فقط یک‌سال دیگر فرصت دارم‌

 چرا سینمای هند در چند سال اخیر ناگهان به تولید و ساخت فیلم‌های تاریخی روی آورده است؟ بعد از «پاجیر و مستانی»، «قیام: مانگل پاندی» و «تاج محل» حالا نوبت به «جودها و اکبر» رسیده است.

خیلی به این مساله اهمیت نمی‌دهم که گرایش عمومی نسبت به تولید فیلم‌های تاریخی زیاد شده است. هر اتفاقی که بیفتد، این یک رویکرد خوب است که صنعت سینمای ما به ساخت این نوع فیلم‌ها علاقه‌مند شده است. خیلی خوب است که نگاه دوباره و تازه‌ای به تاریخ کشورمان داشته باشیم و قصه‌های جدیدی را در این رابطه کشف کنیم. ساخت این نوع فیلم‌ها باعث می‌شود از آن ملودرام‌های جوانانه که دختر و پسرها مدام دور یک درخت به دور هم می‌چرخند دور شویم! در عین حال شاهد خوشامدگویی خوبی در رابطه با تولید فیلم‌های تاریخی هستیم.  نه فقط فیلمسازان ما به دنبال طرح دیدگاه تازه‌ای در رابطه با مضامین تاریخی هستند، بلکه تهیه و توزیع‌کنندگان، سرمایه‌گذاران و حتی بازیگران سرشناس هم از تولید این نوع فیلم استقبال می‌کنند. در این رابطه نقش بازیگران بیشتر و مهمتر از بقیه است، زیرا وقتی بازیگری برای بازی در یک کار تاریخی چراغ سبز می‌دهد، بقیه کارها راحت‌تر صورت می‌گیرد. در این حالت سرمایه‌گذاران اشتیاق بیشتری برای تهیه و تولید این نوع فیلم از خود نشان می‌دهند.

به تاریخ علاقه‌ زیادی دارید؟ در این رابطه زیاد مطالعه می‌کنید؟

در کل کتاب‌های تاریخی را می‌خوانم و علاقه‌مندم چیزهای بیشتری در ارتباط با تاریخ کشور خودم و ملل دیگر بدانم. برای ساخت جودها و اکبر تحقیقات کاملی انجام دادم و مطالعات زیادی در این باره کردم. یک گزارش تحقیقی هم به نام «به نام اکبر» نوشتم که روی میز کارم است.

یک بار در مصاحبه‌ای گفتید هر فیلمسازی فقط برای 5 سال در اوج کاری خود قرار دارد. شما در حال حاضر 4 سال آن را پشت‌سر گذاشته‌اید!

(می‌خندد)‌ پس فقط یک سال دیگر فرصت دارم! به این ترتیب باید عجله کنم و کارهای بعدی‌ام را با شتاب انجام دهم. ولی فکر می‌کنم پس از یک ‌سال استارت تازه‌ای بزنم. تحقیق درباره جودها و اکبر و تولید آن 2 سال طول کشید. اعتقادم این است که باید هر کاری را دقیق و درست انجام داد. پس هیچ عجله‌ای ندارم.

زمان ساخت فیلم می‌دانستید کدام بخش از زندگی اکبرشاه را می‌خواهید بسازید؟

خب، زندگی او مدت زمان زیادی را در برمی‌گیرد. اما من تصمیم گرفتم چند جنگ مهم دوران حکومت و دلبستگی‌اش به جودها را به تصویر بکشم. هنگام تعریف قصه‌های تاریخی روی پرده سینما، عشق یکی از عناصر اصلی و بسیار مهم است. در زندگی جلال‌الدین اکبر اتفاقات مهم تاریخی رخ می‌دهد که در ارتباط با همین مضمون عاشقانه هستند و این مضمون آن رخدادها را به هم نزدیک و وصل می‌کند. ازدواج اکبر و جودها یک اتفاق سیاسی بود. آنها بدون هیچ شناختی از یکدیگر با هم ازدواج کردند. پس از آن بود که یکدیگر را شناختند و به‌هم دل بستند. این همان سنتی است که هنوز هم در جامعه هند رواج دارد. حتی امروز هم بسیاری از ازدواج‌های هندی از پیش تعیین شده است، یعنی خانواده‌ها فرزندان خود را برای ازدواج با یکدیگر انتخاب می‌کنند و این در حالی است که خود این بچه‌ها آشنایی زیادی با هم ندارند.

دو نقش اصلی فیلم را  دو ستاره مطرح سینمای هند بازی می‌کنند. فکر نمی‌کنید حضور آنها مضمون فیلم را در سایه قرار داده و تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

وقتی فیلم را تماشا می‌کنید و قصه کمی به جلو می‌رود، شما فراموش می‌کنید که در حال تماشای هریتیک و آیشواریا در نقش اکبر و جودها هستید. شما فقط جودها و اکبر را در  ذهن خود دارید. پس از نوشتن فیلمنامه و زمانی که به فکر انتخاب بازیگرانی برای ایفای نقش این دو کاراکتر تاریخی افتادم، می‌دانستم که هریتیک و آیشواریا بهترین گزینه برای ایفای این نقش‌‌ها هستند. با آنها تماس گرفتم و هر دو از بازی در فیلم استقبال کردند. از آنها تست گریم گرفتم و دیدم هر دوی آنها همان کسانی هستند که برای این نقش‌ها می‌خواهم.

هر دو فیلمی که ساخته‌اید حکایت از گرایش و علاقه شما به ساخت فیلم‌های تاریخی دوره‌ای می‌کند. چرا این طوری است؟

نمی‌توان گفت این یک علاقه است، اما واقعیتی است که رخ داده است. وقتی فیلمی می‌سازم اصلا به نکته فکر نمی‌کنم که دارم یک کار تاریخی یا دوره‌‌ای می‌سازم.

در کل فکر می‌کنید این نوع فیلم‌ها مورد پسند تماشاگران هندی قرار می‌گیرند؟

وقتی فیلمی می‌سازم اصلا نمی‌دانم که نوع واکنش تماشاگران نسبت به آنها چگونه خواهد بود، حالا می‌‌خواهد فیلمی تاریخی باشد یا در یک ژانر دیگر. برای این‌که فیلمی با واکنش مثبت بیننده روبه‌رو شود، مهم‌ترین نکته قصه و محتوای آن است. زمانی که فیلمی نمی‌تواند ارتباط لازم را با بیننده‌اش برقرار کند، لازم است سازنده‌اش به عقب برگردد و با تحلیل منطقی و صادقانه اوضاع ببیند چه عاملی یا عواملی باعث این عدم موفقیت شده‌اند. ولی یک چیز محرز است. موفق نشدن یک فیلم نمی‌تواند تاثیری در کار بعدی یک فیلمساز داشته باشد. هر فیلمسازی باید برای کار جدید خود تمام تلاش خویش را به کار گیرد تا فیلم خوب و درستی را ارائه دهد.

قصه فیلم باعث اعتراض قوم راجپوت شده و می‌گویند در فیلم آنها به‌درستی به تصویر کشیده نشده‌اند. همین مساله بحث و جنجال زیادی راجع به فیلم به‌راه انداخت.

هیچ وقت این احساس را نداشته‌ام که راجپوت‌ها در فیلم به شکل نادرست و غلطی به تصویر کشیده‌ شده‌اند. در فیلم هیچ پیام منفی یا ضد قومی وجود ندارد. همان‌طور که قبل از این هم گفتم، تحقیق خیلی زیادی درباره قصه فیلم کردم و به این دلیل کسی نباید فکر کند که نسبت به او اهانتی شده است. همه تلاشم را کردم تا فیلمی تمیز و از نظر تاریخی درست تهیه کنم.

فکر می‌کنید ممنوعیت نمایش سیگار کشیدن بازیگران، برای فیلمسازان مشکل ایجاد کند؟

بستگی دارد. من خودم مخالف با شکوه نشان دادن استعمال دخانیات روی پرده سینما هستم و می‌گویم بازیگران جلوی دوربین نباید سیگار بکشند. اما شاه‌همایون در آن دوران تنباکو مصرف می‌کرد. شما نمی‌توانید به من بگویید نمی‌توانم در فیلمم او را در حال استعمال دخانیات نشان ندهم، این تاریخ است. پس من باید تاریخ را به‌درستی به تصویر بکشم.

آیا در فیلم از جواهرات سلطنتی دوران اکبر شاه استفاده کردید؟

از خود آنها خیر، این اشیاء گران‌قیمت تاریخی فقط متعلق به موزه هستند. براساس آن جواهرات، نمونه‌شان را دوباره خلق کردیم. نقاشی‌های راجستانی کمک خیلی زیادی در خلق دوباره این جواهرات  و حتی طراحی صحنه و لباس‌‌ها  داشتند. باید این جواهرات و لباس‌ها دقیقا شبیه اصل آنها در دوران جودها و اکبر می‌بودند، جواهرات امروزی شکل و شمایل متفاوت و دیگری دارند. طراحان جواهر و لباس خوبی با ما سر صحنه کار کردند.

آیا می‌دانستید اگر تاریخ آن دوره را به‌درستی به تصویر نکشید، تاریخ‌نویسان بسرعت در مقابل فیلم‌تان موضع خواهند گرفت؟

اولین کاری که کردم همین بود که به تاریخ وفادار باشم. با مورخان زیادی ملاقات و گفتگو کردم و می‌شود گفت هیچ مورخی را از قلم نینداختم. تحقیقاتم به من کمک کرد تا به موقعیتی برسم که تصوراتم کاملا فنی و کامل شده بود. یک چیز را کاملا مطمئن هستم: وقت ساختن جودها و اکبر در حال کارگردانی یک مستند تاریخی نبودم من داشتم فیلمی سینمایی می‌ساختم که قرار است قصه خوبی داشته باشد که آن را به شکلی جذاب و جالب‌ توجه تعریف می‌کند. فیلم من یک شرح حال دقیق تاریخی درباره یک شخصیت تاریخی نبود. پس زمینه قصه فیلم یک موقعیت تاریخی است، اما کاراکترهای فیلم ساخته و پرداخته ذهن من هستند. هیچ‌کس نمی‌‌داند جودها و اکبر چگونه رفتاری داشتند، چه طوری صحبت می‌کردند یا راه می‌رفتند. رومانس بین آنها،‌ مکان‌‌ها و برخی درگیری‌های خانوادگی و سیاسی را من از خودم خلق کردم. می‌گویم که 20 درصد قصه فیلم برگرفته از واقعیت‌های تاریخی و بقیه آن محصول ذهن و تخیل من است.

این دیدگاه منتقدان سینمایی را که می‌گویند فیلم‌های تاریخی فروش خوبی در گیشه نمایش نخواهند داشت،‌ قبول دارید؟

خیر. همان‌طور که گفتم قصه مهمترین عامل است، این قصه باید از نظر دراماتیک، حسی و رومانتیک تماشاچی را با خودش درگیر کند. زمانی که جودهاو اکبر را می‌ساختم برخی فکر می‌کردند دارم یک «مغول اعظم» دیگر (فیلم کلاسیک و بسیار پرفروش تاریخی هند با بازی، دیلیپ کومار و مدهوالا که 3 سال قبل نسخه رنگی شده آن در هند با موفقیت مالی خیلی خوبی روبه‌رو شد.) می‌سازم. اما با آن که این اثرکلاسیک را خیلی دوست دارم، اصلا قصد نداشتم فیلمی شبیه آن بسازم یا از آن تقلید کنم.

آیا موفقیت عظیم مالی اکشن ماجراجویانه «دوم 2» با بازی هریتیک روشن و‌ آیشواریا رای باعث شدتا تصمیم بگیرید این دو را در مقابل هم قرار دهید؟

خیر. من این دو را قبل از این که دوم 2 اکران شود برای فیلمم انتخاب کرده بودم. به اعتقاد من این 2 نفر روی پرده سینما می‌‌توانستند ترکیب هنری خیلی خوبی را تشکیل دهند. به همین دلیل آنها را برای این دو نقش انتخاب کردم.

آیا فکر می‌کردید هنگام اکران عمومی فیلم این همه جار و جنجال پیرامونش به پا شود و حتی آن بحث‌های تند، شدیدتر هم شود؟

احساس می‌کردم این مسائل پیش آید. مضامین تاریخی همیشه با این نوع واکنش‌‌ها روبه‌رو می‌شوند. قبل از اکران عمومی فیلم از مخالفان آن خواستم اول به تماشای فیلم بنشینند و بعد به بحث درباره‌اش بپردازند. قضاوت درباره یک کار قبل از تماشای آن کار درستی نیست. به هر حال، بخشی از اعتراضات پس از نمایش عمومی آن از بین رفت.

جالب این که هر دو فیلم سینمایی شما در درون خود نوعی ملی‌گرایی دارند که قرار است تماشاچی وطن را جذب خود کند.

خب، این نکته‌ای است که تازه شما دارید مطرح می‌کنید و من هیچ وقت از این زاویه به مساله نگاه نکرده‌ام. ولی درست می‌گویید. شاید ناخودآگاه به سمت این موضوعات کشیده می‌شوم و در فیلم‌‌هایم آن را به اشکال متفاوتی مطرح می‌کنم.

جودها و اکبر فیلمی عظیم، جسور و بزرگ است. چگونه جرات ساخت آن را پیدا کردید؟

این فیلم چیزی بود که بلافاصله پس از اکران عمومی «مالیات زمین» (یا «لگان» با بازی عامرخان که 4 سال قبل نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم خارجی سال شد.)‌ می‌خواستم آن را بسازم. ولی آن زمان جرات ساختش را نداشتم، علتش هم این است که می‌دانستم محصول بزرگ و پرخرجی است و تولید‌ آن خردمندی خاصی می‌طلبد. 2 سال پیش که تصمیم به ساخت آن گرفتم، دیدم توانسته‌ایم شرایط درست و طبیعی تولید را فراهم کنیم، در تولید چنین فیلم‌‌هایی شرایط پیش تولید اهمیت خیلی زیادی دارد و باید تمام کارهای مربوط به آن درست انجام شود.

کار جدید چه دارید؟

در حال مطالعه چند فیلمنامه هستم. اتفاقا 2 تای آنها تاریخی هستند. ولی شاید برای کار بعدی‌ام سراغ یک مضمون معاصر و شهری بروم. باید ببینم برای کدام یکی از آنها زودتر سرمایه تولید مهیا می‌شود.

تاریخ پربحث و جدل‌