تجلیل از 10 مصحح نسخ خطی فارسی

عماد‌الدین شیخ‌الحکمایی با کتاب «فهرست اسناد بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی» برگزیده گروه فهرست‌نویسی شد. این اثر که در موزه ملی سازمان اوقاف بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی است، سال 87 توسط کتابخانه مجلس منتشر شده است.

در بخش دین هم تصحیح محمدعلی آذرشب از «مفاتیح‌الاسرار و مصابیح‌الابرار» تفسیر عبدالکریم شهرستانی به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد. در این بخش همچنین تصحیح محمدکاظم رحمتی از رساله «الافاده فی‌التاریخ الائمه‌ا‌لساده» تالیف یحی‌بن حسین هارونی و تصحیح جویا جهانبخش از «اعتقادات شیخ بهایی» شایسته تقدیر شناخته شدند. 2 کتاب نخست را انتشارات میراث مکتوب و کتاب سوم این بخش را نیز انتشارات اساطیر به چاپ رسانده‌اند.

در بخش تاریخ، تصحیح مشترک سیدسعید میرمحمدصادق و دکتر عبدالحسین نوایی از «ظفرنامه» شرف‌الدین علی یزدی به عنوان اثر برگزیده معرفی شد. این اثر را کتابخانه مجلس به چاپ رسانده است. در این بخش همچنین تصحیح پژوهشگر چینی خانم لوجین از «چین‌نامه» نوشته ماتیو ریچی شایسته تقدیر شناخته شد.

تجلیل از 3 پیشکسوت حوزه نسخ خطی دکتر مهدی محقق، سیدعبدالله انوار و زینت باقرفر از دیگر برنامه‌های این مراسم بود.

در این مراسم، غلامعلی حدادعادل، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس و فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به این که توجه به نسخ خطی، توجه به ملیت ایرانی است، گفت: تاکنون فعالیت موثری از سوی کتابخانه ملی ایران برای جمع‌آوری این آثار صورت گرفته که البته در مقایسه با فعالیتی که باید انجام گیرد، هنوز در ابتدای راه هستیم.

وی افزود: این امر در برابر فعالیت کتابخانه‌های بزرگ کشورهای دیگر، اندک بوده و فعالیت گسترده‌تری می‌طلبد. در این زمینه باید بودجه بیشتری تخصیص داده شود و از کتابداران بزرگ و متخصص استفاده شود تا گذشته ریشه‌دار ایران‌زمین کماکان برای نسل جوان و آیندگان پایدار بماند.

علی‌اکبر اشعری، رئیس کتابخانه ملی هم با اشاره به وظیفه خطیر کتابخانه ملی در اطلاع‌رسانی میراث مکتوب برای آیندگان عنوان کرد: نسخه‌های خطی با بازشناسی منابع موجود در جامعه اطلاعاتی گردآوری و امکان دسترسی آن برای محققان فراهم می‌شود. این نسخه‌ها سپس به سمت گنجینه‌های کتابخانه‌های کشور، هدایت یا در دست مجموعه‌داران باقی می‌مانند.

وی افزود: سازمان اسناد و کتابخانه ملی در 4 سال گذشته با ارائه فراخوان به مردم، در مرحله نخست، خواستار اهدای این مجموعه‌ها به کتابخانه ملی شد. این آثار به نام خود افراد ثبت شدند و نامشان در تاریخ محفوظ ماند. مرحله دوم، اعلام آمادگی کتابخانه ملی برای خرید این نسخ‌ و سپس نگهداری این آثار در صندوق امانات کتابخانه ملی ایران است.

اشعری با اشاره به این‌که بسیاری از افراد به دلیل تعلق خاطر، آثار خود را به کتابخانه ملی ارائه نمی‌دهند، یادآور شد: این افراد می‌توانند اسناد و نسخه‌هایشان را در صندوق امانات کتابخانه ملی به امانت بگذارند. همچنین برخی از آثار نیز به دلیل وقفی بودن دائمی به کتابخانه ملی منتقل نشده‌اند؛ بلکه این مجموعه‌ها سالی یک بار توسط کارشناسان مربوط در درمانگاه اسناد یا در منزل افراد بررسی و مرمت می‌شوند.

مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور در ادامه با اشاره به این که تاکنون 30 هزار جلد از این نوع کتاب‌ها به کتابخانه ملی منتقل شده‌اند، خاطرنشان کرد: یکی دیگر از فعالیت‌های مهم کتابخانه ملی در این زمینه، تشکیل کمیته ملی با همکاری کتابخانه آیت‌الله مرعشی‌نجفی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، آستان قدس رضوی و وزارت امور خارجه است که این تلاش‌ها برای ثبت آثار ارزشمند در حافظه جهانی است.

وی با بیان این که برای استفاده بهتر محققان از منابع کتابخانه ملی سال گذشته طرح حافظه رقومی ملی پایه‌گذاری شد، اظهار کرد: در این حوزه تاکنون 5000 نسخه خطی تمام متن، رقومی شده و در اختیار محققان قرار گرفته است. وظیفه اساسی کتابخانه ملی گردآوری، پردازش و نگه‌داری منابع مکتوب است؛ ولی در این زمینه از محققان و استادان دانشگاهی انتظار بیشتری برای همکاری با کتابخانه ملی ایران می‌رود.

همایش امسال تجلیل از حامیان نسخ خطی که برای نخستین بار از سوی کتابخانه ملی برگزار می‌شود، یک کارگاه آموزشی 2 روزه هم برای فعالان این عرصه داشت که با عنوان «نسخه‌شناسی و تصحیح متون» با حضور استادان برجسته نسخ خطی از دیروز آغاز شد و امروز به کار خود پایان می‌دهد.

****

غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در حاشیه‌ همایش بزرگداشت حامیان نسخ خطی در کتابخانه‌ ملی گفت: با فراهم شدن مقدمات و ان‌شاءالله با تصویب اساسنامه‌ «بنیاد سعدی»، شاهد اتفاقات خوبی در حوزه گسترش زبان فارسی در خارج از ایران باشیم.

به گزارش ایسنا، حداد عادل نخستین‌بار دی‌ماه سال گذشته در مراسم پایانی ششمین مجمع بین‌المللی استادان زبان و ادبیات فارسی، از تدوین اساسنامه‌ «بنیاد سعدی» و راه‌اندازی آن زیر نظر رئیس‌جمهور برای گسترش زبان فارسی خبر داده بود. وی همچنین حضورش را در کابینه‌ دولت دهم شایعه خواند و درباره‌ گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای مبنی بر حضورش در کابینه‌ دولت دهم عنوان کرد: شایعه‌اش جدی‌تر از اصلش است. رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در ادامه گفت: این‌جا هم که هستم، در خدمت اهل فرهنگ‌ام.