تلاقی هنر و عشق در موکب شین
در قلب آیین پرشکوه اربعین، جایی که میلیون‌ها زائر برای تجدید میثاق با سرور و سالار شهیدان قدم در راه می‌گذارند، استان ایلام به‌عنوان یکی از دروازه‌های اصلی کربلا، نقشی ویژه ایفا می‌کند. در این میان، ابتکار موکب فرهنگی-هنری «شین» با هدف خدمت‌رسانی به زائران حسینی، جلوه‌ای متفاوت از عشق و ارادت به اهل بیت(ع) را به نمایش می‌گذارد.
علی هلشی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ایلام، در گفت‌وگویی با «جام‌جم» به تشریح ابعاد مختلف این حرکت ارزشمند پرداخت و از فعالیت‌های متنوع وگسترده موکب هنرمندان ایلام و ایران صحبت کرد.«شین»در زبان کردی به‌معنای شیون و مویه بر عزیز از‌دست‌رفته است و این نام‌گذاری، بیانگر عمق اندوه و عزاداری برای امام حسین(ع) است که در فرهنگ مردم این دیار ریشه دوانده.
فعالیت ۲۸۰ هنرمند در مجموعه‌ای جامع
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی ایلام با اشاره به گستردگی فعالیت‌های موکب «شین»، از حضور و همکاری بیش از ۲۸۰هنرمند در عرصه‌های مختلف فرهنگی، هنری، دینی و آیینی خبر داد. این هنرمندان از اقصی‌نقاط ایران گرد هم آمده‌اند تا با تکیه بر توانمندی‌های خود، خدماتی جامع و ارزنده را به زائران ارائه دهند. هلشی این مجموعه را یک «بسته کامل» از خدمات فرهنگی و هنری توصیف کرد که به‌صورت روزانه و مستمر در خدمت زائران قرار دارد. او همچنین به همکاری تنگاتنگ این موکب با موکب سپاه پاسداران در مرز مهران اشاره کرد که نشان از روحیه هم‌افزایی و همدلی در خدمت‌رسانی به زائران است. موکب «شین» در مسیر تردد زائران به سمت مرز مهران، موقعیتی راهبردی دارد و مکانی مناسب برای استراحت و تجدید قوا برای زائران خسته پیش از رسیدن به مقصد نهایی است. این مکان ثابت، فضایی آرام و معنوی را فراهم آورده تا زائران بتوانند لحظاتی را به‌دور از خستگی سفر، در فضایی هنری و معنوی سپری کنند.
آغاز به‌کار موکب و برنامه‌های متنوع آن
مراسم افتتاحیه موکب «شین» در تاریخ چهاردهم مرداد‌ماه، با حضور مقام‌های عالی‌رتبه کشوری و استانی برگزار شد. در این مراسم، استاندار ایلام، سردار مؤمنی معاون پلیس راهور فراجا و مسئولان محلی شهرستان سیروان حضور داشتند و موکب به‌طور رسمی در سه‌راهی کارزان، آغاز به‌کار کرد. این حضور، نشان‌دهنده اهمیت، هم‌افزایی و حمایت مسئولان از فعالیت‌های فرهنگی و هنری در ایام اربعین است.
مدیرکل ارشاد ایلام در ادامه به تشریح برنامه‌های هنری و فرهنگی این موکب پرداخت و گفت: «طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها در این موکب برگزار می‌شود که از جمله آنها می‌توان به اجرای سرودهای محرمی، انقلابی و حماسی اشاره کرد. این سرودها با مضامین ایثار و شهادت، روحیه‌ای حماسی و معنوی به فضا می‌بخشند. دمام‌زنی، به‌عنوان یکی از آیین‌های سنتی عزاداری، در این موکب اجرا می‌شود و با نوای حزین خود، یادآور واقعه کربلا‌ست. برگزاری تعزیه و اجرای تئاترهای خیابانی از دیگر برنامه‌هایی هستند که با زبان هنر، روایتگر وقایع عاشورا و مصائب اهل بیت(ع) هستند. یکی از جذاب‌ترین برنامه‌های موکب، اجرای نی‌نوازی است که با استقبال ویژه زائران مواجه شده. نوای حزین نی، تصویری از غم و اندوه عاشورایی را در ذهن مخاطبان زنده می‌کند. مداحی و روضه‌خوانی نیز به‌صورت مستمر در این موکب برگزار می‌شود و محفل زائران را با ذکر مصائب کربلا، پرشور می‌کند.»
کارگاه‌های هنری زنده
یکی از نقاط قوت موکب «شین»، برپایی کارگاه‌های هنری زنده است. در این کارگاه‌ها، هنرمندان برجسته در رشته‌های نقاشی، خطاطی و طراحی، آثار هنری خود را در مقابل دیدگان زائران خلق می‌کنند. این برنامه فرصتی برای زائران است تا از نزدیک شاهد فرآیند خلق یک اثر هنری باشند. هلشی در این‌باره گفت: «اساتید و هنرمندان ممتاز مانند استاد صباحی‌کیا، صندوق‌آبادی، هاشمی، وحید محمدی‌فر و آقای کیانی‌مقدم که بسیاری از آنان مدرسان دانشگاه نیز هستند، در این کارگاه‌ها از صفر تا صد یک اثر هنری را در مقابل دیدگان زائران خلق می‌کنند. این اساتید با مهارت و خلاقیت خود، آثاری با مضامین عاشورایی و اربعینی خلق می‌کنند که هر‌کدام، گویای ارادت و عشق به خاندان عصمت و طهارت(ع) است. این کارگاه‌ها نه تنها جنبه نمایشگاهی دارند، بلکه به نوعی تعامل مستقیم هنرمند و مخاطب را نیز فراهم می‌کنند و زائران می‌توانند از نزدیک با تکنیک‌ها و ظرافت‌های کار هنری آشنا شوند.»
برنامه‌های جانبی و نوآوری‌های فرهنگی
علاوه بر کارگاه‌های هنری زنده، برنامه‌های جانبی دیگری نیز در موکب «شین» برگزار می‌شود که هر‌کدام به‌نوبه خود، به برنامه‌های اربعین جذابیت خاصی می‌دهند. نمایشگاه عکس عاشورایی، فرصتی برای زائران است تا با تماشای تصاویری از واقعه کربلا و آیین‌های عزاداری، در فضای معنوی عاشورا غوطه‌ور شوند.توزیع پوسترهای خوشنویسی باموضوع اربعین، یکی دیگرازفعالیت‌های این موکب است که آثارهنری ارزشمندی رابه‌عنوان یادگاری به زائران اهدامی‌کند.خدمات پشت‌نویسی خودروها، به‌ویژه با مضامین اربعینی ازدیگر فعالیت‌های این مجموعه بوده که با استقبال زائران روبه‌رو شده‌است.
یکی از برنامه‌های شاخص موکب، راه‌اندازی «سینمای سیار» است. این سینما هر شب به اکران فیلم‌های کوتاه با مضامین آیینی و مذهبی می‌پردازد که توسط فیلمسازان جوان ایرانی و پشتیبانی انجمن سینمای جوان ساخته شده‌اند. این برنامه فرصتی برای معرفی استعدادهای جوان و نمایش آثار هنری مرتبط با فرهنگ عاشورا به زائران است.
راه‌اندازی غرفه مد و لباس با رویکرد اربعینی
راه‌اندازی غرفه مد و لباس با رویکرد اربعینی برای نخستین‌بار در این موکب، ابتکاری بی‌نظیر و خلاقانه است. این غرفه با همکاری هنرمندان انجمن مد و لباس استان ایلام شکل گرفته و در آن لباس‌هایی با طراحی ایرانی-اسلامی با حفظ حجاب کامل به نمایش گذاشته شده است. هلشی با تاکید بر این موضوع، گفت: «این طرح‌ها با استفاده از المان‌ها و خرده‌فرهنگ‌های بومی و محلی استان ایلام، مانند دست‌دوزی‌های ایلامی، طراحی شده‌اند.» این طرح‌ها که اغلب کار دست هستند، با استقبال بسیار خوب مخاطبان، به‌ویژه بانوان، مواجه شده‌اند. اگرچه این لباس‌ها فقط جنبه نمایشگاهی دارند و فروشی نیستند اما استقبال بی‌نظیر از آنها نشان می‌دهد که نیاز به این نوع فعالیت‌های فرهنگی در جامعه وجود دارد. با توجه به این استقبال، برنامه‌ریزی برای گسترش این بخش در سال آینده در دستور کار قرار گرفته است.
گسترش خدمات در سطح استان و فعالیت‌های دینی
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ایلام تأکید کرد که فعالیت‌های موکب «شین»تنها به محل استقرار آن محدود نمی‌شود. در راستای خدمت‌رسانی هرچه‌بهتر به زائران، ۱۰گروه نمایشی به تمامی مبادی ورودی استان ایلام اعزام شده‌اند تا با فعالیت‌های تئاتری آیینی، زائران را با فرهنگ عاشورا و اربعین همراهی کنند. این گروه‌ها با اجرای تئاترهای کوتاه و پرمفهوم، لحظات معنوی و تأمل‌برانگیزی را برای زائران رقم می‌زنند.درکنار برنامه‌های هنری، فعالیت‌های دینی نیز جایگاه ویژه‌ای در موکب «شین» دارند. برپایی نماز جماعت به‌صورت مستمر، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های دینی این موکب است که فضایی معنوی و روحانی را برای زائران فراهم می‌آورد.همچنین، محفل انس با قرآن کریم با حضور قاریان شایسته بین‌المللی استان، مانند زین‌العابدین مظفری، به صورت روزانه برگزار می‌شود.این قاریان که درکشورهای دیگرنیز به تلاوت قرآن پرداخته‌اند، با نوای دلنشین خود، محفل زائران را پرشور می‌کنند. درواقع موکب«شین»، فراتر از یک مکان استراحت موقت، به یک مرکز فرهنگی-هنری تبدیل شده است که با تلفیق هنر، فرهنگ و دین، تجربه‌ای متفاوت وعمیق از سفر اربعین را برای زائران رقم می‌زند. این حرکت، نه تنها نشان‌دهنده ارادت مردم ایلام به امام حسین (ع) است، بلکه جلوه‌ای از وحدت و همدلی هنرمندان ایرانی در راه خدمت به زائران حسینی هم محسوب می‌شود.
فعالیت ۲۸۰ هنرمند در مجموعه‌ای جامع
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی ایلام با اشاره به گستردگی فعالیت‌های موکب «شین»، از حضور و همکاری بیش از ۲۸۰هنرمند در عرصه‌های مختلف فرهنگی، هنری، دینی و آیینی خبر داد. این هنرمندان از اقصی‌نقاط ایران گرد هم آمده‌اند تا با تکیه بر توانمندی‌های خود، خدماتی جامع و ارزنده را به زائران ارائه دهند. هلشی این مجموعه را یک «بسته کامل» از خدمات فرهنگی و هنری توصیف کرد که به‌صورت روزانه و مستمر در خدمت زائران قرار دارد. او همچنین به همکاری تنگاتنگ این موکب با موکب سپاه پاسداران در مرز مهران اشاره کرد که نشان از روحیه هم‌افزایی و همدلی در خدمت‌رسانی به زائران است. موکب «شین» در مسیر تردد زائران به سمت مرز مهران، موقعیتی راهبردی دارد و مکانی مناسب برای استراحت و تجدید قوا برای زائران خسته پیش از رسیدن به مقصد نهایی است. این مکان ثابت، فضایی آرام و معنوی را فراهم آورده تا زائران بتوانند لحظاتی را به‌دور از خستگی سفر، در فضایی هنری و معنوی سپری کنند.
آغاز به‌کار موکب و برنامه‌های متنوع آن
مراسم افتتاحیه موکب «شین» در تاریخ چهاردهم مرداد‌ماه، با حضور مقام‌های عالی‌رتبه کشوری و استانی برگزار شد. در این مراسم، استاندار ایلام، سردار مؤمنی معاون پلیس راهور فراجا و مسئولان محلی شهرستان سیروان حضور داشتند و موکب به‌طور رسمی در سه‌راهی کارزان، آغاز به‌کار کرد. این حضور، نشان‌دهنده اهمیت، هم‌افزایی و حمایت مسئولان از فعالیت‌های فرهنگی و هنری در ایام اربعین است.
مدیرکل ارشاد ایلام در ادامه به تشریح برنامه‌های هنری و فرهنگی این موکب پرداخت و گفت: «طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها در این موکب برگزار می‌شود که از جمله آنها می‌توان به اجرای سرودهای محرمی، انقلابی و حماسی اشاره کرد. این سرودها با مضامین ایثار و شهادت، روحیه‌ای حماسی و معنوی به فضا می‌بخشند. دمام‌زنی، به‌عنوان یکی از آیین‌های سنتی عزاداری، در این موکب اجرا می‌شود و با نوای حزین خود، یادآور واقعه کربلا‌ست. برگزاری تعزیه و اجرای تئاترهای خیابانی از دیگر برنامه‌هایی هستند که با زبان هنر، روایتگر وقایع عاشورا و مصائب اهل بیت(ع) هستند. یکی از جذاب‌ترین برنامه‌های موکب، اجرای نی‌نوازی است که با استقبال ویژه زائران مواجه شده. نوای حزین نی، تصویری از غم و اندوه عاشورایی را در ذهن مخاطبان زنده می‌کند. مداحی و روضه‌خوانی نیز به‌صورت مستمر در این موکب برگزار می‌شود و محفل زائران را با ذکر مصائب کربلا، پرشور می‌کند.»
کارگاه‌های هنری زنده
یکی از نقاط قوت موکب «شین»، برپایی کارگاه‌های هنری زنده است. در این کارگاه‌ها، هنرمندان برجسته در رشته‌های نقاشی، خطاطی و طراحی، آثار هنری خود را در مقابل دیدگان زائران خلق می‌کنند. این برنامه فرصتی برای زائران است تا از نزدیک شاهد فرآیند خلق یک اثر هنری باشند. هلشی در این‌باره گفت: «اساتید و هنرمندان ممتاز مانند استاد صباحی‌کیا، صندوق‌آبادی، هاشمی، وحید محمدی‌فر و آقای کیانی‌مقدم که بسیاری از آنان مدرسان دانشگاه نیز هستند، در این کارگاه‌ها از صفر تا صد یک اثر هنری را در مقابل دیدگان زائران خلق می‌کنند. این اساتید با مهارت و خلاقیت خود، آثاری با مضامین عاشورایی و اربعینی خلق می‌کنند که هر‌کدام، گویای ارادت و عشق به خاندان عصمت و طهارت(ع) است. این کارگاه‌ها نه تنها جنبه نمایشگاهی دارند، بلکه به نوعی تعامل مستقیم هنرمند و مخاطب را نیز فراهم می‌کنند و زائران می‌توانند از نزدیک با تکنیک‌ها و ظرافت‌های کار هنری آشنا شوند.»
برنامه‌های جانبی و نوآوری‌های فرهنگی
علاوه بر کارگاه‌های هنری زنده، برنامه‌های جانبی دیگری نیز در موکب «شین» برگزار می‌شود که هر‌کدام به‌نوبه خود، به برنامه‌های اربعین جذابیت خاصی می‌دهند. نمایشگاه عکس عاشورایی، فرصتی برای زائران است تا با تماشای تصاویری از واقعه کربلا و آیین‌های عزاداری، در فضای معنوی عاشورا غوطه‌ور شوند.توزیع پوسترهای خوشنویسی باموضوع اربعین، یکی دیگرازفعالیت‌های این موکب است که آثارهنری ارزشمندی رابه‌عنوان یادگاری به زائران اهدامی‌کند.خدمات پشت‌نویسی خودروها، به‌ویژه با مضامین اربعینی ازدیگر فعالیت‌های این مجموعه بوده که با استقبال زائران روبه‌رو شده‌است.
یکی از برنامه‌های شاخص موکب، راه‌اندازی «سینمای سیار» است. این سینما هر شب به اکران فیلم‌های کوتاه با مضامین آیینی و مذهبی می‌پردازد که توسط فیلمسازان جوان ایرانی و پشتیبانی انجمن سینمای جوان ساخته شده‌اند. این برنامه فرصتی برای معرفی استعدادهای جوان و نمایش آثار هنری مرتبط با فرهنگ عاشورا به زائران است.
راه‌اندازی غرفه مد و لباس با رویکرد اربعینی
راه‌اندازی غرفه مد و لباس با رویکرد اربعینی برای نخستین‌بار در این موکب، ابتکاری بی‌نظیر و خلاقانه است. این غرفه با همکاری هنرمندان انجمن مد و لباس استان ایلام شکل گرفته و در آن لباس‌هایی با طراحی ایرانی-اسلامی با حفظ حجاب کامل به نمایش گذاشته شده است. هلشی با تاکید بر این موضوع، گفت: «این طرح‌ها با استفاده از المان‌ها و خرده‌فرهنگ‌های بومی و محلی استان ایلام، مانند دست‌دوزی‌های ایلامی، طراحی شده‌اند.» این طرح‌ها که اغلب کار دست هستند، با استقبال بسیار خوب مخاطبان، به‌ویژه بانوان، مواجه شده‌اند. اگرچه این لباس‌ها فقط جنبه نمایشگاهی دارند و فروشی نیستند اما استقبال بی‌نظیر از آنها نشان می‌دهد که نیاز به این نوع فعالیت‌های فرهنگی در جامعه وجود دارد. با توجه به این استقبال، برنامه‌ریزی برای گسترش این بخش در سال آینده در دستور کار قرار گرفته است.
گسترش خدمات در سطح استان و فعالیت‌های دینی
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ایلام تأکید کرد که فعالیت‌های موکب «شین»تنها به محل استقرار آن محدود نمی‌شود. در راستای خدمت‌رسانی هرچه‌بهتر به زائران، ۱۰گروه نمایشی به تمامی مبادی ورودی استان ایلام اعزام شده‌اند تا با فعالیت‌های تئاتری آیینی، زائران را با فرهنگ عاشورا و اربعین همراهی کنند. این گروه‌ها با اجرای تئاترهای کوتاه و پرمفهوم، لحظات معنوی و تأمل‌برانگیزی را برای زائران رقم می‌زنند.درکنار برنامه‌های هنری، فعالیت‌های دینی نیز جایگاه ویژه‌ای در موکب «شین» دارند. برپایی نماز جماعت به‌صورت مستمر، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های دینی این موکب است که فضایی معنوی و روحانی را برای زائران فراهم می‌آورد.همچنین، محفل انس با قرآن کریم با حضور قاریان شایسته بین‌المللی استان، مانند زین‌العابدین مظفری، به صورت روزانه برگزار می‌شود.این قاریان که درکشورهای دیگرنیز به تلاوت قرآن پرداخته‌اند، با نوای دلنشین خود، محفل زائران را پرشور می‌کنند. درواقع موکب«شین»، فراتر از یک مکان استراحت موقت، به یک مرکز فرهنگی-هنری تبدیل شده است که با تلفیق هنر، فرهنگ و دین، تجربه‌ای متفاوت وعمیق از سفر اربعین را برای زائران رقم می‌زند. این حرکت، نه تنها نشان‌دهنده ارادت مردم ایلام به امام حسین (ع) است، بلکه جلوه‌ای از وحدت و همدلی هنرمندان ایرانی در راه خدمت به زائران حسینی هم محسوب می‌شود.
