چندی پیش سید شمس‌الدین حسینی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، اعلام کرد: «در قانون بودجه پیش‌بینی کردیم که روزانه یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت صادر کنیم و بودجه را بر این اساس بستیم. ۱۲ میلیارد دلار هم از این درآمد‌ها برای وزارت نفت و اجرای طرح‌های بالادستی نفت در نظر گرفته‌ایم».
وی با طرح این سؤال که سال گذشته چه میزان نفت صادر شده است، گفت: «مسئولان می‌گویند بودجه محرمانه است اما سال گذشته به طور میانگین یک میلیون و ۶۵۰ هزار بشکه در روز نفت صادر کردیم و امسال این رقم به یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است».
حسینی افزود: «وزیر نفت می‌گوید، خوشبختانه کاری کردیم که سوخت مردم کاهش پیدا نکرده و حتی سوخت هم وارد کرده‌ایم. الان اگر وزیر نفت به جلسه ما بیاید، می‌گوید آن ۱۲ میلیارد دلار بودجه را به ۱۵ میلیارد دلار افزایش دهید و علاوه‌بر آن، چهار میلیارد دلار هم خارج از بودجه به من بدهید تا فرآورده نفتی وارد کنم».
رکورد مصرف بنزین در دوران جنگ
درحال حاضر، مصرف بنزین در کشور در زمان جنگ تحمیلی رکورد زده و به ۲۰۰ میلیون لیتر در روز رسیده است. همچنین میانگین مصرف بنزین به ۱۳۰ میلیون لیتر در روز رسیده که به معنای واردات روزانه ۲۵ میلیون لیتر بنزین است. این میزان واردات روزانه معادل حدود شش میلیارد دلار ارز در سال از کشور خارج می‌کند.
به گفته کارشناسان، حدود چهار میلیارد دلار از طریق درآمدهای نفتی و دو میلیارد دلار دیگر نیز از طریق تهاتر با نفت و فرآورده‌های نفتی برای تأمین این واردات درنظر گرفته شده است.اما در اینجا سؤال اساسی مطرح می‌شود که آیا درآمدهای نفتی کفاف این میزان واردات را می‌دهد؟
حسینی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس تأکید کرده که وزارت نفت به ۱۹ میلیارد دلار ارز برای پروژه‌های خود و واردات سوخت نیاز دارد؛ این در حالی است که در بودجه پیش‌بینی شده روزانه ۱.۶میلیون بشکه نفت به فروش برسد.اگر بخواهیم به‌صورت واقعی به ماجرا نگاه کنیم، میانگین قیمت نفت در سال ۲۰۲۵ حدود ۶۶ دلار بوده و در خوشبینانه‌ترین حالت، درآمد دولت به حدود ۳۹ میلیارد دلار می‌رسد اما از این رقم، سهم تراستی‌ها، تخفیف‌های فروش نفت و هزینه‌های جانبی نیز باید کسر شود.در حالی که سهم وزارت نفت از درآمدهای نفتی در بودجه ۱۴۰۴ حدود ۱۴.۵درصد پیش‌بینی شده که معادل شش میلیارد دلار است اما زمانی که این وزارتخانه تقاضای۱۹ میلیارد دلار برای اجرای پروژه‌های بالادستی و واردات فرآورده‌های نفتی می‌کند، عملا با دو مشکل جدی مواجه هستیم؛ نخست، این رقم بسیار فراتر از سهم قانونی وزارت نفت در بودجه است و اصلا در اختیار دولت قرار ندارد؛ دوم، این تقاضا در عمل به معنای ایجاد کسری بودجه در داخل و ایجاد کسری ارزی در سطح کلان اقتصاد کشور است، چراکه درآمدهای ارزی فعلی پاسخگوی این میزان برداشت نیست.
هشدار نمایندگان مجلس درباره واردات سنگین سوخت
از سوی دیگر، واردات شش میلیارد دلاری فقط برای بنزین، جدای از سایر سوخت‌ها، یک فاجعه بزرگ برای ایران در زمان جنگ با اسرائیل محسوب می‌شود. این موضوع حتی صدای مهدی طغیانی، نماینده مردم اصفهان را هم درآورده است. وی در جلسه علنی روز چهارشنبه هفته گذشته در تذکری به رئیس‌جمهور گفت: «در سال جاری فقط چند میلیارد دلار بنزین و گازوئیل وارد می‌کنیم و عدد واردات‌مان در حال رسیدن به ارقام عجیب و غریبی است. چه زمانی می‌خواهیم در این مورد تصمیم‌گیری و چاره‌اندیشی کنیم؟ این رقم معادل ساخت سالانه ۴۰۰ کیلومتر قطار سریع‌السیر با سرعت ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت در کشور و معادل پولی است که برای نهاده‌ها و کالاهای اساسی در سال جاری پرداخت می‌شود.» وی با طرح این پرسش که «کدام کشور در شرایطی که درگیر جنگ است، این مقدار بنزین و گازوئیل وارد کرده و به آسمان دود می‌کند؟» افزود: «دولت با تأخیر فراوان، سازمان بهینه‌سازی مصرف انرژی را که تکلیف قانونی بود، راه‌اندازی کرد اما هنوز تدابیر بر روی زمین مانده است. قرار بود وزارت نفت کارت‌های سوخت را با کارت بانکی جایگزین کند اما امروز ۴۰ درصد سوختگیری در پمپ‌های بنزین با کارت جایگاه‌داران انجام می‌شود که نتیجه آن، افزایش قاچاق است».
تا مصرف اصلاح نشود، واردات و قاچاق ادامه دارد
مهدی هاشم‌زاده، کارشناس انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم تأکید کرد: «افزایش واردات سوخت تنها یک مسکن موقتی است؛ تازمانی که سیاست‌های مصرف،قیمت‌گذاری و زیرساختی اصلاح نشود، قاچاق ادامه داردوکشور ناگزیربه واردات خواهد بود».
وی افزود: «برای کنترل مصرف، چند راهکار فوری و میان‌مدت وجود دارد؛ نخست، هوشمندسازی توزیع سوخت با اتصال کارت سوخت به کارت بانکی و حذف کامل سوختگیری با کارت جایگاه‌دار. در حال حاضر حدود ۴۰ درصد سوختگیری با کارت جایگاه انجام می‌شود که مستعد قاچاق است».
هاشم‌زاده ادامه داد: «دوم، واقعی‌سازی قیمت سوخت به‌صورت پلکانی و با اولویت دهک‌های بالای درآمدی است. باید به‌جای یارانه عمومی، یارانه هدفمند و جبرانی به دهک‌های آسیب‌پذیر داده شود. هم‌اکنون بنزین۱۵۰۰ تومانی در مرزها با چندین برابر قیمت صادر می‌شود».
وی گفت:«سوم،باید سرمایه‌گذاری درحمل‌ونقل عمومی،خودروهای هیبریدی وبرقی وهمچنین توسعه پالایشگاه‌های کوچک‌مقیاس افزایش یابد؛ نه این‌که میلیاردها دلار صرف واردات سوختی شود که بخشی از آن دود می‌شود و بخش دیگر قاچاق».این کارشناس انرژی هشدار داد: «ادامه این روند،هم اقتصاد را دچارفروپاشی می‌کندو هم امنیت ملی را تضعیف؛ چرا که درآمدهای نفتی به‌جای توسعه، صرف تأمین سوخت ارزان برای قاچاقچیان و دشمنان منطقه‌ای می‌شود. این یک تهدید مضاعف است».
