145 هزار کودک از درس و مدرسه جامانده‌اند

رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات و ارتباطات آموزش و پرورش کسی بود که دیروز در گفت‌وگو با فارس این عدد را که سال‌ها یا میزان دقیقش معلوم نبود، یا تمایلی برای رسانه‌ای کردن آن وجود نداشت به زبان آورد.

یوسف نوری از 145 هزار دانش‌آموزی سخن گفت که امروز اگر روال طبیعی را طی می‌کردند باید در یکی از پایه‌های اول تا ششم ابتدایی درس می‌خواندند ولی به دلایل مختلف به مدرسه راه پیدا نکرده‌اند.

او البته فقط به بیان این عدد بسنده کرد، به طوری که همچنان معلوم نیست که از بین این جمعیت 145 هزار نفری چه تعداد را دختران و چه تعداد را پسران تشکیل می‌دهند و کدام استان‌ها در تولید کودکان بی‌سواد پیشگامند. تلاش ما برای گفت‌وگو با یوسف نوری نیز دیروز بی‌نتیجه ماند، برای همین حالا نمی‌دانیم که چرا اکنون که آمار بازماندگان از تحصیل اعلام شده فقط کودکان مقطع ابتدایی شامل این آمار شده‌اند و سایر نوجوانانی که باید در مقاطع راهنمایی و دبیرستان درس بخوانند ولی از قافله تحصیل جامانده‌اند، در این آمار از قلم افتاده‌اند.

ایرانیان بی‌سواد

اما با این همه، دانستن این رقم حتی بی‌آن‌که جزئیاتش معلوم باشد، گامی به جلو محسوب می‌شود چون حالا می‌دانیم آماری که ماه گذشته به مناسبت سالروز تاسیس نهضت سوادآموزی از زبان رئیس این سازمان مطرح شد، آماری قابل اعتماد است.

علی باقرزاده هفتم دی در جمع خبرنگاران به نتایج سرشماری سال 90 اشاره کرد و توضیح داد که ایران 9 میلیون و 719 هزار بی‌سواد مطلق دارد که سه میلیون و 456 هزار نفر از آنها بین شش تا 49 سال دارند، در حالی که پنج درصد از افراد شش تا 19 سال و دو درصد از کودکان شش تا 9 سال هم هیچ‌وقت به مدرسه نرفته‌اند.

این درصدها آن روز اندک به نظر می‌رسید، اما گویای جمعیتی قابل‌توجه بود جه طوری که حسابی سرانگشتی نشان داد که 172‌هزار و 800 نفر از افرادی که بین شش تا 19 سال سن دارند و 69‌هزار و 120 نفر از کسانی که شش تا 9 ساله‌اند در نقاط مختلف کشور از تحصیل بازمانده‌اند.

البته حالا که آمار 145 هزار نفری بازماندگان از تحصیل اعلام شده است و یوسف نوری می‌گوید اینها افرادی هستند که از تحصیلات ابتدایی جامانده‌اند، می‌توان نتیجه گرفت که اگر بین دو رقم 145 هزار و 172 هزار و 800، اختلاف وجود دارد حاصل وجود حدود 27 هزار بی‌سواد در سن تحصیل است که اکنون باید در مقاطع راهنمایی و دبیرستان ادامه تحصیل دهند، اما نه وارد سیستم آموزش و پرورش شده‌اند و نه در کلاس‌های نهضت سوادآموزی ثبت‌‌نام کرده‌اند.

با این حال رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌گوید آموزش و پرورش قرار است فقط بر کودکان بازمانده از تحصیل یعنی آنهایی که باید حالا در مدارس ابتدایی و در یکی از پایه‌های اول تا ششم تحصیل کنند، تمرکز کند.

سند این ادعا نیز گفته‌های دیروز یوسف نوری است که در گفت‌وگو با فارس توضیح داد که چطور آموزش و پرورش موفق به دریافت اطلاعات مربوط به کودکان بی‌سواد از سازمان ثبت‌احوال شده و حالا که نام و نشانی این کودکان را در دست دارد و این اطلاعات را به معاونت ابتدایی وزارت آموزش و پرورش داده، چطور قرار است این معاونت، دانش‌آموزان را پیدا کند و سر کلاس درس ـ از اول تا ششم ابتدایی ـ بنشاند.

این ‌که چرا تمرکز وزارتخانه بر بازماندگان از تحصیل در دوره ابتدایی است و سایر بازماندگان مورد تاکید قرار نگرفته‌اند پرسش ما از فاطمه قربان، معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش بود، همین‌طور دانستن این موضوع که معاونت ابتدایی با وجود همه موانع فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی چطور می‌خواهد کودکان در سن تحصیل را که در پستوی خانه‌ها از درس خواندن محروم شده‌اند، به مدارس بازگرداند.

اما پرسش‌های ما در این حوزه بی‌پاسخ ماند چون دیروز با وجود تماس‌های مکرر با فاطمه قربان، گفت‌وگوی جام‌جم با او میسر نشد، هر چند بی‌پاسخ ماندن تماس‌ها در اصل موضوع که دشواری جذب کودکان بازمانده از تحصیل است، خللی وارد نمی‌کند.

کودکانی که از تحصیل بازمی‌مانند یا دخترانی که هنوز هم به دلیل جنسیت‌شان از تحصیل منع می‌شوند یا پسران و دخترانی که همچنان در خانواده به آنها به چشم نیروی کاری که نیاز به درس خواندن ندارند، نگاه می‌شود، راه سختی تا رسیدن به مدرسه دارند.

آموزش و پرورش هم برای این‌ که این موانع را کنار بزند و کودکان بی‌سواد را از سیطره خانواده‌هایی که به سوادآموزی اعتقاد ندارند، بیرون بیاورد، مسیر دشواری پیش‌رو دارد، اما به هر حال این سختی‌ها نباید مانع سوادآموزی کودکان باشد چون رها شدن آنها در شرایطی که در آن زاده شده‌اند به معنای تولید بی‌سواد و تداوم بی‌سوادی در کشور است که با برنامه‌های توسعه‌ای کشور منافات دارد.

به همین علت ضروری به نظر می‌رسد که آموزش و پرورش در کنار اجرای برنامه‌ها برای جذب کودکان بازمانده از تحصیل روی فرهنگ عمومی نیز کار کند و این باور را در میان افراد جامعه جابیندازد که یک فرد بی‌سواد هم آسیب‌دیده است، هم آسیب‌پذیر و هم آسیب‌رسان که بی‌سوادی‌اش چهره‌ای زشت به اجتماع می‌دهد تا شاید از این طریق دیگر نه فرد بی‌سواد جدیدی به جمع بی‌سوادان اضافه شود و نه بی‌سوادان قدیمی نسبت به سوادآموزی مقاومت نشان دهند.

مریم خباز -‌ گروه جامعه