براساس تقویم رسمی، فهرست نهایی نامزدها ۱۳ مهر اعلام می‌شود و در روز ۲۵ مهر ۱۴۰۴ پزشکان سراسر کشور پای صندوق‌های رأی می‌روند. امسال علاوه بر حضور فیزیکی، رأی‌گیری الکترونیک نیز پیش‌بینی شده تا سلامت و شفافیت فرآیند تضمین شود. محمد رئیسزاده، رئیس سازمان نظام پزشکی در گفت‌وگو با ما تأکید می‌کند تنها راه عبور از حاشیه‌ها، پایبندی کامل به قانون و پرهیز از دخالت‌های بیرونی است. این انتخابات، هم آزمونی برای جامعه پزشکی است و هم معیاری برای سنجش اعتماد مردم به یکی از مهم‌ترین نهادهای صنفی کشور.
بدیهی است هر بار که انتخابات نظام پزشکی به حاشیه کشیده شده، دلیل اصلی آن بی‌توجهی به قانون بوده است. وقتی سلایق جایگزین ضوابط می‌شود، نتیجه چیزی جز بی‌اعتمادی عمومی نخواهد بود. رئیس سازمان در این‌باره توضیح می‌دهد: «انتخابات نظام پزشکی همیشه با حاشیه همراه بوده اما اگر همه چیز طبق قانون پیش برود، مشکلی پیش نمی‌آید. مشکل زمانی ایجاد می‌شود که افراد از هر سمت بخواهند نظرات شخصی خود را اعمال کنند. اینجاست که سلیقه‌ها جای قانون را می‌گیرد و حاشیه‌سازی آغاز می‌شود. اگر روال‌ها براساس قانون طی شود، قطعا مشکلی نخواهیم داشت.»
انتخابات نظام پزشکی تنها محدود به پزشکان نیست. تصمیمات این سازمان به‌طور مستقیم بر زندگی میلیون‌ها شهروند اثر دارد. رئیسزاده در این‌باره می‌گوید: «دوستان ما در هیأت نظارت و هیأت اجرایی باید بدانند که در برابر مردم و جامعه پزشکی مسئولند. تصمیماتی که گرفته می‌شود، به زندگی تک‌تک ۹۰ میلیون نفر ارتباط دارد. اگر این توجه وجود داشته باشد، بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد.» این نگاه نشان می‌دهد که انتخابات پیش‌رو بیش از یک رقابت صنفی است؛ آزمونی برای پاسخگویی عمومی و تعهد اخلاقی در برابر شهروندان.
استقلال صنفی؛ شرط کارآمدی
تجربه گذشته آشکارا نشان داده هرگاه سازمان نظام پزشکی از استقلال دور شده، نتوانسته منافع صنف را پیگیری کند. رئیس سازمان نظام پزشکی در این‌باره هشدار می‌دهد: «هیچ‌کسی از بیرون نباید به خودش اجازه دهد انتخابات را مهندسی کند. فشارها و سفارش‌هایی مطرح می‌شود اما این به صلاح جامعه پزشکی نیست. نظام پزشکی یک نهاد صنفی مستقل است و هر‌قدر از وابستگی به ارگان‌ها و دولت‌ها دور باشد، بهتر می‌تواند منافع صنف را پیگیری کند.» او ادامه می‌دهد: «اگر کسانی انتخاب شوند که مدیون جریان یا گروهی باشند، قطعا نمی‌توانند مطالبات جامعه پزشکی را بدون ملاحظه دنبال کنند. این وابستگی در نهایت به ضرر مردم است.»
پیامدهای وابستگی
تعرفه‌های پزشکی دوره‌های قبل به‌خوبی نشان می‌دهد وابستگی چگونه می‌تواند بر زندگی پزشکان و بیماران اثر بگذارد. محمد رئیسزاده در این خصوص یادآور می‌شود: «در دوره‌هایی که سازمان استقلال نداشت، حقوق جامعه پزشکی به‌درستی پیگیری نشد. برای مثال، در حالی که تورم ۴۱درصد بود، حق حرفه‌ای پزشکان تنها ۳ تا ۵ درصد افزایش یافت. در همان سال، حقوق کارگران ۲۷درصد و حقوق کارمندان ۲۲درصد رشد کرده بود. نتیجه آن شد که مشکلاتی مثل دریافت‌های غیرمتعارف، زیرمیزی و افت کیفیت خدمات بروز پیدا کرد. روشن است که وابستگی نه‌تنها حقوق پزشکان، بلکه حقوق بیماران را هم تضعیف‌می‌کند.»
تعامل بدون وابستگی
اما استقلال به معنای تقابل نیست. تجربه سال‌های اخیر نشان داده می‌توان هم مستقل بود و هم تعامل سازنده داشت. رئیس سازمان نظام پزشکی توضیح می‌دهد: «ما در چهار سال گذشته استقلال کامل داشتیم اما در عین حال تعامل جدی با دولت، مجلس و قوه‌قضاییه برقرار کردیم. این تعامل باعث شد میانگین رشد تعرفه‌ها در چهار سال گذشته ۳۲درصد باشد؛ تقریبا سه برابر دوره‌های قبلی.» آن‌طور که او توضیح می‌دهد، میانگین رشد تعرفه‌های پزشکی طی ۱۲ سال قبل از ما حدود ۹۶درصد بود اما در چهار سال اخیر به ۲۷درصد رسید. این آمار نشان می‌دهد استقلال صنفی، نه مانع گفت‌وگو، بلکه شرط گفت‌وگوی مؤثر با حاکمیت است.
مقایسه با انتخابات‌های قبلی
تفاوت این دوره با انتخابات‌های پیشین در چند شاخص روشن است. از یک‌سو، تعداد نامزدها افزایش یافته و اعتماد بیشتری به روند احراز صلاحیت‌ها شکل گرفته است. از سوی دیگر، ابلاغ تعرفه‌ها و تصمیمات کلیدی با نظم بیشتری انجام شده است. رئیسزاده در این زمینه توضیح می‌دهد: «در گذشته بارها پیش آمده بود که تعرفه‌ها نه در اسفند سال قبل، بلکه در خرداد یا حتی تابستان اعلام می‌شد. همین تأخیر عملا باعث شد فشار اقتصادی زیادی به پزشکان وارد شود و بیمه‌ها هم بهانه پیدا کنند. ما در چهار سال گذشته این روند را اصلاح و تعرفه‌ها را به‌موقع، در پایان سال اعلام کردیم.»
رشد مشارکت و احراز صلاحیت‌ها
آمارها حاکی از رشد مشارکت و افزایش اعتماد داوطلبان است. رئیس سازمان نظام پزشکی می‌گوید: «تعداد نامزدها نسبت به دوره قبل۱۵درصد رشد داشته است. مهم‌تر از آن، میزان احراز صلاحیت‌ها در این دوره ۹۸درصد بوده، در حالی که در دوره‌های قبل این رقم بین ۸۵ تا ۹۰درصد بود.» آن‌طور که او توضیح می‌دهد، وقتی داوطلبان بدانند فرآیند بررسی صلاحیت‌ها عادلانه است، اعتماد جامعه پزشکی به روند انتخابات هم تقویت می‌شود. افزایش اعتماد داوطلبان و کاهش رد صلاحیت‌ها می‌تواند مشارکت جامعه پزشکی را در روز انتخابات بالا ببرد.
شفافیت؛ شرط سلامت انتخابات
بدون شفافیت، سلامت انتخابات زیرسؤال می‌رود.این مسأله نشان می‌دهد سلامت انتخابات، نه‌فقط یک وظیفه اداری بلکه مسئولیتی اجتماعی واخلاقی است. رئیسزاده دراین‌باره تصریح می‌کند:«هیأت‌های اجرایی باید خود را امانت‌دار بدانند. کوچک‌ترین تخلف، تبعات بزرگی در پیشگاه مردم و خداوند دارد. باید انتخابات طوری برگزار شود که اعتماد عمومی حفظ شود.» در فضای انتخابات همواره شایعات و گمانه‌زنی‌هایی درباره دخالت برخی جریان‌ها در تأیید صلاحیت‌ها مطرح می‌شود. رئیس سازمان نظام پزشکی در این‌باره عنوان می‌کند: «شنیده‌هایی در این زمینه وجود دارد اما امیدوارم درست نباشد. جامعه پزشکی بیش از هر زمان دیگر نیازمند انتخاباتی مستقل و عاری از مهندسی است.»
مقابله با فساد
تجربه کشف پروانه‌های جعلی در ابتدای دوره اخیر یکی از نقاط حساس بود. رئیس سازمان نظام پزشکی در این‌باره می‌گوید: «در آغاز دوره ما ۱۴ پروانه مطب مشکوک کشف شد. بعد مشخص شد حدود ۹۰ پروانه بدون ضابطه و با مبالغی بین ۲۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان صادر شده است. ما همه پروانه‌ها را باطل کردیم و افراد دخیل را به مراجع انتظامی معرفی کردیم.» او توضیح می‌دهد: «ساختارهای اداری سازمان در گذشته حتی از استاندارد کشوری هم عقب‌تر بود. صدور پروانه و تمدید آن حضوری بود و همین حضور، زمینه فساد را ایجاد می‌کرد. ما تمام فرآیندها را برخط کردیم تا عامل انسانی و واسطه‌گری حذف شود. این تحول در واقع نقطه پایانی بر یک روند فسادزا بود.»
