قصه سرداری از جنگل

یکی از این آثار سریال کوچک جنگلی است که گفته می‌شود فیلمنامه آن ابتدا برگرفته از داستان «مردی از جنگل» بود و نسخه‌ای که روی آنتن رفت هم وامدار کتاب «سردار جنگل» نوشته ابراهیم فخرایی است. 

برگ اول 
ماجرای سریال
سریال کوچک جنگلی از آثار تلویزیون دردهه۶۰ است. دراین سریال بازیگرانی همچون علیرضا مجلل، مهدی هاشمی، عباس امیری، جهانگیر الماسی، فتحعلی اویسی و... به ایفای نقش پرداختند.سریال درباره قیام میرزا کوچک خان جنگلی و رخدادهای تاریخی مربوط به حیات این مبارز در خطه گیلان است. نویسنده فیلمنامه سریال ناصر تقوایی بود که گفته می‌شود این اثر را از داستان «مردی از جنگل» نوشته احمد احرار به نگارش درآورد.کارگردانی سریال‌راهم ابتداناصر تقوایی به عهده داشت امادرنهایت پس از افت‌و‌خیزهای فراوان،به‌دست بهروزافخمی سپرده شد.درباره این تغییر،روایت‌های متفاوتی وجوددارد.برخی آن راناشی‌از طولانی‌شدن کار هنگام کارگردانی تقوایی می‌دانند وعده‌‎ای هم تفاوت نگاه او با مدیران وقت بر سر محتوا را به‌عنوان عامل این رخداد تلقی می‌کنند. 

برگ دوم
قصه چه بود؟
درباره میرزا کوچک‌خان، آثار متعددی نوشته شده است. یکی از این آثار که به آن اشاره کردیم، مردی از جنگل است که در مقدمه این کتاب آمده: «درباره حوادث جنگل و شخصیت رهبران آن، به نسبت اهمیت موضوع، بسیار کم تحقیق شده و نگارنده بیش از چند جزوه و کتاب، در این زمینه اثر مستقلی ندیده است. باقی مآخذ موجود یادداشت‌های پراکنده‌ای است که پژوهندگان تاریخ معاصر ایران در تواریخ مختلف به جای گذارده‌اند یا خاطراتی که رجال سیاسی و شخصیت‌های نظامی به اعتبار تماس و آشنایی با موضوع جنگل در صفحات مطبوعات به رشته تحریر درآورده‌اند. اشکال کار نگارنده در بررسی این مآخذ تناقضی بود که غالبا در آرا و اقوال نویسندگان آنها نسبت بما نحن فیه به چشم می‌خورد، زیرا دوستان در زمینه دوستی و دشمنان در طریقه دشمنی چنان غلو به خرج داده‌اند که عموما آثار ایشان باوجود اهمیتی که از لحاظ مشتمل بودن بر مدارک و اسناد و سوابق و ضوابط تاریخی حائز است، متاسفانه از شائبه حب و بغض عاری نیست. بدین ملاحظه، نگارنده امیدوار است با کوششی که در جهت حفظ بی‌طرفی به خرج داده تا بتواند فرصت قضاوت مستقیمی جهت خواننده سرگذشت فراهم آورد، لااقل از این بابت امتیازی برای کتاب حاضر، دست و پا کرده باشد.» از سوی دیگر با این‌که از اولین چاپ کتاب سردار جنگل نزدیک به ۵۰سال می‌گذرد، ولی هنوز یکی از کامل‌ترین آثار پیرامون میرزاکوچک است. ویژگی برجسته این کتاب آن است که نویسنده کتاب ابراهیم فخرایی، خود از سران مجاهدین جنگل بوده و در بسیاری از وقایع حضور داشته است.

برگ سوم
روایت یک‌طرف
گفته می‌شود بهروز افخمی از فیلمنامه ناصر تقوایی که براساس داستان مردی از جنگل اثر احمد احرار نوشته شده راضی نبود، زیرا معتقد بود که کتاب مذکور چندان به تاریخ وفادار نیست و یک روایت خیالی و داستان‌گونه از جنبش جنگل است؛ بنابراین ترجیح داد فیلمنامه جدید را براساس کتاب سردار جنگل نوشته ابراهیم فخرایی بنویسد، چرا که آن کتاب را از جهات تطابق با واقعیات تاریخی مناسب‌تر می‌دید. از دیگر نکاتی که از زبان بهروز افخمی نقل شده این است که او دوست داشته سریال کوچک جنگلی را با ساختاری شبیه به سریال دلیران تنگستان بسازد، به‌گونه‌ای که بیننده حس کند فیلم، یک مستند است و نه یک سریال تصنعی که البته عوامل او را از این تصمیم بازداشتند. این کارگردان که در آن زمان مدیر فیلم و سریال بوده و بعد کارگردانی سریال را در دست می‌گیرد در مصاحبه‌ای گفته است: «وقتی برای کارگردانی رفتم، فهمیدم که شباهت‌های فیلمنامه تقوایی به رمانس احمد احرار در حد کپی‌برداری صحنه به صحنه است و این‌طور نیست که مثلا یک خط کلی از آن داستان مورد اقتباس قرار گرفته باشد و با وجودی که قبل‌تر هم به تقوایی گفته بودند که برو و احرار را راضی کن و از دستمزد فیلمنامه‌نویسی خود چیزی هم به او بده یا حداقل به اسمش اشاره‌ای کن، هیچ‌کدام از این کارها را نکرد. من هم متوجه وسعت این اقتباس و عمق کاری که تقوایی کرده بود، نبودم. چون مدیر فیلم و سریال بودم و آن‌قدر وقت نداشتم تا با دقت داستان احرار را بخوانم. بعد که برای کارگردانی آن را خواندم، دیدم که اصلا نمی‌شود اسم احمد احرار را نبرد و ما در تیتراژ اسم او را اضافه کردیم. حالا این اهمیتی نداشت؛ مهم این بود که رمان احرار به‌هیچ‌وجه ارزش تاریخی نداشته و در حد یک پاورقی برای سرگرم کردن مخاطبان آن دوران مطبوعات ایران است و اگر قرار باشد منشأ یک کار بزرگ و گران‌قیمت قرار بگیرد، اول باید غلط‌های تاریخی‌اش را اصلاح کرد. من و احمد مرادپور سه‌چهار ماهی دائما مشغول بازنویسی فیلمنامه بودیم و بعد که فیلمبرداری شروع شد باز هم این کار شبانه‌روزی ادامه داشت.بعضی صحنه‌هارا هم امرا... احمدجو نوشت.»