از اکران سه اثر تا نقد‌های مستمر

به گزارش جام‌جم‌آنلاین از ایرنا، سال‌ها تجربه در سینمای ایران نشان می‌دهد انیمیشن مخاطبان پر و پا قرص خود را دارد، زیرا تماشای آن جزو لاینفک زندگی کودکان امروزی به شمار می‌رود.

اهمیت پویانمایی در دنیای امروز باعث شد این بخش از سال ۱۳۹۴ در سی و چهارمین دوره جشنواره فجر به طور رسمی به این رویداد اضافه شد؛ در آن مقطع زمانی هشت انیمیشن در جشنواره حضور یافت.

اما از دوره سی و پنجم دوباره حضور انیمیشن‌ها در جشنواره به حداقل رسید به طوری که «رهایی از بهشت» به کارگردانی علی نوری اسکویی تنها انیمیشن حاضر در این دوره از جشنواره محسوب می‌شد.

این روند همچنان ادامه داشت تا اینکه  سال ۱۴۰۲ دوباره رونق به بخش انیمیشن جشنواره بازگشت و این رویداد میزبان تعداد قابل توجهی از پویانمایی‌ها شد در دوره چهل و دوم رویاشهر تولید مرکز انیمیشن سوره، ببعی قهرمان محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج و شمشیر و اندوه تولید مرکز رسانه‌ای مهوا با هم به رقابت پرداختند.

چهل و سومین دوره جشنواره فیلم فجر هم که از ۱۲ بهمن سال جاری آغاز شد پذیرای چهار انیمیشن «افسانه سپهر»، «ژولیت و شاه»، «پسر دلفینی۲» و «زال و رودابه» است که با ماجرا و داستان‌هایی متنوع هرکدام دنیایی جذاب و شگفت‌انگیز را روی مخاطبان می‌گشاید از چهار انیمیشن حاضر در جشنواره سه انیمیشن در شهر شیراز اکران شد؛ انیمیشن‌هایی که با استقبال خوبی از سوی کودکان و نوجوانان مواجه شدند و توانستند مورد توجه ویژه منتقدان و صاحب‌نظران قرار بگیرند به گونه‌ای که این آثار همچنان زیر ذره‌بین منتقدان هستند.

در روز‌های گذشته میزنقد جشنواره بار‌ها به بررسی این آثار اختصاص یافته و منتقدان مختلفی هم در قالب یادداشت در رابطه با این انیمیشن‌ها اظهارنظر کرده‌اند؛ منتقدانی که با وجود پایان یافتن اکران این آثار همچنان تمایل دارند در خصوص محتوا و فُرم این تولیدات هنری صحبت کنند؛ برخی از این صاحبنظران معتقدند این نوع آثار از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا می‌تواند تأثیراتی غیرقابل انکار روی رفتار و رشد شناختی کودکان و نوجوانان که جمعیت قابل توجهی از کشور را به خود اختصاص داده‌اند، بگذارد.

یک فیلمساز و منتقد در این باره گفت: کودکان و نوجوانان یک چهارم تا یک پنجم کل جمعیت کشور را به خود اختصاص داده‌اند؛ لذا تولید انیمیشن از اهمیت بسیاری برخورداراست، چراکه سازندگان انیمیشن بر این باورند که از طریق این نوع آثار می‌توانند به کودکان و نوجوانان خوراک ایدیولوژیکی و محتوایی تزریق کنند.

مجتبی الله مرادی اضافه کرد: نه تنها در ایران بلکه در تمام کشور‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که از طریق محتوای انیمیشن می‌توانند تأثیر ایدیولوژیکی روی کودکان و نوجوانان بگذارند و موضوعات فرهنگی، تربیتی و ایدیولوژیکی را به مخاطبان کودک و نوجوان انتقال دهند.

او ادامه داد: در جشنواره امسال هم حدود چهار انیمیشن حضور دارد که سه انیمیشن از این چهار اثر در شیراز اکران شد؛ امسال با وجود تکثر آثار در جشنواره، این انیمیشن‌ها نیز با دقت بیشتری داوری می‌شوند و رقابت دشوارتری میان آن‌ها وجود دارد؛ البته امسال تنها یک سیمرغ به بخش انیمیشن اختصاص داده شده و قسمت‌های مختلف انیمیشن‌ها در این رقابت دیده نشده‌اند.

به گفته این منتقد، قدیمی‌ترین پویانمایی جهان و پیشینه انیمیشن، روی جامی سفالی کشف شده که این جام از کاوش‌های «شهرسوخته» در استان سیستان و بلوچستان به‌دست آمده؛ جامی که پنج‌هزار سال قدمت دارد و این نشان می‌دهد روحیه خلاق ایرانیان از گذشته همه‌چیز را به صورت روایتی تصویری می‌دیده است.

الله مرادی یادآور شد: در سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۰ کارگروه انیمیشن در وزارت فرهنگ و هنر شکل گرفت و فعالیت در بخش انیمیشن به صورت حرفه‌ای آغاز شد، اما متأسفانه انیمیشن‌ها نتوانستند در آن زمان در سطح جهانی نمود پیدا کنند.

او افزود: پس از انقلاب و از سال ۱۳۹۲شاهد تولید انیمیشن‌هایی به صورت حرفه‌ای در سینمای ایران بودیم و استقبال خوبی هم از سوی مردم از این انیمیشن‌ها صورت گرفت؛ در حال حاضر تهیه‌کننده‌ها و کمپانی‌ها بدون دغدغه در این بخش سرمایه‌گذاری می‌کنند چراکه می‌دانند انیمیشن‌ها مخاطب خود را دارند و مورد استقبال قرار می‌گیرند.

این فیلمساز گفت: در یک دهه قبل شاهد فعالیت افراد خبره‌ای در حوزه انیمیشن در ایران بودیم، اما چون تولیدات قابل توجهی در این عرصه رقم نمی‌خورد این افراد مجبور به مهاجرت می‌شدند در حال حاضر اسامی هنرمندان ایرانی، بخش قابل‌توجهی از تیتراژ انیمیشن‌های بزرگی که در آسیای شرقی، اروپا و هالیوود ساخته می‌شود را به خود اختصاص داده است.

الله مرادی متقاعد کردن سرمایه‌گذار خارجی در بخش انیمیشن را از اتفاقات خوب در این عرصه دانست و افزود: حدود یک دهه است که شاهد راه‌اندازی کمپانی‌های بزرگ انیمیشن‌سازی در ایران هستیم که در سطح جهانی فعالیت می‌کنند و حرف‌های زیادی برای گفتن دارند؛ بسیاری از این کمپانی‌ها سرمایه‌های خارجی‌ها را جذب می‌کنند و در ایران تولیدات حرفه‌ای را رقم می‌زنند.

او که معتقد است هنرمندان شیرازی امسال در تولیدات انیمیشنی نقش بسزایی ایفا کرده‌اند، گفت: هنرمندان شیرازی در بحث دوبلاژ، موسیقی، طراحی و ترکیب صدا در انیمیشن‌های جشنواره فجر امسال اتفاقات خوبی را رقم زده‌اند؛ به عنوان مثال پنجاه تا شصت درصد از صداپیشگان انیمیشن «افسانه سپهر» را هنرمندان شیرازی تشکیل داده‌اند؛ هنرمندانی که هنوز هم ساکن این کلانشهر هستند و مهاجرت نکرده‌اند.

این منتقد سینما اضافه کرد: باید از فرصت حضور فعالان در عرصه انیمیشن در استان فارس به نحو احسن استفاده کرد و از ظرفیت و توانمندی این هنرمندان که اکثر آن‌ها جوان هستند به خوبی بهره گرفته شود؛ بدون شک با برنامه‌ریزی‌های انجام شده در سال‌های آینده شاهد نمایش انیمیشن‌های جذاب‌تر، جدیدتر و حرفه‌ای‌تر در سینمای ایران خواهیم بود.

وی درباره انیمیشن‌های اکران شده در شیراز گفت: به اعتقاد من انیمیشن «افسانه سپهر» قوی‌تر از «پسر دلفینی۲» ساخته شده بود و شانس دریافت سیمرغ برای انیمیشن «افسانه سپهر» بیشتر است.

گرچه تب داغ ساخت انیمیشن در سال‌های گذشته موجبات افزایش تولید در این بخش را فراهم کرده، اما هنوز هم بسیاری از فعالان در این عرصه معتقدند اختصاص دادن یک سیمرغ به بخش انیمیشن حاکی از بی‌توجهی به این بخش است؛ آن‌ها خواستار توجه و حمایت بیشتر از انیمیشن‌سازان و افراد فعال در این حوزه شدند.

سرپرست صداپیشگان انیمیشن «افسانه سپهر» در این باره گفت: چهار انیمیشن در جشنواره حضور دارد و تنها یک سیمرغ برای این بخش در نظر گرفته شده؛ در حقیقت به صداپیشه‌ها، موسیقی و خواننده‌ها در بخش انیمیشن توجه نشده و این اتفاق خوبی نیست چراکه کار صدابازیگری و صداپیشگی کار دشوار و حساسی است.

سپهر ترابی افزود: همان گونه که در اسکار فیلم و انیمیشن با هم داوری می‌شوند و به یک اندازه اهمیت دارند، جشنواره فجر هم می‌تواند به یک اندازه به فیلم‌های سینمایی و انیمیشن اهمیت بدهد.

این درخواست در حالی از سوی انیمیشن‌سازان مطرح می‌شود که منتقدان هم بر این باورند که بخش انیمیشن بیش از پیش نیازمند حمایت و توجه ویژه است.

نوید جعفری، فیلمساز و منتقد معتقد است انیمیشن‌ها با طیفی از جامعه در ارتباطند که بیشتر در معرض ناهنجاری فرهنگی قرار دارند لذا نیاز مبرمی به حمایت ویژه دارند.

او تولید انیمیشن را کار دشواری می‌داند و می‌گوید در فیلم‌های سینما با دقیقه رو به رو هستیم، اما در انیمیشن با ثانیه و صدم ثانیه مواجهیم و همین مسئله نشان دهنده دشوارتر بودن ساخت این اثر هنری در مقایسه با فیلم‌های سینمایی است.

جعفری افزود: برای انیمیشن باید جشنواره‌ای به صورت مستقل و جداگانه برگزار شود؛ البته ممکن است تولیدات انیمیشن در سال به اندازه‌ای نباشد که بتوان یک جشنواره مستقل برای آن برگزار کرد، اما می‌توان در سال‌هایی که چهار تا پنج انیمیشن خوب ساخته می‌شود توجه ویژه‌تری به این بخش کرد.

چهل‌وسومین دوره جشنواره فیلم فجر از ۱۲تا ۲۲بهمن‌ با رقابت ۳۳ فیلم سینمایی و چهار انیمیشن در حال برگزاری است؛ انیمیشن‌هایی که رقابت نزدیک و پایاپایی با هم دارند و باید دید آیا صدای منتقدان و فعالان در این عرصه برای توجه ویژه به این بخش در سال‌های آتی به گوش متولیان برگزاری جشنواره می‌رسد؟