گنبدی فیروزه‌ای با خاک نجف

سفر به شهرستان سلطانیه سفر به معروف‌ترین شهر استان زنجان است که آثار تاریخی بی‌بدیلی را در خود جای داده. سلطانیه مانند یک موزه با آثار قدیمی است که بنا‌های تاریخی و جاذبه‌های طبیعی زیادی در آن وجود دارد و به گواه تاریخ به دستور سلطان محمد خدابنده بنا شده است.شهری کوچک و دیدنی که روزگاری بسیار دوربعد ازتبریز بزرگ‌ترین شهر در زمان ایلخانان محسوب می‌شده و تمام کاروان‌های بزرگ و کوچکی که در جاده ابریشم حرکت می‌کردند باید ازآنجا عبورمی‌کردندوحتی بنا بوده تبدیل به اصلی‌ترین مرکز عالم تشیع در جهان شود، اما آنچه باعث شد امروز و در این شماره از چاردیواری سراغ معرفی این شهر برویم، نیتی بود که سلطان محمد خدابنده از بنای این گنبد باشکوه داشته است. 
 
پیکر مطهر حضرت علی(ع) در ایران!
سلطان محمد خدابنده از پادشاهان سلسله ایلخانان مغول بود که وقتی می‌خواست تاج‌گذاری کند به اولجایتو تغییر نام داد.اولجایتو به معنای پادشاه مبارک بود و جالب است بدانید که تا پایان عمر خود به همین نام هم باقی ماند. او در ابتدا دین مسیحی داشت و سپس اسلام را پذیرفت و به‌گفته منابع تاریخی در جریان یک مناظره که بین فقهای سنی مذهب انجام شد، تصمیم گرفت به مذهب شیعه درآید. اعتقاد محمد خدابنده به مذهب شیعه صرفا یک حرکت ظاهری نبود. او به اعتقادات شیعی با جان و دل عمل می‌کرد و محبت عمیقی هم به حضرت علی(ع) داشت. از این رو بنای باشکوه سلطانیه را ساخت و قصد کرد که پیکر مطهر حضرت امیرالمومنان علی(ع) را به آنجا منتقل کند و به همین علت است که در گوشه‌گوشه این گنبد آجری کلمه ‌ا...، محمد و علی به زیبایی و هنر خاصی حک شده است. همچنین این گنبد ۱۱۰ پله دارد که در حروف ابجد مترادف با نام حضرت علی(ع) است. در داخل فضای سلطانیه هم کاشیکاری‌های زیبایی منقش به آیاتی از قرآن و آجرهایی که با حروف رمزگذاری شده به شکل چشمگیری دیده می‌شود. الجایتو با عشق زیاد این بنا را ساخت اما در نهایت انتقال پیکر مطهر ائمه(ع) به‌خاطر مخالفت شدید علمای شیعه یا به قول برخی دیگر، خواب سلطان که حضرت علی(ع) را از این عمل ناراضی دیده بود، انجام نگرفت واو ازاین کار منصرف شد. بعد از آن‌که اولجایتو موفق به انتقال پیکر حضرت علی(ع) نشد به نجف و کربلا سفر کرد. او تربت فراوانی را از آنجا به سلطانیه آورد و محل تربت‌خانه که قرار بود دو قبر، یکی پیکر امیرالمومنین ودیگری پیکر خودش درآنجا به خاک سپرده شود رابا آن تربت زینت داد. بنای سلطانیه سال‌هاست که دریونسکو به ثبت رسیده وجایگاه خاصی میان صدهااثر تاریخی،ایرانی واسلامی دارد.اگر ازگنبد سلطانیه دیدن می‌کنید، پیشنهاد می‌کنیم سوغاتی‌‌تان راهم ازهمانجا بخرید؛ چون در آنجا تمام سوغات استان زنجان قابل تهیه است. صنایع‌دستی مثل ملیله‌دوزی و چاروق‌دوزی یا شیرینی‌های معروف زنجانی مثل باقلوای زنجانی و شیرینی شستی یا حتی میوه‌های خشک مثل کشمش و گردو که از محصولات کشاورزی خود این ناحیه است رامی‌توانید از اینجا تهیه کنید و با خود به شهرتان ببرید.

دیدنی‌های سلطانیه
درشهر سلطانیه اماکن دیدنی زیادی وجود دارد. مثلا چمنزاری که از آثار طبیعی ایران و استان زنجان محسوب می‌شود و با وسعتی در حدود ۷۵۰ هکتار در فهرست آثار طبیعی ثبت شده است. این چمنزار وسیع استراحتگاه پرندگان مهاجری است که در فصول مختلف سال ازاین منطقه عبور می‌کنند.مسافرانی که درشش ماه اول سال به این منطقه می‌آیند،بر این باورندکه ترکیب گنبد فیروزه‌ای رنگ و باشکوه سلطانیه در زمینه چمنزار سبز‌رنگ دشت سلطانیه، همراه با پس زمینه کوهستان‌ سر به فلک کشیده در افق در برابر چشمان مسافران منظره‌ای می‌سازد که فراموش نشدنی است.

بقعه چلبی اوغلی 
اگر برای بازدید از گنبد سلطانیه می‌روید بقعه چلبی اوغلی رافراموش نکنید.مجموعه تاریخی«شیخ براق»یا چلپی اوغلی در سلطانیه قراردارد که درگویش محلی به آن کچه بورک (کلاه نمدی) می‌گویند. این بنای تاریخی متعلق به عارف بنام آن زمان، شیخ براق بابا از خاصان دربار سلطان محمد خدابنده در دوره ایلخانی است.مقبره شیخ براق یا چلپی اوغلو که در کنار آن خانقاهی مربوط به همین دوره وجود دارد از نوع مقبره‌های برجی شکل قرون میانی اسلامی و به ظاهر قابل مقایسه با مقبره امامزاده جعفر اصفهان است. این بنای تاریخی بارها مورد مرمت قرارگرفته و درفهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و درحال حاضر، ازحجره‌های محوطه آن به‌عنوان اتاق‌های هتل برای مسافران استفاده می‌شود. برای دسترسی آسان‌تر به این آرامگاه از میدان جانباز درمرکز شهر سلطانیه وارد بزرگراه آزادی شوید و پس ازطی این بزرگراه در مسیر جنوب‌غرب، آرامگاه چلپی اوغلی را درسمت راست خود می‌بینید. 
 
ﻣﻌﺒﺪ ﺩﺍﺵ ﻛَﺴَﻦ
معابد ساختمان‌هایی مذهبی و جایگاهی برای پرستیدن خداوند هستند. از این‌رو باسبک‌های معماری منحصر به فردشان ارزش بالایی درهردین و آیین دارند. معبد داش‌کَسَن یا به‌گفته برخی از گردشگران معبد اژدها بنایی صخره‌ای است که در حاشیه روستای تاریخی ویر از توابع شهرستان سلطانیه قرار دارد. مسیر بین روستا تا معبد صاف است و به‌راحتی با اتومبیل‌های شخصی‌‌تان می‌توانید آن را طی کنید اما از آنجا که در طول مسیر هیچ تابلوی راهنمایی نصب نشده عاقلانه است برای رسیدن به معبد، از راهنمایی‌ افراد محلی استفاده کنید.از دیرباز درمتون و اندیشه ایرانیان اژدها نماد ظلم و ستم به‌شمارمی‌رود‌ امابا ورود مغولان به ایران، اژدها شکل نمادی مانند نگهبان به خود گرفت که با خود برکت و حکومتی پایداربه همراه دارد.در معبد داش کسن دو نقش برجسته اژدها و چند محراب اسلامی در دو سمت آن به قرینه یکدیگر حجاری شده ‌است. 
ازطرفی دیگرهمین نقوش اژدهادرمعبد بیانگر تأثیرفرهنگ‌شرق‌دور(مغولستان وچین)درایران محسوب می‌شود.برخی باستان‌شناسان، پایه‌ریزی این معبد را متعلق به دوران ساسانیان می‌دانند و معتقدند این معبد در زمان ساسانیان پرستشگاه آیین مهرپرستی بوده که البته هیچ اثری موکد بر این گفته در معبد وجود ندارد و برجسته‌ترین ویژگی این معبد همان نقوش برجسته دو اژدهاست که در دوره ایلخانی ایجاد شده است. علاوه بر نقوش برجسته دو اژدها، تمام تزئینات دیگر نیز در دوران ایلخانی در این بنا ایجاد شده‌اند و تمامی این عوامل دست‌به‌دست هم داده‌اند تا عده‌ای از گردشگران تصور کنند که داش کسن معبدی چینی در ایران است. 
 
آرامگاه ملاحسن کاشی
آرامگاه ملاحسن کاشی یا مقبره مولانا حسن کاشی بنایی مربوط به آغازین دوره‌های صفویه است که درجنوب شهر واقع شده است. 
دراین مکان حسن کاشی، از شاعرانی که اشعارش درستایش از امامان شیعه به‌خصوص امیرالمومنین‌علی(ع) زبانزد خاص و عام است به خاک سپرده شده. این بنا توسط شاه طهماسب یکم بنا شد و تکمیل معماری داخلی آن توسط فتحعلی‌شاه قاجار در دوران قاجار انجام گرفته است.