غذاهای فوق فرآوری‌شده تهدیدی در سلامت مغز کودکان و نوجوانان

نتایج پژوهش گسترده کنونی نشان می‌دهد که رژیم‌های غذایی سرشار از غذا‌های فوق فرآوری شده ممکن است موجب تغییر مسیر‌های عصبی مغز در حال رشد شود و خطرات ابتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی، افسردگی و حتی زوال عقل را افزایش دهند و این امر نیاز فوری به تجدیدنظر در مورد آنچه کودکان و مادران باردار مصرف می‌کنند را برجسته می‌کند.

کد خبر: ۱۵۱۰۶۱۱

غذاهای فوق فرآوری‌شده تهدیدی در سلامت مغز کودکان و نوجوانان

به گزارش جام جم آنلاین، محققان تاثیرات مصرف غذا‌های فوق فرآوری شده بر عملکرد و رشد مغز در دوره‌های بحرانی کودکی، نوجوانی و بارداری را بررسی کردند. یافته‌های آنان نگرانی‌هایی ایجاد کرد؛ قرار گرفتن در معرض غذا‌های فوق فرآوری شده در اوایل زندگی می‌تواند رشد شناختی را مختل کند و خطرات مربوط به سلامت روان در درازمدت، از جمله اختلالات عصبی-رشدی مانند اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی و اختلال طیف اوتیسم و خطرات در اواخر زندگی مانند زوال عقل و بیماری آلزایمر را افزایش دهد.

این بررسی همچنین مصرف بیش از حد و اختلال عملکرد پاداش مرتبط با تغییرات ناشی از غذا‌های فوق فرآوری شده در مدار پاداش مغز را شرح می‌دهد، البته به صراحت این موارد را به‌عنوان «رفتار‌های غذایی اعتیادگونه» توصیف نمی‌کند، اما این امر نیاز فوری به راهبرد‌های بهداشت عمومی را که تغذیه مادر و کودک را هدف قرار می‌دهند، برجسته می‌کند.

افزایش نگرانی‌ها در مورد غذا‌های فوق فرآوری شده

بافت نرم غذا‌های فوق فرآوری شده در واقع مغز را فریب می‌دهد، آن‌ها طوری طراحی شده‌اند که به‌سرعت خورده شوند و میزان مواجهه با حسگر‌های دهانی که پیام سیری ارسال می‌کنند را کاهش می‌دهند. این ویژگی پنهان به‌طور مستقیم باعث پرخوری قبل از احساس رضایت بدن می‌شود.

به نقل از نیوز مدیکال‌نت، غذا‌های فوق فرآوری شده که محصولاتی پرانرژی و سرشار از چربی‌های ناسالم، نمک و شکر هستند، به بخش عمده‌ای از رژیم‌های غذایی مدرن تبدیل شده‌اند و به‌طور فزاینده‌ای با اختلالات روانی، بیماری‌های متابولیک و چاقی مرتبط دانسته می‌شوند. در حالی که اثرات آن‌ها بر بزرگسالان به‌خوبی مستند شده است، تاثیر غذا‌های فوق فرآوری شده بر رشد مغز در مراحل آسیب‌پذیر زندگی، مانند اوایل کودکی، نوجوانی و بارداری، کمتر درک شده است.

توسعه و گسترش غذا‌های آماده از اواسط قرن بیستم آغاز شد و محصولاتی مانند غذای‌های منجمد و معرفی مایکروویو‌ها محبوبیت آن‌ها را افزایش داد. تا دهه ۱۹۸۰، نگرانی‌ها در مورد تاثیرات سلامتی افزایش یافت و در سال ۲۰۰۹، سیستم طبقه‌بندی «نووا» (NOVA) به‌طور رسمی غذا‌های فوق فرآوری شده را تعریف و آن‌ها را از غذا‌های کم فرآوری شده و کامل متمایز کرد.

غذا‌های فوق فرآوری شده برای خوشمزه بودن، مقرون به‌صرفه بودن و ماندگاری طولانی طراحی شده‌اند، اما از نظر تغذیه‌ای فقیر و اغلب حاوی افزودنی‌ها و فرآورده‌های جانبی مضر حاصل از فرآوری و بسته‌بندی هستند. سیستم «نووا» غذا‌ها را بر اساس سطح فرآوری به چهار دسته تقسیم می‌کند که غذا‌های فوق فرآوری شده بیشترین تغییر و کمترین ارزش غذایی را دارند. غذا‌های فوق فرآوری شده اکنون بیش از نیمی از انرژی دریافتی از رژیم غذایی را در بسیاری از کشور‌های توسعه یافته تشکیل می‌دهند و مصرف آن‌ها در کشور‌های با درآمد متوسط نیز رو به افزایش است.

نگرانی ویژه، افزایش مصرف در میان کودکان و نوجوانان است، جمعیتی که به‌شدت مستعد کمبود‌های تغذیه‌ای هستند. این روند می‌تواند تاثیرات عمیقی بر رشد مغز و سلامت روان داشته باشد و همچنین رفتار‌های غذایی انتخابی مبتنی بر حس (مانند مواردی که در اختلال اجتناب یا محدودیت غذا مشاهده می‌شود) را تشدید کند، اختلال غذایی انتخابی که این بررسی در زمینه بافت یکنواخت و خواص حسی غذا‌های فوق فرآوری شده مورد بحث قرار می‌دهد، اما به‌طور علّی به مصرف غذا‌های فوق فرآوری شده مرتبط نیست.

چنین اثراتی ممکن است چرخه‌ای از پیامد‌های نامطلوب سلامت را در طول نسل‌ها تقویت کند. با توجه به پیچیدگی بلوغ مغز و نقش تغذیه در شکل‌دهی به پیامد‌ها در طول زندگی فرد، درک تاثیرات غذا‌های فوق فرآوری شده بر رشد عصبی بسیار مهم است.

پیامد‌های سلامتی مصرف غذا‌های فوق فرآوری شده

برخی نانوذرات (مانند دی اکسید تیتانیوم که در غذا‌های فرآوری شده رایج است) از سد دفاعی مغز عبور و در داخل نورون‌ها و سلول‌های گلیال انباشته می‌شوند و می‌توانند مسیر‌های یادگیری و حافظه را مختل کنند.

نتایج تحقیقات در مقیاس بزرگ به‌طور مداوم غذا‌های فوق فرآوری شده را به افزایش وزن و چاقی در گروه‌های سنی مختلف مرتبط می‌دانند. رژیم‌های غذایی غنی از غذا‌های فوق فرآوری شده همچنین خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع ۲، سندرم متابولیک، دیس لیپیدمی و فشار خون بالا را افزایش می‌دهند.

در دوران بارداری، مصرف بالای غذا‌های فوق فرآوری شده پیش‌بینی‌کننده پره‌اکلامپسی (مسمومیت بارداری)، دیابت بارداری و پیامد‌های نامطلوب‌تر نوزادی مانند نقص مادرزادی قلب و زایمان زودرس است. فراتر از این اختلالات، غذا‌های فوق فرآوری شده جایگزین غذا‌های غنی از مواد مغذی می‌شوند و کمبود ریزمغذی‌ها را ایجاد می‌کنند که به‌ویژه حین رشد سریع و بلوغ عصبی مضر هستند. شواهد جدید، مصرف زیاد غذا‌های فوق فرآوری شده را با بیش‌فعالی، بی‌توجهی، افسردگی و اضطراب مرتبط می‌دانند و پتانسیل آسیب عصبی-شناختی تجمعی و مادام‌العمر را دارند.

محققان این پژوهش اظهار کردند که کمبود مواد مغذی خاص، مانند آهن و روی که با مصرف بالای غذا‌های فوق فرآوری شده مرتبط هستند، ممکن است فرآیند‌های عصبی-رشدی و عملکرد‌های شناختی را در فرزندان مختل کند. شواهد حیوانی نیز مورد بحث قرار گرفته است، مانند یافته‌هایی که نشان می‌دهد مصرف چربی ترانس در دوران بارداری می‌تواند باعث التهاب هیپوکامپ و نقص حافظه در فرزندان شود.