چطور اقتصاد خانواده را مدیریت کنیم؟

ادارهاره خانواده کاملا شبیه اداره اقتصاد یک کشور است‌؛ اصلی‌ترین وظیفه رئیس‌جمهور افزایش درآمد ملی و هزینه‌کرد بهینه آن برای ایجاد رفاه و آسایش وخوشبختی کشور و مردم است ودر مقیاسی کوچک‌تر، وظیفه رئیس خانواده هم همین است. همان‌‌گونه که کشور سازمان برنامه و بودجه دارد که وظیفه‌اش تنظیم دخل و خرج کشور است، رئیس خانواده هم باید درعین تلاش برای افزایش درآمد، آورده محدود رابه بهترین شکل برای کل خانواده هزینه کند تا نیازهای غذایی، مسکنی،بهداشتی،آموزشی،تفریحی وهمچنین خریدهای دلی و البته پس‌انداز محقق شود.در این روزها که درآمد خانوارها کاهش یافته و افزایش هزینه‌ها مجال هزینه‌کرد در بسیاری از نیازها را نمی‌دهد، آگاهی و استفاده از برخی فنون اقتصادی و بودجه‌بندی می‌تواند کمکی بزرگ به مدیران خانواده باشد تا از منابع محدودشده، استفاده بهتری بکنند. روشن است که به‌کارگیری این فنون باعث تغییر سبک زندگی خانواده خواهد شد‌؛ تغییراتی که اثربخشی آن نیاز به همکاری همه اعضای خانواده دارد. 

گفت‌وگو کنید
پروفسور حسین باهر، جامعه‌شناس ورفتارشناس دردانشگاه شهیدبهشتی دراین‌باره به چاردیواری می‌گوید:تغییر سبک زندگی براساس کاهش درآمد، این روزهاتقریبا چالش بیشترخانواده‌های ایرانی است.رئیس خانواده مجبور است ازخیلی ردیف‌های هزینه‌ای چشم‌پوشی کند، درنتیجه برخی کالاهای مصرفی یاخدمات، حذف یابا کاهش کیفیت جایگزین شوند.روشن است که این حذف و چشم‌پوشی‌‌کردن ممکن است در بلندمدت باعث نارضایتی پنهان اعضای خانواده به‌خصوص جوانان شود.او ادامه می‌دهد:قبل ازهر اقدامی باید خانواده دور هم جمع شده و رئیس خانواده  خیلی صریح محدودیت‌های جدید را شرح داده و برای کاهش تأثیر آن از تمام اعضا راهنمایی بخواهد. این مشارکت، روحیه همکاری و مسئولیت‌پذیری جمعی ایجاد و قدرت و انگیزه مقابله با مشکلات را افزایش می‌دهد. 
 
برنامه‌ریزی کنید
باهر تصریح می‌کند: قدم بعدی، برنامه‌ریزی است. برای این کار باید یک کاغذ برداشت و وسط آن خطی کشید. یک طرف درآمدها و طرف دیگر هزینه‌های ماهانه قید می‌شود. پس از کسر هزینه‌های ضروری، می‌توان از اعضای خانواده خواست هزینه‌های ضروری و غیرضروری خود را اعلام و پیشنهادهای خلاقانه خود برای حذف، تعویق یا مدیریت آن را با پرداختن به جزئیات کامل که ضمنا عملی هم باشد، مطرح کنند.
   
اطلاعات بگیرید 
این رفتارشناس ادامه می‌دهد: سپس نوبت به استفاده از اطلاعات و فناوری اطلاعات می‌رسد. شما از این طریق می‌توانید در بهای پرداختی خدمات و کالاها و ضمنا جلوگیری از کاهش کیفیت آن به‌شدت صرفه‌جویی کنید‌؛ فقط باید کمی حوصله به خرج دهید. مراکز عمده‌فروشی کالاها و خدمات را بشناسید و با مدیریت زمان ترافیک و در هماهنگی اعضای خانواده در یک روز نیمه‌تعطیل با هم به این مراکز مراجعه کرده و خرید کنید. مثلا همه خانواده در یک پنجشنبه به بازار مرکزی تهران بروید و با هم خرید کنید که در این‌صورت بسیار اقتصادی است. 
   
ابتکار داشته باشید
باهر می‌گوید: می‌توان از طریق ابتکارهایی تغییر سبک زندگی را شیرین کرد. پختن غذاهای جدید و بامزه با مواد غذایی جایگزین شده، خیاطی‌کردن، تغییر مدام دکور منزل، انجام خریدهای کوچک و ارزان مانند گل، گیاه و... بخشی از این ابتکارها هستند. 
   
دیوانه شوید!
این جامعه‌شناس می‌افزاید: یکی از لذت‌بخش‌ترین لحظاتی که انسان در زندگی تجربه می‌کند، دیوانگی است. به این معنی که خانواده می‌تواند صندوقی به نام دیوانگی تشکیل داده وهریک از اعضا ماهانه مقداری ازدرآمد خود را درآن قراردهند. موجودی این صندوق می‌تواند برای سفرهای تفریحی کوتاه‌مدت، رفتن به کافی‌شاپ یا رستوران‌های دلخواه، میزبانی دورهمی‌های دوستانه یا فامیلی، خریدهای لاکچری یا نیمه‌لاکچری و غیرمنتظره، جشن تولدها و امثال آنها استفاده شود. نکته اینجاست که درباره هزینه‌کرد موجودی صندوق دیوانگی خیلی نباید برنامه‌ریزی کرد، بلکه خرج‌کردن بی‌برنامه، ولخرجی و برهم زدن گاه نظم مالی رایج زندگی، لذت بی‌بدیلی است که هدف از آن استراحت دادن به خود و خانواده و انرژی گرفتن برای تداوم مبارزه در شرایط دشوار این روزهاست.