ضرورت همکاری با شرق در عصر پسا غرب
امروزه در برهه‌ای قرار داریم که نظم مستقر جهانی مطلوب غرب، تقریبا مختل شده و در عین حال، نظم جدیدی شکل نگرفته است. از قطب‌های مهم درحال شکل‌گیری، کشورهای عضو سازمان‌های بین‌المللی جدید مانند شانگهای و بریکس و کشورهایی چون چین، روسیه، ایران، هند و کره‌شمالی است که در این تغییر نظم جهانی نقشی کلیدی بازی می‌کنند.
نشست شانگهای که این بار در چین برگزار می‌شود و همچنین رژه نظامی‌ای که چین تدارک دیده است، وجهی جدی و تاکیدی بر چندجانبه‌گرایی دارد که برای همه این کشورها در نظم آینده جهان اهمیت زیادی خواهد داشت. هر یک از این کشورها نیازها و شرایط خاص خود را دارند که البته همین گوناگونی هم اهمیت شانگهای را افزایش می‌دهد. این نشست در واقع مقدمه شکل‌گیری نظم آینده است. نگاه آمریکایی‌ها به کشورهایی که در قالب این سازمان‌های رقیب در حال شکل‌گیری است را در تعبیری که اندیشکده شورای آتلانتیک به کار برده است، می‌توان متوجه شد: «محور متخاصمین»؛ محوری که همین کشورهای عضو شانگهای را شامل می‌شود. در حال حاضر چین علاوه بر رقابت چندساله با آمریکا در حوزه اقتصاد، تلاش کرده حوزه‌های نفوذ خود را متنوع کند. در حوزه سیاسی، یکی از مهم‌ترین اقدامات چین، تسهیل آشتی ایران و عربستان بوده است. در حوزه نظامی نیز رژه‌ای که اکنون برگزار می‌شود، به‌ویژه در سایه جنگ هند و پاکستان که آزمون موفقیت‌آمیز تجهیزات نظامی چین در میدان بود نشان از تلاش روزافزون چین برای کاهش فاصله خود با آمریکاست. شواهد نشان می‌دهد وضعیت تقابلی روسیه با اروپا و آمریکا به خصوص در اوکراین به این سادگی‌ها قابل حل نیست. در مورد هند نیز باید گفت اعمال فشارهای آمریکا علیه این کشور، مشوقی شده تا دهلی‌نو بیشتر به سمت ائتلاف‌هایی مانند روسیه و چین حرکت کند. آمریکا روی هند به عنوان جایگزین چین به دلیل اقتصاد و جمعیتش حساب کرده بود اما سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ عملا هند را از آمریکا دور کرده و فرصت بهتری برای همکاری هند با روسیه و چین فراهم کرده است. روسیه نیز با تعاملاتی مانند استفاده از روبل و روپیه تلاش می‌کند روابط اقتصادی بهتری با هند برقرار کند. طبیعی است که برای ایران نیز در پی تجاوز نظامی اخیر آمریکا و اسرائیل و به خصوص فعال شدن مکانیزم ماشه توسط اروپایی‌ها، کمک و همراهی چین و روسیه اهمیت مضاعفی به خود گرفته باشد. همکاری چندجانبه ایران با شانگهای و دیگر ائتلاف‌ها از جمله بریکس نشان خواهد داد که ایران راهکارهای جایگزین مذاکره و توافق با غرب را دارد. رهبر انقلاب اوایل امسال فرمودند که مذاکرات هسته‌ای یکی از ده‌ها کار وزارت خارجه است و نه کل آن. همکاری با این کشورها در قالب شانگهای و بریکس می‌تواند زمینه همکاری‌های مختلف در بخش امنیتی و اقتصادی را تقویت کند و تنوع سبد دیپلماسی ایران را افزایش دهد و ضرورت مذاکره با غرب کاهش یابد. تنوع در دیپلماسی باعث می‌شود استدلال «مذاکره با غرب به عنوان تنها راه حل مشکلات» کم‌رنگ شود. چین و روسیه از پیش اعلام کرده‌اند که اقدام اروپا در فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگرداندن قطعنامه‌های سازمان ملل را غیرقانونی می‌دانند و آن را نمی‌پذیرند که معنای این حرف یعنی آمادگی آنها برای ادامه همکاری‌ها با ایران حتی در صورت عملیاتی کردن مکانیسم ماشه.
