کالبدشکافی بدون دخالت انسان

معمولا ربات یک بازوی مکانیکی است که کارها را با دقت و ظرافت خاصی انجام می‌دهد و هیچ‌وقت خسته نمی‌شود. فرق رباتی که امروز با آن آشنا می‌شویم با دیگر ربات‌ها در این است که به جای کار روی ماشین‌آلات و رایانه‌ها با اجساد سروکار دارد. گروهی از پاتولوژیست‌های قانونی دانشگاه برن در سوئیس گفته‌اند که این ربات می‌تواند کالبدشکافی را با دقت بالاتری انجام دهد و بعلاوه باعث پریشانی اعضای خانواده متوفی نشود.

محققان مختلفی تا به حال دنباله‌رو کالبدشکافی مجازی که «ویرتوپسی» خوانده می‌شود شده‌اند. این روش از تصویربرداری غیرتهاجمی داخلی و خارجی بدن به جای روش فعلی یعنی جراحی پس از مرگ برای کشف علت مرگ استفاده می‌کند، هم‌اکنون آنها از رباتی به نام ویرتیبات برای انجام این فرآیند استفاده می‌کنند که باعث شده کالبدشکافی استانداردتر و قابل اعتمادتر شود.

ربات چگونه کالبدشکافی می‌کند؟

ویرتوپسی تصاویر 3بعدی سطح بدن را با سی‌تی‌اسکنی از بخش‌های داخلی بدن تلفیق می‌کند که نتیجه آن تصویر مجازی پایدار و با کیفیت بالا از جسد است. این تصویر مانند یک نسخه المثنی از جسد است و می‌تواند برای تشخیص علت مرگ مورد استفاده قرار گیرد، بدون آن که آسیبی به جسد اصلی وارد شود. فقط نمونه‌برداری توسط سوزن برای برداشتن قسمتی از بافت انجام می‌شود و دیگر مانند گذشته بدن جسد توسط تیغ جراحی شکافته نمی‌شود.

هم‌اکنون برای انجام کالبدشکافی ارگان‌ها جهت بررسی از نظر سرطان و ضایعات از بدن خارج و برش داده می‌شوند، اما اگر چیزی از قلم بیفتد، دیگر شانس دوباره دیدن آن را نخواهیم داشت و چیزی که در انتها باقی می‌ماند ارگان‌هایی برش‌خورده هستند.

توسط ویرتوپسی اشتباهات غیرقابل اجتناب آسیب‌شناسان که ممکن است علت مرگ را تحت تاثیر قرار دهد خنثی می‌شوند. نتایج کالبدشکافی پزشکی قانونی بستگی به مشاهداتی دارد که به صورت گزارش روی کاغذ می‌آیند و احتمال اشتباه همیشه وجود دارد. این روش این امکان را فراهم می‌کند تا اطلاعات به صورت دیجیتال ذخیره شوند و بتوان بیست سی سال بعد در صورت نیاز دوباره آنها را بررسی کرد.

ویرتوپسی فعلی با اسکن سطح بدن آغاز می‌شود. وقتی جسد روی تخت قرار می‌گیرد، ربات علائمی روی پوست جسد می‌گذارد که به کالیبره کردن اسکن خارجی و هماهنگ کردن آن با اسکن‌های داخلی بعدی کمک می‌کند. سپس یک مدل 3بعدی از بدن با کیفیت فقط 02/0 میلی‌متر توسط دوربین‌های مخصوص و یک پروژکتور که تصویر شبکه‌مانندی روی بدن ایجاد می‌کند، ساخته می‌شود. این مدل را می‌توان چرخاند و به صفحه رایانه منتقل کرد و از این طریق می‌توان آسیب‌دیدگی‌ها، خالکوبی‌ها و سایر نشانگرها را با جزئیات کامل مشاهده کرد.

این که بتوان این نشانه‌ها را به صورت دیجیتال مطالعه کرد، یک مزیت بزرگ است. در یک مورد، اثر سپر ماشین بر پوست یک شخص، توانست موجب بازسازی صحنه تصادف منجر به مرگ شود. بعلاوه، اسکن بدون کمک ربات یک فرآیند طاقت‌فرساست که در آن باید یک نفر به دقت یک 3پایه بزرگ را در نقاط مختلف اطراف جسد قرار دهد. اما ربات جایگزین قادر است حرکات خود را با دقت بالا کنترل و به آسانی در اطراف بدن برای ساخت تصویر 3بعدی حرکت کند.

پس از اسکن خارجی تختی که جسد روی آن قرار دارد، وارد دستگاه سی‌تی‌اسکن می‌شود و تصاویری توسط اشعهx و با کیفیت بالا از کل بدن گرفته می‌شود که ما می‌توانیم آسیب‌ها یا بیماری‌های اعضای بدن و استخوان‌ها را مشاهده کنیم. مثلا در مورد تصادف با اتومبیل، می‌توان نوع شکستگی‌ها و آسیب استخوان را تشخیص داد تا به این وسیله چگونگی حادثه مشخص شود.

در نهایت، پس از آنالیز مدل 3بعدی اسکن‌های داخلی و خارجی و نمونه‌برداری توسط سوزن در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر قابل انجام است. با کمک یک سوزن ظریف، سیستم از تصاویر سی‌تی‌اسکن هنگام نمونه‌برداری برای برداشت نمونه بافتی از جایی که لازم است استفاده می‌کند؛ مثل نمونه مایع ریوی یک فرد پس از غرق شدن یا تکه‌ای از کبد برای گشتن به دنبال نشانه‌های بیماری یا سموم باشد. برای گرفتن این بیوپسی‌ها معمولا دست‌های فرد بیوپسی گیرنده در معرض اشعهx دستگاه تصویربرداری قرار می‌گیرد، اما با وجود ربات دیگر این نگرانی وجود ندارد. در مقابل ربات‌هایی که در جراحی روی آدم زنده مورد استفاده قرار می‌گیرند، توانایی‌های بیشتری علاوه بر قدرت استفاده از ابزار ظریف و کارهای دقیق را دارند.

البته با وجود مهارت قابل توجه، این ربات یعنی ویرتیبات برای جراحی ساخته نشده است. ربات‌هایی که برای جراحی‌های دقیق روی آدم زنده استفاده می‌شوند، باید به جراح اجازه دهند تا روی آنها کنترل کامل داشته باشد (به دلایل ایمنی.) ولی وقتی ویرتیبات برای کاری برنامه‌ریزی شود می‌توان آن را تنها گذاشت تا خودش کار را به اتمام برساند. از آنجایی که ویرتیبات روی انسان‌هایی که قبلا مرده‌اند کار می‌کند، دیگر نگران آن نیستیم که آسیبی به آنها برسد.

تاکنون ویرتیبات 52 ویرتوپسی انجام داده که 26 مورد آن مرگ‌های جاده‌ای، 10 مورد بر اثر ضربه مغزی، 6 مورد اصابت چاقو، 5 مورد اصابت گلوله و 2 مورد خفگی بوده است. در 19 مورد، اسکن خارجی 3بعدی برای بازسازی حادثه مورد استفاده قرار گرفت.

البته به نظر پیتر فرنس، رئیس دانشگاه آسیب‌شناسی رویال، هنوز زمان بیشتری برای مقایسه ویرتوپسی با کالبدشکافی معمولی لازم است. مورد اعتماد بودن این روش دقیقا مشخص نیست و هزینه آن می‌تواند قابل توجه باشد، به همین علت تحقیقات بیشتری درباره قابلیت‌های این ربات در راه است.»

دکتر شیرین فرجی گودرزی