طرحی که یارانه ها را هدفمند نمی کند

کمیسیون اقتصادی مجلس طرحی را تدوین کرده است که براساس آن یارانه یا مابه التفاوت قیمت کالاها و خدمات اساسی حذف شده و به جای آن یارانه مستقیم و نقدی به مردم پرداخت شود.

کد خبر: ۴۸۷۲۱

در این حالت نرخ کالاها و خدماتی که هم اکنون به قیمتی کمتر از قیمت تمام شده به مردم عرضه می شود ، واقعی شده و مردم مابه التفاوت 2 نوع قیمت را به طرز نقدی دریافت خواهند کرد. به یاد داریم که الگوی پرداخت یارانه مستقیم به مردم ، یک بار نیز در زمان دولت هاشمی رفسنجانی درباره مرغ و تخم مرغ امتحان شد و چنان ناموفق بود که دولت ظرف فقط 2 هفته ، تصمیم خود را پس گرفت و دوباره به پرداخت یارانه غیرمستقیم و عمومی ادامه داد. اکنون فقط با ذکر همین نمونه و دلایلی که در زیر مطرح می شود ، باید گفت طرح جدید پرداخت یارانه غیرنقدی نیز قطعا ناموفق و ناکام خواهد بود و بخش زیادی از انرژی دولت را هدر داده و منابع بیت المال را حیف و میل می کند:
1- نخستین استدلال براساس محاسبات محض اقتصادی مطرح می شود. اگر دولت بخواهد یارانه نقدی به مردم پرداخت کند ، درست مانند این است که سطح حقوق های ماهیانه را افزایش داده است. در این حالت ، پول انبوه تزریق شده به اقتصاد باعث افزایش نرخ نقدینگی سرگردان و ترقی شدید نرخ تورم می شود و این افزایش با افزایش سطح عمومی قیمتها که در پی واقعی کردن نرخها ایجاد شده ، همراه و به بروز یک بحران اقتصادی اجتماعی و حتی امنیتی برای کشور منجر می شود.
2- دولت امکانات ، تشکیلات و روشهای مناسب و سریع اجرایی را برای پرداخت یارانه نقدی در اختیار ندارد. توجه داشته باشیم دولت با همین سازمان ها و وزارتخانه های عریض و طویل مانند وزارت اقتصاد ، سازمان مدیریت و برنامه ریزی و... بسختی می تواند از عهده حسابداری و پرداخت بموقع حقوق تنها 3 میلیون کارمند خود برآید. حال فرض کنید به یکباره دولت بخواهد ماهیانه دست کم برای 35 میلیون نفر که تنها نیمی از جمعیت کشور هستند عملیات حسابداری و پرداخت تازه بدون در نظر گرفتن منابع تامین مالی آن انجام دهد! آیا بدنه اجرایی دولت چنین توانایی ای دارد؛ قطعا خیر. تازه این احتمال را نیز حساب کنید که مثلا پرداخت این مواجب یک هفته یا 2 هفته بر اثر یک مشکل پیش بینی نشده به تاخیر بیفتد. چه اتفاقی در کشور رخ خواهد داد؛ در شرایطی که هزینه ها کنتور می اندازند و پول نیز نرسیده است ، مردم چه عکس العملی از خود نشان خواهند داد؛.
3- ملاکها و شیوه های مناسبی نیز برای تعیین رقم پرداختی به افراد وجود ندارد. چگونه می توان فهمید فردی چقدر درآمد دارد و فرد دیگر کمتر یا بیشتر از آن؛ درصد فقر و تمکن مالی فرد را چگونه می توان به طور دقیق تخمین زد؛ آیا این باعث اختلاف افراد نمی شود؛.
4- موضوع دیگر نیاز به ایجاد تشکیلات جدید و عریض و طویل برای محاسبه و پرداخت ماهیانه یارانه مردم است. این مساله هم هزینه های اجرایی دولت را بشدت افزایش می دهد و هم حجم دولت را بزرگ تر می کند و در نهایت پول بیت المال نیز به هدر می رود. مجموع این دلایل نشانگر قابل اجرا نبودن طرح پرداخت نقدی یارانه هاست . به عبارت بهتر ، نگاه به موضوع یارانه ها باید چند جانبه باشد یعنی اول درآمد سرانه مردم افزایش یابد و سپس همپای آن یارانه ها برداشته شود ، یا سطح شمول آن کاهش یابد اما در شرایطی که تضمین و ابزاری برای افزایش درآمد مردم وجود ندارد و بیماری های اقتصادی ای که چنین شرایطی را به وجود آورده اند درمان نشده اند، چگونه می توان به کاهش یارانه ها اندیشید؛ زمان برای هرگونه تغییر در فرم کنونی پرداخت یارانه ها اصلا مناسب نیست و مردم نیز آمادگی و کشش آن را ندارند لذا چاره ای نیست جز این که تبعات شیوه کنونی را تحمل کنیم و راههای جدیدی را بتدریج برای کاستن از سقف یارانه ها در نظر بگیریم.