دنیا بزرگ‌تر از محاسبات غلط غرب است

باور نادرست آنها که برآمده از تجربه‌شان با بسیاری از کشورهای دیگر بوده، این است که فقط آمریکا و اروپا می‌توانند مرجع نجات در مسائل اقتصادی باشند: وام بدهند، سرمایه بیاورند، کالا بفروشند یا بخرند. این در حالی است که شرایط امروز دنیا تغییر کرده است‌؛ حتی چینش قدرت در جهان امروز با ده سال پیش تفاوت دارد. 

امروز، خود تحلیلگران غربی اذعان دارند که چهار قدرت اصلی در جهان وجود دارد: آمریکا، چین، روسیه و ایران. یعنی حتی در رسانه‌هایی نظیر فایننشال‌تایمز، واشنگتن‌پست یا نیویورک‌تایمز نیز چنین مقالاتی منتشر شده است که ایران را جزو قدرت‌های تعیین‌کننده جهانی می‌دانند. بنابراین حتی اگر در بدترین حالت ممکن، آمریکا و اروپا تمام روابط تجاری خود را با ایران قطع کنند، ایران همچنان به‌عنوان یک قدرت تعیین‌کننده، پابرجا خواهد ماند. 

برخلاف سه دهه پیش، دنیای امروز در آمریکا و اروپا خلاصه نمی‌شود. امروز آسیا، به اذعان همه، قاره‌ای است که رشد اقتصادی در آن رکورد زده و حتی توجه خود آمریکا و اروپا نیز به این منطقه جلب شده است. ما که یک کشور آسیایی با تمدنی آسیایی هستیم و با تمدن‌های دیرینه‌ای چون چین و هند، روابط چند‌هزار‌ساله داشته‌ایم، طبیعتا جایگاه ویژه‌ای در این معادلات داریم. 

برای مثال، همین امروز اعلام شد که چین به شریک اول اقتصادی آلمان تبدیل شده است. یا در موضوع عراق، با وجود تلاش‌هایی که امثال آقای «روبیو» در تماس با عراقی‌ها برای مهار نفوذ ایران و چین دارند، روابط اقتصادی چین و عراق رکورد۳۵ میلیارد دلار را زده است و ایران هم رکورد 10 میلیارد دلار را دارد. این نیز یکی دیگر از همان خطاهای محاسباتی غرب است. گویی آنها فراموش کرده‌اند که عراق امروز، عراق دوران دیکتاتوری صدام نیست. عراقی که تجربه تلخ حمایت‌های غرب از صدام را از سر گذرانده، امروز خود می‌تواند منافع ملی‌اش را تشخیص دهد و بداند با چه کشورهایی باید همکاری کند. 

جایگاه ژئوپلیتیکی منحصر به‌فرد ایران، با نزدیک به دو هزار کیلومتر ساحل آبی در خلیج‌فارس و دریای عمان، و هشتصد تا نهصد کیلومتر ساحل در دریای خزر‌؛ با ۱۵ کشور همسایه که از میان آنها شاید تنها روسیه از نظر تعداد همسایه‌ها به ایران نزدیک باشد، اجازه مهار ایران را به اروپا و آمریکا نمی‌دهد. 

تمدن ایران یک تمدن سازنده و تاریخی است. این را نه‌تنها خودمان بلکه حتی دشمنان ایران نیز بارها اذعان کرده‌اند. اروپایی‌ها یا آمریکایی که تازه ۲۰۰ سال است وارد عرصه تمدن شده، نمی‌توانند برای ایران تعیین تکلیف کنند. 

در نقطه مقابل، روابط ایران با قدرت‌های نوظهور جهانی مانند چین و روسیه تقویت شده است‌؛ کشورهایی که امروز خود نیز در چالش جدی با آمریکا قرار دارند. روسیه که اکنون با غرب درگیر جنگ در اوکراین است و عملا در مرزهای اروپا ایستاده، و چین که به‌طور فزآینده‌ای درگیر منازعات اقتصادی و ژئوپلیتیکی با آمریکا شده است. 

دنیا بزرگ‌تر از آن است که آمریکا و اروپا بتوانند آن را برای هر کشوری محدود کنند. چینش قدرت در جهان تغییر کرده است. اگر در دوران جنگ سرد فقط آمریکا و شوروی بازیگران اصلی بودند، پس از فروپاشی شوروی آمریکا برای مدتی خود را تنها قدرت جهانی می‌دانست اما امروز دیگر چنین نیست و غرب باید خود را برای افول و تن‌دادن به همکاری آماده کند. 

حتی خود آمریکایی‌ها نیز به این تغییرات اذعان دارند. هند به‌عنوان یکی دیگر از بازیگران مهم جهانی در حال قدرت‌نمایی است. پاکستان با مواضع صریحش درباره فلسطین، اسرائیل و آمریکا را نگران کرده، و مصر با وجود برخی تعاملات با غرب، همچنان یک قدرت تاثیرگذار در معادلات منطقه‌ای تلقی می‌شود. 

در نهایت، باید گفت که دنیا آن‌قدر گسترده و چندقطبی شده که دیگر نمی‌توان با رویکردهای سنتی و محاسبات نادرست، آینده کشورها را رقم زد. ایران با تکیه بر جایگاه تمدنی، جغرافیایی و قدرت ملی خود، می‌تواند بدون وابستگی به غرب، مسیر توسعه و تعامل با جهان را ادامه دهد.