عقلانیت، راهکار مقابله با اختلال محاسباتی

بعضی در این طیف بهگونهای پیش رفتند که عدم سلام و والسلام را دلیل متقن بر نارضایتی از عملکرد رسانهملی دیدند، درحالیکه در پیامهای مهم دیگر مقام رهبری هم این سبک نوشتار رعایت شده بود، بدون اینکه بوی نارضایتی بدهد. در این مقال نمیخواهم در مورد عملکرد رسانهملی بحث کنم بلکه بهدنبال تلنگری برای به بیراههنرفتن در تحلیل و تفسیر وتأمل در اختلال محاسباتی هستم. اندی نورمن در کتاب «مصونیت ذهنی» میگوید که چگونه مردم آنلاین، رادیکال میشوند و به اعمال خشونتآمیز ادامه میدهند؟ چرا جامعه ما اینقدر ازنظر سیاسی دوقطبی شده است؟ ایدههای غیرمنطقی بهطرز شگفتآوری درحال گسترش هستند و حزبگرایی سمی، ملتها را از هم جدا میکند. اندی نورمن در کتابش نشان میدهد که این پدیدهها یک علت اصلی دارند؛ ما در زمانی زندگی میکنیم که تصور میشود به اصطلاح «حق نظر شما» بر مسئولیتهای ما غلبه میکند. اخلاق حاصل از این نوع کنشگری بهطور مؤثر سیستم ایمنی ذهنی را به خطر میاندازد.بهنظر میرسد فارغ از نگاه موافقان و منتقدین رسانهملی باید بههوش باشیم که در تفسیر اخبار و پیامها دچار اختلال محاسباتی نشویم و مصونیت ذهنی خود و جامعه را تضعیف نکنیم؛ پادتن مقابله با اختلال محاسباتی، عقلانیت مؤثر و بدون غبار سیاستزدگی است. مقام معظم رهبری هم همیشه بر استفاده از عقلانیت تاکید کردهاند: «عقلانیت بهمعنای محاسبه درست است؛ محاسبه صحیح و درست ودستگاه محاسباتی سالم؛ عقلانیت به این معنااست...البتّه دشمن سعی میکندعقلانیت به آن معنای غلط راتلقین کند، بعضی هم نادانسته گاهی حرفهای دشمن را تکرار میکنند... بنابراین، مهم این است که دستگاه محاسباتی را حفظ کنیم، سالم نگه داریم، نگذاریم دچار اختلال بشود. اگر دستگاه محاسباتی ما اختلال پیدا کند، بسیاری از امکانات ما هم از دست ما خواهد رفت، شرایط خوب ما تبدیل به شرایط بد خواهد شد.» ۱۳۹۹.۰۷.۲۱همانطور که گفته شد پیشیگرفتن «حق اظهارنظر» از «مسئولیت مدنی»، ضعف در استفاده از عقلانیت رسانهای و افراطگرایی در سیاستزدگی موجبات افزایش قطبیسازی در جامعه میگردد، بهگونهای که بهجای نقد منصفانه وعالمانه رسانهملی به تخریب و طرد آن روی آورده شود. فراموش نکنیم در بحرانهای سخت، این رسانههای رسمی و رسانهملی است که پناه مردم بودهاند (در دوران کرونا، در حملات رژیم صهیونیستی، در عملیات وعده صادق، در جمعه نصر)ونباید با نقد سلیقهای و کلیبافیهای غیرمستدل و یا دفاع احساسی فراگیر گروهی به بیاعتبارسازی رسانهملی و رسانههای رسمی، خواسته یا ناخواسته، روی آوریم. فراموش نکنیم که اشتباه محاسبه درهرمکان و هرلحظه امکان وقوع داردو لازم است با تمسک به اصول حرفهای رسانهای و درنظر گرفتن مصالح و منافع ملی با امر گفتوگو و سیاست دوستی، هم اختلال محاسباتی را به حداقل برسانیم و هم آرامش روانی و آگاهی اجتماعی مردم را به حداکثر برسانیم.