اجازه تعرض به مرزهای آبی نمی‌دهیم

امیردریادار حبیب‌الله سیاری ، فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که نیروی تحت فرمانش، توانسته در بخش‌‌های مختلف سطحی، زیرسطحی و... با انجام ماموریت‌های موفق، جمهوری اسلامی ایران را به عنوان کشوری قدرتمند در منطقه معرفی کند.

امیردریادار سیاری در گفتگویی که به مناسبت هفتم آذرماه، روز ملی نیروی دریایی با «جام‌جم» انجام داد در خصوص موارد مهمی چون وضعیت دفاعی کشور در خلیج فارس و حضور قدرتمند نیروی دریایی در مبارزه با دزدان دریایی در خلیج عدن و... مباحث مختلفی را مطرح کرد که می‌خوانید.

جایگاه نیروی دریایی ارتش از نظر پیشرفت در تجهیزات و فناوری روز در بین دیگر نیروهای ارتش چگونه است؟

پیشرفت‌ها در نیروی دریایی با دیگر نیروها تفاوت‌هایی دارد، ساخت یک وسیله دریایی زمان خاص خود را می‌برد.

تفاوت تجهیزات در نیروی دریایی با دیگر نیروها این است که امکان دارد آن نیروهای دیگر سریع‌تر به نتیجه برسند، اما نیروی دریایی با توجه به فناوری و تجهیزاتی که در این نیرو استفاده می‌شود، پیچیدگی بیشتری دارد. به علت پیچیدگی تجهیزات، تصور بر این است که پیشرفت‌های نیروی دریایی دیر به دیر اتفاق می‌افتد. به هر حال باید گفت، به لحاظ پیشرفت و رسیدن به فناوری روز، نیروی دریایی در جایگاه اول قرار دارد.

برخی رسانه‌های خارجی اعتقاد دارند در مانورهایی که صورت می‌گیرد، تجهیزات و ادوات قدیمی و فرسوده به کار می‌رود. آیا این نظر درست است یا طرح این مسائل به دلیل جنگ روانی دشمن علیه ایران است؟

وقتی عنوان می‌کنیم که ناوشکن سبلان امروز در دریا حضور دارد، رسانه‌ها با مراجعه به کتاب‌ها و ورق زدن تاریخ می‌بینند که این ناوشکن مثلا 35 سال دارد و همین ناوشکن در نبرد نابرابر با استکبار جهانی، مورد اصابت هم قرار گرفته است. لذا این رسانه‌ها انتظار ندارند این ناوشکن با ضرباتی که خورده، در پهنه دریاها حضور داشته باشد.

درست است که ناوشکن سبلان قدیمی است، اما یگان شناور دریایی تنها ظاهر قضیه نیست، بلکه اصل یگان شناور دریایی تجهیزاتی است که روی یگان شناور نصب شده است. یک یگان شناور سیستم‌های مختلفی دارد که شامل سلاح، رانش موشک، ارتباطات، مخابرات، سیستم‌های اطلاعاتی و... است. هنر ما این است که در طول سالیان گذشته موفق شدیم تمام این سامانه‌ها را به‌روز کنیم، یعنی سامانه روی یگان‌ شناور نصب شده، با فناوری روز دنیا برابری می‌کند. بنابراین نقل این گفتار از طریق رسانه یک نوع جنگ روانی علیه ماست و قطعا اظهارات آنها درست نیست.

با توجه به حضور نیروهای آمریکایی در خلیج‌فارس، نیروهای ایرانی از لحاظ حفاظتی و دفاعی در چه وضعیتی قرار دارند؟

طبق قوانین دریاها، هرکسی می‌تواند در آب‌های آزاد حضور داشته باشد؛ به طوری که نیروهای ایرانی امروز در خلیج عدن و حتی دیگر جاهای دنیا حضور دارند. البته براساس قوانین،‌ هرکس که در آب‌های آزاد حضور دارد، مجاز نیست به آب‌های مرزی و سرزمینی کشوری نزدیک شده و در آن دخالت کند.‌ به هرحال مرز آب‌های داخلی، مرز سرزمینی، انحصاری، اقتصادی، منطقه‌ای و... کاملا مشخص است و برای عبور و مرور در هریک از این مرزهای آبی، قوانین مشخص در دنیا تدوین شده است.

بنابراین ناوگان هر کشور منطقه‌ای یا فرامنطقه‌ای امروز در خلیج‌فارس و تنگه‌هرمز یا دریای عمان یا هر جای دیگر وجود دارد که این مساله صرفا به دلیل قوانین دریای آزاد است، اما به هیچ عنوان به آنها اجازه داده نمی‌شود که کوچک‌ترین تعرضی به مرزهای کشور دیگری از جمله کشور جمهوری اسلامی ایران داشته باشند.

آیا نیروی دریایی ما، قدرت بازدارندگی دشمنان را دارد؟

بله دقیقا، مرزهای آبی کشور تماما توسط یگان‌های شناوری که به صورت 24 ساعته در زیر سطح آب و بر سطح آب در حال گشت هستند و با توجه به گستردگی مرزها و سیستم‌های راداری، اطلاعاتی و پاسگاه‌های اطلاعاتی مرزها کاملا تحت کنترل ما قرار دارند و هیچ‌کس با این شیوه اجازه ورود به آب‌های سرزمینی ما را ندارد.

در روز چند ناو، زیردریایی و ... از مرزهای آبی ما پاسداری می‌کنند؟

ما در شمال و در سواحل خلیج فارس و دریای عمان مرز دریایی بسیار گسترده‌ای داریم. ما براساس مرزها و محدوده‌ها گشت‌های مختلفی را طراحی می‌کنیم که با توجه به اهمیت نقاط و حضور دیگران در این محورها، همیشه یگان‌های شناور سطحی و زیرسطحی ما باید حاضر باشند. محورها برای ما مشخص است و خودمان می‌دانیم که باید در کجا حضور پیدا کنیم. ما شب و روز در مرزها حضور داریم. البته گشت‌های هوایی ما نیز به طور مرتب در حال گشتزنی هستند و اگر مورد مشکوکی دیده شود آن را گزارش می‌کنند و به آن رسیدگی خواهد شد. بنابراین گشت‌های ما در هوا، دریا و زیر دریا به صورت شبانه‌روزی برقرار است.

مقابله با دزدان دریایی یکی از مسائل جدید دریاهاست که ظاهرا جمهوری اسلامی ایران هم در این زمینه به صورت جدی وارد شده است. در این مبارزه چند ناو اعزام شده و آیا ایران حضور چشمگیری در منطقه عدن دارد؟

خلیج عدن و تنگه باب‌المندب، دریای سرخ و در انتهای آن کانال سوئز و مدیترانه و از شمال اقیانوس هند و تنگه هرمز و از شرق هم تنگه مالاکا که بین اندونزی و مالزی واقع است، از اهمیت بالا و استراتژیک در دنیا برخوردارند. در این مناطق طی سال بالای 30 هزار کشتی تجاری و نفتکش تردد می‌کنند و اقتصاد دنیا به این رفت و آمدها بستگی دارد. یکی از آبراهه‌های مهم دنیا در بحث اقتصادی، محدوده شمال اقیانوس هند و دریای عمان است که به صورت یک مثلث ترسیم می‌شود و در راس آن تنگه هرمز، در شرق تنگه مالاکا و غرب آن تنگه باب‌المندب است. این مناطق از اهمیت بالایی برای عبور و مرور کشتی‌های حامل نفت و کالاهای مهم اقتصادی برخوردارند. اگر اتفاقی در منطقه و خللی در امنیت آن بروز کند، مطمئنا اقتصاد دنیا لطمه خواهد دید که جمهوری اسلامی ایران هم از این امر مستثنا نخواهد بود، چون بیشتر کالاهای ما نیز از طریق خلیج عدن به دریای مدیترانه فرستاده می‌شود.

بالای 90 درصد تجارت دنیا از طریق دریا صورت می‌گیرد. چون حمل و نقل کالا از این طریق راحت‌تر و ارزان‌تر است و باتوجه به این‌که سه چهارم کره زمین را آب فراگرفته سریع‌تر می‌توان به تمام دنیا دسترسی پیدا کرد. حدود 500 هزار کشتی در دنیا از همین معابر عمومی و آبراهه‌ها به جابه‌جایی کالاها و تجارت مشغولند. پس اهمیت تجارت از طریق دریا بر کسی پوشیده نیست. براین اساس اگر امنیت دریا و بخصوص خلیج عدن و ... از بین برود قطعا همه صدمه می‌بینند.

کسی که دزدی دریایی را پشتیبانی و ایجاد کرده هدفش این بوده که امنیت منطقه را خدشه‌دار کند. حدود 2 سال است که این اتفاق در منطقه خلیج عدن در حال رخ دادن است. سازمان ملل طی یک قطعنامه، درخواست کرد تمام کشورهایی که قادرند در این منطقه حضور یابند و امنیت خطوط کشتیرانی را برقرار کنند، در منطقه حاضر شوند. حدود 20 تا 25 کشور دنیا در منطقه حاضر شدند و اعلام آمادگی کردند و با اعزام یگان‌های شناور جنگی خود، مشغول انجام وظیفه شدند.

در این ماموریت از جمله کشورهایی که اعلام آمادگی خود را به سازمان ملل گزارش کرد جمهوری اسلامی ایران بود ما که این اقدام کشور ما مورد توجه سازمان‌های بین‌المللی نیز قرار گرفت.

در این ماموریت اختلاف ما‌ با دیگر کشورهایی که در این منطقه حاضر شده بودند در این بود که آنان تحت یک فرماندهی مشترک به نام سی.تی.اف 152، که معمولا از ناوگان پنجم آمریکا یا ناتو دستور می‌گیرند، انجام وظیفه می‌کنند. اما جمهوری اسلامی ایران حضورش در منطقه مستقل بوده و از طریق نیروی دریایی و ارتش دستور کار می‌گیرد. زمانی که ما به صورت رسمی کار خود را در این منطقه آغاز کردیم، فروردین امسال بود و تا الان نیز به صورت مستمر در منطقه حضور داریم. از زمان آغاز ماموریت 4 ناوگروه به منطقه اعزام شده که با تعویض همدیگر، منطقه را پوشش دادند.

مدت دریانوردی این ناوها حداقل 2 ماه و حداکثر 3 ماه بوده که تعداد زیادی از کشتی‌های تجاری خودی و نفتکش جمهوری اسلامی ایران اسکورت شدند.

البته در انجام این ماموریت‌ها همه کشتی‌هایی که از منطقه عبور کردند و سالم به منطقه رسیدند حتما مورد اسکورت نیروی دریایی قرار گرفتند و اگر اتفاقی رخ داده قطعا به علت بی‌توجهی کشتی تجاری نسبت به قوانین و مقرراتی بوده که ناوهای جمهوری اسلامی ایران برایش وضع کردند. براساس قوانین ما، کشتی‌های تجاری باید در نقطه‌ای قرار گیرند که بتوانند اسکورت شوند. طول اسکورت ما 1200 کیلومتر است که بعد از عبور، منطقه امن است.

در سال جاری خوشبختانه اتفاقی نیفتاد، چون تمامی کشتی‌ها به دستورات توجه کردند. ما در این منطقه نزدیک به 10 مورد درگیری شدید با دزدان دریایی داشتیم که به وسیله قایق‌های تندرو، ناوشکن و بالگردهای حاضر در منطقه به آنها حمله کردیم و دزدان مجبور به فرار شدند. جمهوری اسلامی همچنین با استقرار تیم‌های عملیات ویژه روی کشتی‌های تجاری، آنها را اسکورت می‌کند.

در حال حاضر هم چهارمین ناوگروه که شامل ناوهای البرز و بوشهر است به همراه30 تیم عملیات ویژه در منطقه حضور دارند.

حضور جمهوری اسلامی ایران در منطقه خلیج عدن باعث شده سازمان جهانی دریانوردی در لندن توسط دبیر این سازمان، 4 لوح تقدیر برای ناوگروه‌های اول جمهوری اسلامی ایران به رئیس سازمان بنادر و کشتیرانی در لندن اهدا کند. این لوح‌های تقدیر مربوط به ناوگروه بوشهر، البرز، بندرعباس و نقدی است که به دلیل برقراری امنیت مورد تقدیر قرار گرفته‌اند.

آیا این حضور قرار است ادامه پیدا کند؟

بله. یکی از وظایف و ماموریت‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران حفظ خطوط مراسلاتی خودی است و بر این مبنا امنیت کشتی‌های تجاری مان را که دچار خطر می‌شوند تامین می‌کنیم. حدود 30‌کشوری که در منطقه عدن حضور دارند از کشورهایی هستند که کشتی‌های تجاری آنها از طریق این منطقه تردد می‌کنند و همه می‌خواهند که امنیت خطوط تجاری خود را برقرار کنند.

البته ما علاوه بر ایجاد امنیت برای کشتی‌های خودی، امنیت کشتی‌های دیگر دنیا را نیز که اعلام نیاز کردند برقرار کردیم.

آیا این اقدام به لحاظ اقتصادی به صرفه است یا این که تنها بعد نظامی دارد؟

این مساله از نظر اقتصادی به صرفه است، چون اگر امنیت خطوط تجاری از بین رود، کشتی‌‌های تجاری با آن همه کالا به سرقت می‌روند و چرخ اقتصاد دیگر قادر به حرکت نخواهد بود.

برخی از تحلیلگران خارجی عقیده دارند جمهوری اسلامی ایران تمایل دارد که در آب‌های آزاد هم حضور پیدا کند تا قدرت نظامی خود را به دنیا نشان دهد.‌ آیا این‌طور است؟

سال گذشته، حدود 5 سفر دریایی به جنوب سریلانکا داشتیم که این موضوع نشان می‌دهد ما قبل از این صحبت‌‌ها هم در آب‌‌های آزاد حضور داشته‌ایم. به هر حال ما در آب‌‌های آزاد دنیا می‌توانیم حضور داشته باشیم، چون یک قدرت منطقه‌ای هستیم و باید در این مناطق باشیم.

آیا حضور نیروهای ما در خلیج عدن به لحاظ نظامی هم هست یا تنها مساله بحث تجاری است؟

قطعا حضور در آب‌‌های آزاد دنیا نشان‌دهنده اقتدار یک کشور است. به اهتزاز درآوردن پرچم یک کشور در آب‌‌های آزاد (به اصطلاح نیروهای دریایی Flag show) از جمله کشور جمهوری اسلامی ایران می‌تواند اقتدار را به همراه داشته باشد.

آیا امکان دارد که هر کشوری به صورت نامحسوس و زیرسطحی هم در آب‌‌های آزاد حضور داشته باشد؟

بله، در آب‌های آزاد هر کشوری می‌تواند به صورت زیرسطحی هم حضور داشته باشد.

پس امکان این که جمهوری اسلامی ایران زیرسطحی در آب‌های آزاد حضور پیدا کند منتفی نیست؟

قطعا بدون اشکال است.

آیا در خلیج عدن هنگام برقراری امنیت مشکلی با دیگر قدرت‌ها نداشتید؟

خیر. چون این اقدام یک ماموریت تعریف شده با هدفی مشترک است. به هر حال قوانین بین‌المللی بر دریاها حاکم است. در آب‌های آزاد شما با انواع و اقسام کشتی‌ها متعلق به ممالک دنیا مواجه می‌شوید که فرمول و قواعدی برای آنها موجود است و باید آنها را مدنظر قرار داد.

برای حفاظت از آبراه مهم خلیج فارس و تنگه هرمز، نیروی دریایی چه ماموریتی دارد و آیا هنگام خطر و تهدید دشمن امکان دارد از این تنگه به عنوان یک اهرم فشار استفاده کرد؟

تنگه‌ها قوانین خود را در رفت و آمدها دارند و عبور هر کس یا هر چیزی می‌باید مطابق با قوانین و مقررات آن تنگه باشد. بنابراین تمام اقدامات دارای حساب و کتاب خاص خود است. به هر حال چون در این منطقه کشورهای فرامنطقه‌ای در نزدیکی مرزهای دریایی ما حضور دارند، موظف هستیم تمام حرکاتشان را کنترل کنیم. مطمئنا هیچ‌کس به خود این اجازه را نمی‌‌دهد که بخواهد به مسیر و خطوط کشتیرانی مربوط به ما در منطقه ضربه بزند، اما استفاده و بهره‌برداری از کانال‌های بین‌‌المللی، قوانین خود را دارد.

با توجه به این‌که 60 درصد تجارت نفت از این تنگه صورت می‌گیرد، چنانچه تهدیدات علیه ایران تشدید شود، آیا امکان استفاده از این تنگه به عنوان اهرم فشار وجود دارد؟

ما از همه فرصت‌هایی که در اختیار داریم در هر نقطه‌ای متناسب با تهدیدات باید استفاده کنیم. قطعا هر جا فرصتی برای حفاظت از منافعمان وجود داشته باشد، از آن بهره خواهیم گرفتم.

با توجه به این‌که در شمال و جنوب کشور دریا داریم، وضعیت تجهیزات نظامی ما بویژه موشک‌های ساحل به دریای کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

هنر ما این است که اول دشمن را خوب بشناسیم که خوشبختانه این هنر را داریم و بخوبی آنها را شناسایی کرده‌ایم. ما راهکار دشمن را بخوبی بررسی کرده‌ایم که این اقدام وظیفه هر فرد نظامی است.

هر نظامی باید منطقه و دشمن و نقاط قوت و ضعف آن را بخوبی بشناسد و بر مبنای نقاط ضعف برنامه‌‌ریزی داشته باشد.

ما با توجه به نقاط ضعف دشمن برنامه‌ریزی داریم و آنچه که مورد نیاز است در ابعاد مختلف زیرسطحی، سطحی، هوا و ساحل به دریا را کسب کرده‌ایم و آماده اجرای عملیات در صورت تهدید هستیم.

نقاط ضعف دشمنان ما در چیست؟

هر دشمن به هر بزرگی و با هر قدرتی نقاط ضعفی دارد که هر قدر دشمن بزرگ‌تر باشد، نقاط ضعفش نیز بزرگ‌تر است.

برخی فکر می‌کنند هر قدر دشمن بزرگ‌ باشد و تجهیزات وسیع و گسترده‌ای داشته باشد، امکان ندارد نقطه ضعف داشته باشد، اما ما می‌گوییم هر دشمنی به هر بزرگی ولو با تجهیزات گسترده، قطعا دارای نقطه‌ضعف‌های بزرگی است که البته باید نقاط ضعف را پیدا کرد و روی آن دست گذاشت. ما دقیقا بر مبنای نقاط ضعف دشمن برنامه‌ریزی داریم و بر همان اصول، تجهیزات خود را آماده کرده‌ایم.

بحث تهدیدات علیه مراکز هسته‌ای ایران گاهی به گوش می‌رسد. نیروی دریایی برای حفاظت از مناطق هسته‌ای کشور که به آب‌های کشور نزدیک هستند، چه تمهیداتی دارد؟

کسانی که ادعاهای واهی دارند، هیچ کاری نمی‌توانند بکنند، قطعا در بحث دفاع از مراکز حیاتی و حساس کشور، برنامه‌های مختلفی پیش‌بینی شده و یگان‌های متفاوتی مسوول هستند.

رزمایش‌هایی که صورت می‌گیرد و شاهد آن هستیم، نمونه‌ای از کارهایی است که انجام می‌شود و در قسمتی که کار مربوط به نیروی دریایی باشد، پیش‌بینی‌ها در بحث‌های عملیاتی صورت گرفته است.

این سوال در ذهن مردم وجود دارد که رزمایش‌هایی که صورت می‌گیرد، چه تاثیری در بازدارندگی، هماهنگی و تجهیز نیروهای نظامی دارد؟

در طول سال، آمادگی‌هایی برای نیروهای مسلح برنامه‌ریزی می‌شود و باید به خاطر آموزش‌ها، اقدامات عملی نیز انجام شود.

عملیاتی شدن آموزش‌ها به برنامه‌ریزی برای یک رزمایش منجر می‌شود. در انجام هر رزمایشی، تبادل تجربه و دانش صورت می‌گیرد و نیرو و تجهیزات در وضعیت‌های مختلفی قرار می‌گیرند تا خود را آزمایش کنند. در هر رزمایشی، وضعیت با شرایط عملی و واقعی سنجیده می‌شود تا تجربه نیروها ارتقا یابد و البته سلاح و تجهیزات نیز میزان کارایی‌شان را نشان می‌دهند.

به هر حال، رزمایش یک نوع تمرین برای نیرو و تجهیزات و ایجاد هماهنگی‌هاست ولی در نهایت این اقدام به نوعی نشان دادن اقتدار است. از آنجا که ما در کشورمان راهبرد خود را دفاعی و مبتنی بر بازدارندگی مشخص کرده‌ایم، باید در رزمایش‌‌ها این توان را به نمایش بگذاریم تا همه بدانند اگر بخواهند حرکتی علیه کشور انجام دهند، چه چیزی عاید آنها خواهد شد.

برخی مخالفان جمهوری اسلامی عقیده دارند تجهیزاتی که به نمایش درمی‌آید، واقعی نیست یا درخصوص آنها مبالغه می‌شود. آیا این تصور درست است؟

این یک عملیات روانی است. قطعا هیچ‌کس از دشمن انتظار دوستی ندارد و دشمن قطعا قصد دارد که دستیابی به هر فناوری را زیرسوال ببرد. این که در کشورمان پیشرفت‌های زیادی در عرصه سلاح و تجهیزات داشته‌ایم، کسی نمی‌تواند نادیده بگیرد.

کسانی که به قول رهبر معظم انقلاب، پروژه‌ ایران‌هراسی را راه می‌اندازند، از یک طرف دستیابی ایران به آنچه می‌خواهد را رد می‌کنند و از طرف دیگر، آن را بزرگ جلوه می‌دهند.

وقتی مساله را بزرگ می‌کنند، می‌خواهند پروژه‌ ایران هراسی راه بیندازند و وقتی کوچک می‌کنند، قصد دارند بگویند که هیچ اقدامی انجام نشده است. وقتی این موارد را کنار هم می‌گذاریم، می‌بینیم که دشمن، کار دشمنی خودش را انجام می‌دهد.

آیا انجام رزمایش‌‌ها موجب التهاب در منطقه نمی‌شود؟

ایران در انجام رزمایش‌هایش در ابتدا اعلام می‌کند که اقداماتش با پیام صلح و دوستی برای کشورهای منطقه است که به این نظر، اعتقاد و ایمان داریم. ما به همه اعلام کردیم کشورهای منطقه مشترکات زیادی با یکدیگر دارند و برای ایجاد امنیت، نیازی به حضور بیگانگان وجود ندارد و حضور بیگانگان در منطقه، موجبات ناامنی را فراهم کرده است.

صنعت دریایی ما در بخش زیرسطحی و سطحی و رزمی در چه وضعیتی است؟

ما توان رزمی خوبی داریم، منتها در بخش تجهیزات باید خود را روزبه‌روز و با توجه به فناوری دنیا هماهنگ کنیم. ساخت زیردریایی از توان بسیاری از کشورها خارج است و تنها تعدادی قادر به تولید این فناوری هستند که شکرخدا الان در کشور این توان به وجود آمده است. بنابراین در بحث علمی تجربه، دانش و ساخت، امروز ما به وضعیت خوبی رسیدیم و این از افتخارات کشور است که صنایع دریایی مربوط به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با همکاری دانشگاه‌های کشور توانسته‌‌اند به افتخارات زیادی دست یابند.

کشورهای حاشیه دریای خزر به حضور نیروهای آمریکایی در این دریا راضی نیستند اما ظاهرا کشور آذربایجان به دلیل توافق نظامی با آمریکا قرار است اجازه حضور به این کشور را در این دریا بدهد. نظر شما چیست؟

از توافقات کشورهای حاشیه دریای خزر است که کشورهای فرامنطقه‌ای در این دریا نباشند که خوشبختانه کشتی‌های غیرخودی در این دریا حضور نداشته‌اند.

فاطمه امیری