیستی نیز به دنبال امنیت خود است تا با نهادینه شدن اختلافات در کشور بزرگ مصر که تنها گذرگاه برای فلسطین محسوب می شود، از حاشیه امنی برخوردار شود.

استاد دانشگاه در باره نقش آمریکا در وقایع مصر نیز تأکید کرد:ایالات متحده آمریکا در کلان ماجرا سعی دارد که شاخص های طرح خاورمیانه بزرگ را به کشورهای منطقه تحمیل کند تا تأمین کننده منافع این کشور باشد لذا تا زمانی که مصر آینده، تأمین کننده منافع ابر قدرتی این کشور باشد به همان میزان از سامان سیاسی برخوردار خواهد شد.

وی گفت:در داخل مصر نظامیان هم سهم خود در قدرت و نقش بی بدیلشان را نشان دادند و سیاستمداران حرفه ای که احساس کردند در روند شکل گیری افراطی گری اخوان المسلمین جایگاهی در قدرت ندارند، به سوی نظامیان باز گشتند.

فلاحت پیشه در مورد اعلام موضع ایران در قبال تحولات مصر نیز افزود:ما باید تفسیر واقع گرایانه تری از اتفاقات دنیای اسلام داشته باشیم ،در شرایطی که آقای مرسی روی کار آمد تفسیرهای خوش بینانه در ایران شکل گرفت، اما نباید احساس کنیم که هر حرکتی به اسم اسلام ؛می‌تواند حرکت اسلامی واقعی باشد.

وی گفت:متأسفانه الگوی اخوان المسلمینی که برای اسلام داده شد الگویی بود که یک سر آن در دانشگاه الازهر،و سر دیگر آن در جبهه های سوریه و آفریقای مرکزی که در حال جنگ تروریستی بود،می‌باشد.

 فلاحت پیشه افزود: نسخه مرسی برای مصر انحرافی بود و تکنوکرات ها در مصر بهتر از مرسی واخوان المسلمین مقتضیات دنیای اسلام را درک می‌کنند.

کودتای نرم درمصر

 مهدی مطهرنیا استاد علوم سیاسی دیگر کارشناس مسائل سیاسی و بین‌المللی که با خبرنگار ما گفت‌وگو کرده است در باره بروز یک کودتا در مصر گفت: در حالی که برخی مؤلفه ها و شاکله عملکردی ارتش مصر نشان دهنده رویکرد کودتا محورانه است، اما اگر بخواهیم اصالت معنای کودتا را در ارتش این کشور بررسی کنیم باید توجه کنیم که در این ماجرا ارتش مصر تلاش کرد به عنوان یک نهاد مؤثر در فرآیند سیاسی وارد عمل شود و از طرف دیگر اعمال خشونت ها را به حاشیه ببرد.تا با ایجاد فضای مثبت ،در بیان خواسته های گروه‌های متفاوت و مرز بندی با آنان فضای سیاسی را از گسترش خشونت محافظت نماید.

وی با اشاره به اینکه ارتش مصر سران اخوان المسلمین را برای ایجاد امنیت دستگیر کرد افزود:آنچه امروز در مصر اتفاق افتاده به اصطلاح کودتای نرم است چون در این ماجرا ارتش سعی کرد خود را پشتیبان روند دموکراتیک در چارچوب دفاع از اکثریت مردم نشان دهد و از طرف دیگر قدرت نظامی خود را در اختیار احزاب سکولار قرار دهد.

کارشناس مسائل سیاسی در باره نقش امریکا در تحولات مصر گفت:با توجه به عملکرد آمریکا در منطقه خاورمیانه بخصوص در ایران ، باید قبول کنیم که ارتش مصر در چارچوب باور جدید ایالات متحده امریکا مبنی بر دموکراتیزه شدن کشورهای خاورمیانه در بستر یا متن اسلام خواهی در خاورمیانه قراردارد که باید اقدامات جدیدی برایش طراحی شود.

دکتر مطهرنیا افزود:آنچه امروزدر مصر شاهد هستم وضعیت بحران زای سیاسی است که اگراین کشور بتواند درچارچوب وحدت ملی و پشتیبانی ارتش با تمام جناح های سیاسی چه سکولار، لیبرال ، لائیک، اسلام خواه و اسلام گرا به همگرایی برسد می‌تواند روند دموکراتیزه شدن را طی کند وگرنه مصر باید منتظر چالش های جدی دیگری باشد که می تواند در واگرایی موجود، یک نوع بازگشت به گذشته باشد.

وی در مورد تبدیل شدن مصر به وضعیت سوریه نیز گفت:ممکن الوقوع بودن این پیش بینی وجود دارد اما باید بپذیریم که مصر از نظر ساختار فرهنگی واقتصادی دارای ویژگی‌هایی است که می‌تواند از بروز این اتفاق جلوگیری کند.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: مصر نباید توسط شخصی رهبری شود که تلاش کند که به جای تشکیل دولت وحدت ملی به طرف ایجاد یک نوع استبداد داخلی و گرایش تک حزبی برمبنای نگرش قدرتمدارانه پیش برود لذا آنچه می‌تواند مصر را از فرو افتادن در منجلاب جنگ داخلی شبیه سوریه باز بدارد تشکیل دولت وحدت ملی با گرایش معتدلانه است.

فاطمه امیری-خبرنگار جام جم آنلاین