چرا البرادعی کناره‌گیری کرد؟

مدیرکل پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ضمن انتقاد از عملکرد شورای نظامی حاکم در مصر، دلیل انصراف خود را نبود یک فضای دموکراتیک واقعی در مصر خواند و گفت که وجدانش اجازه نمی‌دهد در سایه یک نظام دموکراتیک نمایشی خود را برای ریاست جمهوری یا سمتی دیگر نامزد کند. با این حال، شبکه خبری بی.بی.سی معتقد است واقعیت جدیدی که پس از انتخابات پارلمانی اخیر مصر به وجود آمده می‌تواند عامل اصلی اتخاذ چنین تصمیمی باشد.

محمد مصطفی البرادعی، برنده جایزه صلح نوبل و از نامی‌ترین سیاستمداران مصری است که نقش مهمی در قیام مردمی علیه رژیم سرنگون شده حسنی مبارک داشت، واقعیتی که حتی سرسخت‌ترین مخالفانش نمی‌توانند آن را انکار کنند. او نخستین چهره مطرح مصری در سطح بین‌المللی بود که در نوامبر 2009، در زمان زمامداری حسنی مبارک، اعلام کرد چنانچه انتخابات شفاف و عادلانه‌ای برگزار شود، خود را برای ریاست‌جمهوری مصر نامزد می‌کند. او خواستار ایجاد تغییرات در قانون اساسی شد تا هر مصری بتواند در انتخابات نامزد شود.زمانی که البرادعی در 19 فوریه 2010 به مصر بازگشت، صدها نفر از هوادارانش، هشدارهای نظام مبارک را نادیده گرفته و به استقبال او به فرودگاه قاهره رفتند، اما این مرد 69 ساله که برای 27 سال از کشورش دور بود، نتوانست از آن به بعد به طور منظم به فعالیت‌هایش ادامه دهد و کمتر در گردهمایی‌های فعالان سیاسی مخالف مبارک حضور می‌یافت؛ تا این‌که در ژانویه 2011 و در اوج قیام مردمی در میدان التحریر قاهره به جوانان معترض پیوست و همنوا با آنها خواستار کناره‌گیری حسنی مبارک شد.

در جریان انقلاب 25 ژانویه و پس از سرنگونی مبارک، بخت البرادعی بسیار بالا رفت و شاید محبوب‌ترین سیاستمدار در میان جوانان و گروه‌های لیبرال به شمار می‌رفت به گونه‌ای که به عنوان یکی از نامزدهای اصلی ریاست‌جمهوری مصر مطرح شد. با این حال، با آزادی‌های بیشتری که مخالفان پس ازانقلاب کسب کردند و با ظهور گروه‌های رقیب سیاسی جدید و بروز اختلافات در میان هوادارانش، او نتوانست این جایگاه را حفظ کند.یکی از انتقادهای شدید که در هفته‌های اخیر علیه او مطرح شد این بود که البرادعی از مردم دور مانده و بیشتر از راه شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر و فیسبوک از شورای نظامی حاکم در مصر انتقاد می‌کند، تا این‌که عملا در صحنه حضور یابد و در تظاهرات هوادارانش در میدان التحریر شرکت کند یا با مردم عادی مصر، بویژه در خارج از قاهره، تماس داشته باشد. به عبارت دیگر، مخالفان البرادعی، محبوبیت او را فراتر از همین شبکه‌های اجتماعی نمی‌بینند. از سوی دیگر، هواداران او این اتهامات را تلاشی برای بد نام ساختن وی می‌خوانند، اگرچه همزمان اذعان دارند این اتهامات و تلاش‌ها، در تصمیم‌گیری البرادعی برای دست کشیدن از رقــــابت در انتـــــخابات ریاست جمهوری آینده مصر، بی‌تاثیر نبوده است.

با این حال، دو عامل مهم دیگر شاید نقش سازنده‌تری در انصراف او از نامزدی برای ریاست جمهوری مصر داشته باشد. با شدت گرفتن رویارویی میان جوانان معترض و شورای نظامی حاکم طی ماه‌های اخیر که ده‌ها قربانی گرفت، لحن انتقاد البرادعی از شورای نظامی حاکم نیز تندتر شد، به گونه‌ای که مجالی برای کنارآمدن او با ارتش باقی نماند. اما عامل مهم‌تر شاید نتایج انتخابات پارلمانی اخیر مصر باشد. گروه‌های سیاسی جوان و سیاستمداران لیبرال، با همه تبلیغاتی که بر ضد اسلامگراها به راه انداختند مبنی بر این که آنها در انقلاب 25 ژانویه و سرنگونی مبارک نقش سازنده‌ای نداشتند و شایسته آن نیستند که صاحب قدرت شوند؛ اما نتوانستند با احزاب سازمان یافته و پرطرفدار اخوانی‌ها و سلفی‌ها رقابت کنند. اسلامگراها در مجموع نزدیک به 70 درصد از کرسی‌های مجلس خلق (مجلس سفلی) پارلمان مصر را به خود اختصاص دادند.

با جهش و روحیه تازه‌ای که اسلامگراها از پیروزی درانتخابات اخیر به دست آورده‌اند، بعید به نظر می‌رسد گروه‌های لیبرال و حامی البرادعی عملکردی بهتر از آنچه که درانتخابات پارلمانی از خود نشان دادند، در انتخابات ریاست جمهوری آینده داشته باشند و بتوانند وارد یک رقابت جدی با اسلامگراها شوند. تا زمان انتخابات ریاست جمهوری مصر فقط 6 ماه باقی مانده است. البرادعی با تصمیم اخیر خود، به باور برخی از ناظران، در واقع به این واقعیت تلخ اعتراف کرد که شانس او برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری بسیار اندک است. بنابراین، آنگونه که البرادعی نیز در پیام خود در مورد کنار رفتن از رقابت درانتخابات آینده می‌گوید، بهتر است تلاش‌های خود را بر آموزش و پرورش و آماده‌سازی نسل جوان مصر برای سال‌های آینده متمرکز سازد و روی مقبولیتی که او همچنان در میان جوانان از آن برخوردار است، سرمایه‌گذاری کند. ‌‌/ ‌‌ ایسنا