توافق با آژانس به‌روایت عراقچی
دیپلماسی هسته‌ای ایران وارد فاز جدیدی شده است. سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز سه‌شنبه ۹ سپتامبر ۲۰۲۵(۱۸ شهریور۱۴۰۴) درقاهره،پایتخت مصر،توافقی را امضا کردند که چارچوب جدیدی برای همکاری‌های هسته‌ای ایران و آژانس ترسیم می‌کند.
این توافق، با میانجی‌گری بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر و در حضور عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، به امضا رسید و نخستین گام رسمی برای ازسرگیری تعاملات پس از تعلیق همکاری‌ها در پی حملات اسرائیل و آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران در جریان جنگ تحمیلی ۱۲روزه است. جنگ ۱۲روزه، که با حملات هوایی گسترده به سایت‌های هسته‌ای مانند نطنز و فردو همراه بود، تهران را وادار به تعلیق فوری بازرسی‌های آژانس کرد.این تعلیق، براساس قانون مجلس شورای اسلامی که یک روز پس از آتش‌بس ابلاغ شد، بر پایه نگرانی‌های امنیتی وزیست‌محیطی ناشی از بمباران‌ها صورت گرفت. توافق قاهره، که عراقچی آن را «چارچوب جدید همکاری» توصیف کرده، به‌رسمیت شناختن «شرایط جدید» پس از جنگ را شامل شده و بر لزوم اقدامات زیست‌محیطی در تاسیسات آسیب‌دیده و رعایت قانون مجلس تاکید دارد. با وجود امضای توافق، بلافاصله پس از نشست قاهره،روایت‌های متفاوتی ازسوی دو‌طرف منتشرشد که نشان‌دهنده عمق حساسیت‌های موجود است. رافائل گروسی، «ازسرگیری فوری بازرسی‌ها» را به‌سرعت اعلام کرد. در مقابل، عراقچی بلافاصله پس از امضای توافق، در اظهاراتی صریح تاکید کرد: «هیچ دسترسی‌ای به بازرسان آژانس الان داده نمی‌شود.» وی توضیح داد که برای تاسیسات آسیب‌دیده از حملات، ابتدا اقدامات زیست‌محیطی لازم است و سپس گزارش به شورای عالی امنیت ملی ایران ارسال می‌شود. عراقچی با تاکید بر ضرورت به‌رسمیت‌شناختن «حمله غیرقابل قبول» به تاسیسات هسته‌ای ایران از سوی آژانس افزود با توجه به تغییر شرایط و الزامات قانونی ایران، همکاری‌ها «مانند گذشته نمی‌تواند باشد.»
عراقچی در اظهارات خود، توافق را«عصاره تجربیات گذشته» خواند که طوری تنظیم شده تا «تلخی‌های قبلی تکرار نشود» و همه‌چیز از مسیر شورای عالی عبور کند.
توضیحات عراقچی در گفت‌وگوی ویژه خبری
برای روشن‌سازی بیشتر این ابهامات،عراقچی در برنامه «گفت‌وگوی ویژه خبری» حضور یافت و توضیحات جامعی ارائه داد. وی با اشاره به دو موضوع موازی - مذاکرات با سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه، آلمان) و همکاری با آژانس- تاکید کرد که این مسائل جداگانه هستند. مذاکرات بااروپایی‌ها، که حتی درطول جنگ ۱۲روزه درژنو ادامه داشت،بر سر سازوکار «اسنپ‌بک» (مکانیسم ماشه) متمرکز است؛ جایی که اروپا تهدید به فعال‌سازی تحریم‌های سازمان ملل کرده اما ایران، چین و روسیه آن را غیرقانونی می‌دانند.
عراقچی شروط اروپایی‌ها را«غیرواقعی و غیرعاقلانه» توصیف کرد و افزود: «اگر اسنپ‌بک اجرا شود، مساله را سخت‌تر می‌کند و به نتیجه‌ای نمی‌رسد، همان‌طور که حملات رژیم‌صهیونیستی و آمریکا نتوانستند مشکل را حل کنند.»
درخصوص‌توافق با آژانس،عراقچی گفت:«آژانس‌قبول‌کرده‌که شرایط‌جدیدی به‌وجود‌آمده‌وشکل‌همکاری‌هامثل‌سابق نمی‌شود.»
وی سه نقطه کلیدی توافق را برشمرد: اول، پذیرش حمله به تاسیسات هسته‌ای به‌عنوان «غیرقابل قبول»؛ دوم، به‌رسمیت‌شناختن شرایط جدید و تغییر در همکاری‌ها؛ سوم، رعایت قانون مجلس و نظر شورای عالی امنیت ملی. عراقچی توضیح داد: «در‌خصوص تاسیساتی که مورد حمله واقع شده، شرایط پیچیده است.آژانس نگرانی‌های ایران را به‌جا و مشروع دانسته است. فعلا بازرسی انجام نمی‌شود تا اقدامات زیست‌محیطی صورت گیرد، سپس گزارش به شورای عالی امنیت ملی می‌رود و بعدا مذاکرات دیگری برای نحوه بازرسی‌ها انجام می‌شود.»
وی تاکید کرد: «هیچ اجازه بازرسی‌ای الان داده نشده و آژانس این مسیر جدید را پذیرفته است. اعتبار این توافق تا وقتی است که هیچ اقدام خصمانه‌ای علیه ایران صورت نگیرد.»
عراقچی در واکنش به روایت گروسی، گفت: «درهر توافقی، هر طرف روایت خودش را دارد. آقای گروسی باید به شورای حکام گزارش دهد اما متن توافق یکی است و شیوه دسترسی به تاسیسات بمباران‌شده بعدا تصمیم‌گیری می‌شود.» عراقچی درباره واکنش به اسنپ‌بک هشدار داد: «اگر صورت بگیرد، واکنش قطعی است و خروج از ان‌پی‌تی یکی از گزینه‌هاست.» در پایان می‌توان گفت این توافق و توضیحات، هرچند گام مثبتی به‌شمار می‌رود اما با توجه به تناقض‌ها و فشارهای آمریکا و کشورهای اروپایی، آینده نامطمئنی دارد.
عراقچی در اظهارات خود، توافق را«عصاره تجربیات گذشته» خواند که طوری تنظیم شده تا «تلخی‌های قبلی تکرار نشود» و همه‌چیز از مسیر شورای عالی عبور کند.
توضیحات عراقچی در گفت‌وگوی ویژه خبری
برای روشن‌سازی بیشتر این ابهامات،عراقچی در برنامه «گفت‌وگوی ویژه خبری» حضور یافت و توضیحات جامعی ارائه داد. وی با اشاره به دو موضوع موازی - مذاکرات با سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه، آلمان) و همکاری با آژانس- تاکید کرد که این مسائل جداگانه هستند. مذاکرات بااروپایی‌ها، که حتی درطول جنگ ۱۲روزه درژنو ادامه داشت،بر سر سازوکار «اسنپ‌بک» (مکانیسم ماشه) متمرکز است؛ جایی که اروپا تهدید به فعال‌سازی تحریم‌های سازمان ملل کرده اما ایران، چین و روسیه آن را غیرقانونی می‌دانند.
عراقچی شروط اروپایی‌ها را«غیرواقعی و غیرعاقلانه» توصیف کرد و افزود: «اگر اسنپ‌بک اجرا شود، مساله را سخت‌تر می‌کند و به نتیجه‌ای نمی‌رسد، همان‌طور که حملات رژیم‌صهیونیستی و آمریکا نتوانستند مشکل را حل کنند.»
درخصوص‌توافق با آژانس،عراقچی گفت:«آژانس‌قبول‌کرده‌که شرایط‌جدیدی به‌وجود‌آمده‌وشکل‌همکاری‌هامثل‌سابق نمی‌شود.»
وی سه نقطه کلیدی توافق را برشمرد: اول، پذیرش حمله به تاسیسات هسته‌ای به‌عنوان «غیرقابل قبول»؛ دوم، به‌رسمیت‌شناختن شرایط جدید و تغییر در همکاری‌ها؛ سوم، رعایت قانون مجلس و نظر شورای عالی امنیت ملی. عراقچی توضیح داد: «در‌خصوص تاسیساتی که مورد حمله واقع شده، شرایط پیچیده است.آژانس نگرانی‌های ایران را به‌جا و مشروع دانسته است. فعلا بازرسی انجام نمی‌شود تا اقدامات زیست‌محیطی صورت گیرد، سپس گزارش به شورای عالی امنیت ملی می‌رود و بعدا مذاکرات دیگری برای نحوه بازرسی‌ها انجام می‌شود.»
وی تاکید کرد: «هیچ اجازه بازرسی‌ای الان داده نشده و آژانس این مسیر جدید را پذیرفته است. اعتبار این توافق تا وقتی است که هیچ اقدام خصمانه‌ای علیه ایران صورت نگیرد.»
عراقچی در واکنش به روایت گروسی، گفت: «درهر توافقی، هر طرف روایت خودش را دارد. آقای گروسی باید به شورای حکام گزارش دهد اما متن توافق یکی است و شیوه دسترسی به تاسیسات بمباران‌شده بعدا تصمیم‌گیری می‌شود.» عراقچی درباره واکنش به اسنپ‌بک هشدار داد: «اگر صورت بگیرد، واکنش قطعی است و خروج از ان‌پی‌تی یکی از گزینه‌هاست.» در پایان می‌توان گفت این توافق و توضیحات، هرچند گام مثبتی به‌شمار می‌رود اما با توجه به تناقض‌ها و فشارهای آمریکا و کشورهای اروپایی، آینده نامطمئنی دارد.
