به اضافه یک؛ آزمون جسورانه رسانه‌ملی
محمدجعفر خسروی چهره شناخته‌شده رسانه‌ملی، با بیش از چهار دهه فعالیت مستمر در عرصه‌های تهیه و اجرای رادیو و تلویزیون، چهره‌ای آشنا برای بینندگان و صدایی آشنا برای شنوندگان ایرانی است. اجرای برنامه پربیننده بامدادی «روز از نو» و تهیه‌کنندگی و اجرای «زنده‌باد زندگی» ازجمله فعالیت‌های حرفهای خسروی است.
وی به‌دلیل مهارت درگفت‌وگو، اجرای میزگرد فرهنگی انتخابات ریاست‌جمهوری را نیز برعهده داشته و از سال گذشته مجری برنامه سیاسی ــ اجتماعی«به اضافه یک» است که در آستانه انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی پخش خود را آغاز کرد و همچنان ادامه دارد. در ادامه گفت‌و‌گوی او را درباره برنامه به اضافه یک می‌خوانید.
شما تابه‌امروز تجربه‌های متنوعی در حوزه اجراهای رادیویی و تلویزیونی داشتید که غالبا گفت‌وگوهای چالشی و جذابی هم از کار درآمدند. به اضافه یک برایتان چه فضای متفاوتی را فراهم می‌آورد که آن را برای اجرا انتخاب کردید؟
شروع همکاری من با برنامه به اضافه یک در اسفند ۱۴۰۲ و همزمان با شروع برنامه بود، اکنون به لطف خدا در فصل دوم نیز در کنار دوستان هستم. همان‌طور که به اضافه یک آزمونی جسورانه برای رسانه‌ملی بود، اجرای آن هم خالی از مخاطره نبود اما کار در یک گروه جوان و شاداب حرفهای صاحب تحلیل و ساعی موجب شد اجرای به اضافه یک به گواهی بسیاری از دوستان و صاحب‌نظران یکی از بهترین تجربیات ۴۱ سال کار حرفهای من باشد. بدیهی است برنامه موفق موجب توفیق مجری آن می‌شود، به روایت دیگر مجری در برنامه دیدنی دیده می‌شود و برعکس.
حفظ بی‌طرفی در اجرای برنامه سیاسی چقدر اهمیت دارد؟ خودتان چقدر سعی می‌کنید در به اضافه یک شخصی بی‌طرف باشید؟
به اضافه یک برنامه‌ای سیاسی ــ اجتماعی است وشرکت‌کنندگان درمباحث آن ازتماشاگران در استودیو و نیز کارشناسان و دانشجویان و فارغ‌التحصیلان که در گفت‌وگو شرکت می‌کنند، آرای مختلفی دارند و مجری میانجی تسهیلگری است که به فرآیند گفت‌وگو کمک می‌کند؛ البته مراقبت از اصول اخلاقی، اجتناب از اتهامات غیرمستند، نسبت‌های ناروا، حفظ رویکرد بحث، پرسش و جست‌وجوی مقصود گوینده، تقسیم و مدیریت وقت و نکات دیگری از این دست بر عهده مجری است که البته به‌جد می‌کوشد تا به دور از سوگیری برنامه را پیش ببرد و به قول شما بی‌طرف باشد، اما اگر منظور از بی‌طرفی این باشد که مجری فاقد نظر، دیدگاه، تمایل یا گرایش باشد، این یک دروغ بزرگ است. مجریان هم صاحب سلیقه و نظرند، اما در خلال اجرای مناظره آرای شخصی خود را مبنای گفت‌وگو قرار نمی‌دهند و می‌کوشند مبرا از هر جانبداری و یارگیری فقط تسهیلگر گفت‌وگو باشند. گرچه در خلال برنامه گاهی هر یک از طرفین بحث من را به طرف دیگر نسبت می‌دهد و آن را هم در برنامه بازگو می‌کنند.
برای شما انتخاب مهمان‌ها با طیف‌های مختلف فکری جذاب‌تر است یا این‌که به دیدگاه فکری خودتان نزدیک‌تر باشند؟
بی‌هیچ تردیدی من هم علاقه‌مند هستم تا مهمانانی که گرایش‌ها و گفتمان‌های متفاوتی دارند در برنامه حاضر باشند. جامعه متکثر است و رسانه آینه جامعه است. اساسا به اضافه یک بر این باور بنیاد شده و مخاطبان خود را محق می‌داند که انتخاب کنند و می‌کوشد همگرایی و هم‌افزایی جامعه را رشد دهد؛ به اضافه حتی یک نفر بیشتر. به همین دلیل نام برنامه به اضافه یک است. شاید آن یک نفر شما باشید. برای حصول این مقصود باید همه سهیم باشند، یک‌به‌یک. از سوی دیگر زیبایی این برنامه به رنگارنگی دیدگاه‌ها و تنوع تمایلات است.
در انتخاب مهمانان نظر خودتان راهم اعمال می‌کنید؟
یک گروه تخصصی مبتنی بر مطالعات محیطی و میدانی درفضای دانشگاهی ازمیان دانشجویان مستعدو کنشگر بر اساس شاخص‌های تعریف‌شده از شرکت‌کنندگان در برنامه دعوت می‌کنند. قابلیت‌های بیانی و مطالعاتی، فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی و مانند آن از شاخص‌های تعریف‌شده است. البته یافتن این تعداد مهمان مناسب کار سختی است؛ مهمانانی که حضورشان ارزش‌افزوده فرهنگی ــ اجتماعی ایجاد کند. همین فرآیند درباره دعوت از کارشناسان هم موضوعیت دارد.
با توجه به سوژه‌های حساس برنامه، با چه خط قرمزهایی در اجرا مواجه هستید؟
تاکنون هیچ خط قرمزی به من تذکر داده نشده؛ البته خلاصه می‌شود در استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی. به عبارت دیگر ما در بستر آزادی فراهم‌آمده به تبادل افکار و نظرات‌مان می‌پردازیم؛ البته تا مرز مخدوش‌نشدن جمهوریت، اسلامیت و استقلال‌مان که ارکان قطعی عزت و شرف ملی ماست و در حاکمیت، ملت و رهبری متجلی است.ما هم مانند هر فعالیتی حدودی داریم اما مهمانان ما در این برنامه حرفهای بسیار تند و گزنده‌ای زده‌اند، ولی بازگویی آنها هیچ پیگرد و پیگیری نداشته است. گرچه شبکه‌های بیگانه و برخی جریان‌های سیاسی داخلی سودجویانه فقط یک روی سکه ما و حرفهای برخورنده منتقدانه را منتشر می‌کنند و روی دیگر سکه که آرای مخالفان آنهاست حذف می‌شود. با وجود بعضی تصورات رسانه‌ملی محیط مبادله، مقابله و مناظره را محدود نکرده و به اضافه یک بی‌چشمداشت به آرای مردم ادامه دارد و در فضایی ایمن و آزاد تولید و پخش می‌شود.
تابه‌امروز چه بازخوردهایی از مخاطبان دریافت کرده‌اید؟
مردم ناباورانه ما را تماشا می‌کردند و آنچنان که پیش‌تر گفتم گمان می‌کردند یک استثنا به فراخور رویه رسانه در موسم انتخابات است. به‌تدریج این اعتماد ایجاد شد که این برنامه ماموریتی موسمی ندارد و مبتنی بر راهبرد رسانه طراحی و تعریف شده است. مردم اقبال خوبی نسبت به برنامه داشته‌اند و پیامک‌های ارسالی مخاطبان به‌طور میانگین بیش از ۱۵۰ هزار پیامک در هر قسمت از برنامه است.
به‌عنوان مجری این برنامه تمایل دارید بیشتر به سمت چالش بروید یا ترجیح می‌دهید بحث‌ها به سمتی پیش برود که برای شما قابل کنترل و هدایتگری باشد؟
من هیجان را خیلی دوست دارم و از تنش‌های برنامه هم بدم نمی‌آید، اما هدف ما از تولید و پخش برنامه نه هیجان است، نه تنش. ما در جست‌وجوی تبیین گفتمان‌های موجود جامعه معاصر ایرانی حول مصادیق متنوع سیاسی و اجتماعی هستیم؛ آنچنان که موجب روشنگری، آگاهی و هم‌افزایی شود. در این میان البته حفظ ضرباهنگ گفت‌وگو، تقابل آرای شرکت‌کنندگان، اصرار و انکار و شور و هیجان ایشان و حتی تنش‌های گاه‌به‌گاه برنامه دیدنی است.
تاکنون شاهد تغییر نگرش مهمانان برنامه بعد از شرکت در بحث‌ها و گفت‌وگوهای برنامه بوده‌اید؟
نباید در جست‌وجوی تاثیرات آنی باشید. در جست‌وجوی تاثیرات مستقیم هم نباشید.گاهی ما درباره یک موضوع اجتماعی صحبت می‌کنیم و گاهی تماشاگر ازاین‌که فرصت پیدا کرده که نظرات خود را بازگوکند،راضی است و گاهی مجموعه‌ای داده دریافت کرده که پردازش آنها موجب رشد اوست. تاثیرات رسانه،مانند آفتابی است که می‌تابد و روشن می‌کند؛ کافی است در معرض آن قرار بگیریم.
این دست برنامه‌ها در تصمیم‌گیری‌های سیاسی تاثیری دارد؟ با برنامه‌هایی اینچنین می‌توان از حوادثی مثل ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ جلوگیری کرد؟
حرفهای گفته‌نشده را باید بیان کردامانه درفضای مغشوش مجازی، بلکه در فضای رسانه‌ملی که متعلق به مردم است. رادیوی مردم، صدای مردم است وتلویزیون مردم،سیمای مردم. مردم دوست دارند دراین صداوسیماحرف‌هایشان را بزنند یا از زبان دیگری بشنوند. با وجود آسیب‌هایی که رسانه‌های نوپدید وارد آورده‌اند، هنوز هم رسانه‌ملی است که درکارزار انتخابات میلیون‌ها بیننده را به تماشا می‌نشاند و موجب انتخاب رئیس‌جمهوری می‌شود که تا قبل از آن همه ایران او را نمی‌شناختند.باید آفرین گفت به تلویزیون به خاطر شیوه، جام‌جم، تقاطع، به اضافه یک و مانند آن؛ چراکه پخش چنین برنامه‌هایی مرجعیت آسیب‌دیده یا تخفیف‌یافته رسانه را احیا می‌کند. انتشار چنین پیام‌های نقادانه‌ای که بر خلاف ظاهرشان موید ثبات حاکمیت و قوام ملت و موجد تاب‌آوری و فرو نشاندن خشم جامعه می‌شود، بی‌هیچ تردیدی مفید است و موثر، اما بر لبه این تیغ راه‌رفتن کار سختی است.
پایش پیامک‌ها
در برنامه «به اضافه یک» پیامک‌های مردمی روی صفحه‌نمایش نقش می‌بندد که یکی از ویژگی‌های جدید این اثر برای قاب تصویر است. از خسروی می‌پرسیم در حین اجرا چقدر به این پیامک‌ها توجه دارد که توضیح می‌دهد: برای حفظ تمرکز و توجه من به استودیو پیام‌های مردم در اختیار من نیست، پس در طول برنامه پیام‌ها را نمی‌بینم، ولی بعد از پخش، برنامه را و تک‌تک پیام‌ها را می‌بینم و کیف می‌کنم؛ حتی وقتی مردم طعنه می‌زنند. اما چند تن از همکاران ما با استفاده از نرم‌افزاری که برای پایش پیامک‌ها طراحی شده، آنها را انتخاب، ویرایش و به‌صورت آنی منتشر می‌کنند و اگر پیامکی خاص باشد به اطلاع تهیه‌کننده محترم می‌رسد.
شما تابه‌امروز تجربه‌های متنوعی در حوزه اجراهای رادیویی و تلویزیونی داشتید که غالبا گفت‌وگوهای چالشی و جذابی هم از کار درآمدند. به اضافه یک برایتان چه فضای متفاوتی را فراهم می‌آورد که آن را برای اجرا انتخاب کردید؟
شروع همکاری من با برنامه به اضافه یک در اسفند ۱۴۰۲ و همزمان با شروع برنامه بود، اکنون به لطف خدا در فصل دوم نیز در کنار دوستان هستم. همان‌طور که به اضافه یک آزمونی جسورانه برای رسانه‌ملی بود، اجرای آن هم خالی از مخاطره نبود اما کار در یک گروه جوان و شاداب حرفهای صاحب تحلیل و ساعی موجب شد اجرای به اضافه یک به گواهی بسیاری از دوستان و صاحب‌نظران یکی از بهترین تجربیات ۴۱ سال کار حرفهای من باشد. بدیهی است برنامه موفق موجب توفیق مجری آن می‌شود، به روایت دیگر مجری در برنامه دیدنی دیده می‌شود و برعکس.
حفظ بی‌طرفی در اجرای برنامه سیاسی چقدر اهمیت دارد؟ خودتان چقدر سعی می‌کنید در به اضافه یک شخصی بی‌طرف باشید؟
به اضافه یک برنامه‌ای سیاسی ــ اجتماعی است وشرکت‌کنندگان درمباحث آن ازتماشاگران در استودیو و نیز کارشناسان و دانشجویان و فارغ‌التحصیلان که در گفت‌وگو شرکت می‌کنند، آرای مختلفی دارند و مجری میانجی تسهیلگری است که به فرآیند گفت‌وگو کمک می‌کند؛ البته مراقبت از اصول اخلاقی، اجتناب از اتهامات غیرمستند، نسبت‌های ناروا، حفظ رویکرد بحث، پرسش و جست‌وجوی مقصود گوینده، تقسیم و مدیریت وقت و نکات دیگری از این دست بر عهده مجری است که البته به‌جد می‌کوشد تا به دور از سوگیری برنامه را پیش ببرد و به قول شما بی‌طرف باشد، اما اگر منظور از بی‌طرفی این باشد که مجری فاقد نظر، دیدگاه، تمایل یا گرایش باشد، این یک دروغ بزرگ است. مجریان هم صاحب سلیقه و نظرند، اما در خلال اجرای مناظره آرای شخصی خود را مبنای گفت‌وگو قرار نمی‌دهند و می‌کوشند مبرا از هر جانبداری و یارگیری فقط تسهیلگر گفت‌وگو باشند. گرچه در خلال برنامه گاهی هر یک از طرفین بحث من را به طرف دیگر نسبت می‌دهد و آن را هم در برنامه بازگو می‌کنند.
برای شما انتخاب مهمان‌ها با طیف‌های مختلف فکری جذاب‌تر است یا این‌که به دیدگاه فکری خودتان نزدیک‌تر باشند؟
بی‌هیچ تردیدی من هم علاقه‌مند هستم تا مهمانانی که گرایش‌ها و گفتمان‌های متفاوتی دارند در برنامه حاضر باشند. جامعه متکثر است و رسانه آینه جامعه است. اساسا به اضافه یک بر این باور بنیاد شده و مخاطبان خود را محق می‌داند که انتخاب کنند و می‌کوشد همگرایی و هم‌افزایی جامعه را رشد دهد؛ به اضافه حتی یک نفر بیشتر. به همین دلیل نام برنامه به اضافه یک است. شاید آن یک نفر شما باشید. برای حصول این مقصود باید همه سهیم باشند، یک‌به‌یک. از سوی دیگر زیبایی این برنامه به رنگارنگی دیدگاه‌ها و تنوع تمایلات است.
در انتخاب مهمانان نظر خودتان راهم اعمال می‌کنید؟
یک گروه تخصصی مبتنی بر مطالعات محیطی و میدانی درفضای دانشگاهی ازمیان دانشجویان مستعدو کنشگر بر اساس شاخص‌های تعریف‌شده از شرکت‌کنندگان در برنامه دعوت می‌کنند. قابلیت‌های بیانی و مطالعاتی، فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی و مانند آن از شاخص‌های تعریف‌شده است. البته یافتن این تعداد مهمان مناسب کار سختی است؛ مهمانانی که حضورشان ارزش‌افزوده فرهنگی ــ اجتماعی ایجاد کند. همین فرآیند درباره دعوت از کارشناسان هم موضوعیت دارد.
با توجه به سوژه‌های حساس برنامه، با چه خط قرمزهایی در اجرا مواجه هستید؟
تاکنون هیچ خط قرمزی به من تذکر داده نشده؛ البته خلاصه می‌شود در استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی. به عبارت دیگر ما در بستر آزادی فراهم‌آمده به تبادل افکار و نظرات‌مان می‌پردازیم؛ البته تا مرز مخدوش‌نشدن جمهوریت، اسلامیت و استقلال‌مان که ارکان قطعی عزت و شرف ملی ماست و در حاکمیت، ملت و رهبری متجلی است.ما هم مانند هر فعالیتی حدودی داریم اما مهمانان ما در این برنامه حرفهای بسیار تند و گزنده‌ای زده‌اند، ولی بازگویی آنها هیچ پیگرد و پیگیری نداشته است. گرچه شبکه‌های بیگانه و برخی جریان‌های سیاسی داخلی سودجویانه فقط یک روی سکه ما و حرفهای برخورنده منتقدانه را منتشر می‌کنند و روی دیگر سکه که آرای مخالفان آنهاست حذف می‌شود. با وجود بعضی تصورات رسانه‌ملی محیط مبادله، مقابله و مناظره را محدود نکرده و به اضافه یک بی‌چشمداشت به آرای مردم ادامه دارد و در فضایی ایمن و آزاد تولید و پخش می‌شود.
تابه‌امروز چه بازخوردهایی از مخاطبان دریافت کرده‌اید؟
مردم ناباورانه ما را تماشا می‌کردند و آنچنان که پیش‌تر گفتم گمان می‌کردند یک استثنا به فراخور رویه رسانه در موسم انتخابات است. به‌تدریج این اعتماد ایجاد شد که این برنامه ماموریتی موسمی ندارد و مبتنی بر راهبرد رسانه طراحی و تعریف شده است. مردم اقبال خوبی نسبت به برنامه داشته‌اند و پیامک‌های ارسالی مخاطبان به‌طور میانگین بیش از ۱۵۰ هزار پیامک در هر قسمت از برنامه است.
به‌عنوان مجری این برنامه تمایل دارید بیشتر به سمت چالش بروید یا ترجیح می‌دهید بحث‌ها به سمتی پیش برود که برای شما قابل کنترل و هدایتگری باشد؟
من هیجان را خیلی دوست دارم و از تنش‌های برنامه هم بدم نمی‌آید، اما هدف ما از تولید و پخش برنامه نه هیجان است، نه تنش. ما در جست‌وجوی تبیین گفتمان‌های موجود جامعه معاصر ایرانی حول مصادیق متنوع سیاسی و اجتماعی هستیم؛ آنچنان که موجب روشنگری، آگاهی و هم‌افزایی شود. در این میان البته حفظ ضرباهنگ گفت‌وگو، تقابل آرای شرکت‌کنندگان، اصرار و انکار و شور و هیجان ایشان و حتی تنش‌های گاه‌به‌گاه برنامه دیدنی است.
تاکنون شاهد تغییر نگرش مهمانان برنامه بعد از شرکت در بحث‌ها و گفت‌وگوهای برنامه بوده‌اید؟
نباید در جست‌وجوی تاثیرات آنی باشید. در جست‌وجوی تاثیرات مستقیم هم نباشید.گاهی ما درباره یک موضوع اجتماعی صحبت می‌کنیم و گاهی تماشاگر ازاین‌که فرصت پیدا کرده که نظرات خود را بازگوکند،راضی است و گاهی مجموعه‌ای داده دریافت کرده که پردازش آنها موجب رشد اوست. تاثیرات رسانه،مانند آفتابی است که می‌تابد و روشن می‌کند؛ کافی است در معرض آن قرار بگیریم.
این دست برنامه‌ها در تصمیم‌گیری‌های سیاسی تاثیری دارد؟ با برنامه‌هایی اینچنین می‌توان از حوادثی مثل ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ جلوگیری کرد؟
حرفهای گفته‌نشده را باید بیان کردامانه درفضای مغشوش مجازی، بلکه در فضای رسانه‌ملی که متعلق به مردم است. رادیوی مردم، صدای مردم است وتلویزیون مردم،سیمای مردم. مردم دوست دارند دراین صداوسیماحرف‌هایشان را بزنند یا از زبان دیگری بشنوند. با وجود آسیب‌هایی که رسانه‌های نوپدید وارد آورده‌اند، هنوز هم رسانه‌ملی است که درکارزار انتخابات میلیون‌ها بیننده را به تماشا می‌نشاند و موجب انتخاب رئیس‌جمهوری می‌شود که تا قبل از آن همه ایران او را نمی‌شناختند.باید آفرین گفت به تلویزیون به خاطر شیوه، جام‌جم، تقاطع، به اضافه یک و مانند آن؛ چراکه پخش چنین برنامه‌هایی مرجعیت آسیب‌دیده یا تخفیف‌یافته رسانه را احیا می‌کند. انتشار چنین پیام‌های نقادانه‌ای که بر خلاف ظاهرشان موید ثبات حاکمیت و قوام ملت و موجد تاب‌آوری و فرو نشاندن خشم جامعه می‌شود، بی‌هیچ تردیدی مفید است و موثر، اما بر لبه این تیغ راه‌رفتن کار سختی است.
پایش پیامک‌ها
در برنامه «به اضافه یک» پیامک‌های مردمی روی صفحه‌نمایش نقش می‌بندد که یکی از ویژگی‌های جدید این اثر برای قاب تصویر است. از خسروی می‌پرسیم در حین اجرا چقدر به این پیامک‌ها توجه دارد که توضیح می‌دهد: برای حفظ تمرکز و توجه من به استودیو پیام‌های مردم در اختیار من نیست، پس در طول برنامه پیام‌ها را نمی‌بینم، ولی بعد از پخش، برنامه را و تک‌تک پیام‌ها را می‌بینم و کیف می‌کنم؛ حتی وقتی مردم طعنه می‌زنند. اما چند تن از همکاران ما با استفاده از نرم‌افزاری که برای پایش پیامک‌ها طراحی شده، آنها را انتخاب، ویرایش و به‌صورت آنی منتشر می‌کنند و اگر پیامکی خاص باشد به اطلاع تهیه‌کننده محترم می‌رسد.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
استبداد و اغتشاش آمریکایی برای چپاول ملت‌ها
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
نشانه‌های هراس آمریکا از نفوذ ایران در منطقه
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
ائتلاف عربی-اسلامی علیه تهدیدات منطقه‌ای
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
نتانیاهو آب در هاون می‌کوبد
گفت و گو
سیر تا پیاز حواشی کشتی در گفت‌و‌گوی اختصاصی «جام‌جم» با عباس جدیدی مطرح شد
تابلوی ورودممنوع جلوی تیم ملی
حسن فضلا...، نماینده پارلمان لبنان در گفت‌وگو با جام‌جم:
خواب تلآویو در سوریه تعبیر نخواهد شد
دختر خانواده: اگر مادر نبود، پدرم فرهنگ جولایی نمیشد
پای حرفهای یک خانواده رادیویی
درگفت‌وگو با رئیس دانشکده الهیات دانشگاه الزهرا ابعاد بیانات رهبر انقلاب درخصوص تقلید زنان از مجتهد زن را بررسی کرده‌ایم