بذر هیبرید، تضمینی برای کشاورزی پایدار

بذرهای هیبریدی درواقع بذرهایی است که از ترکیب دو یا چند گونه مختلف گیاه که به آنها والد گفته می‌شود به‌وجود می‌آید و در نهایت ویژگی‌هایی دارد که باعث می‌شود نسبت به والد خود برتری داشته باشد. این بذرها منجر به تولید گیاهان و درختانی خواهد شد که در برابر آفت‌ها و بیماری‌ها مقاومت بیشتری داشته و دارای محصولات مرغوب‌تری خواهد بود. در نتیجه باعث افزایش راندمان محصولات کشاورزی می‌شود. شرکت دانش‌بنیان «نگین بذر دانش» بیش از یک دهه است که در ایران فعالیت می‌کند و کار اصلی آن تحقیق و توسعه ودر نهایت تولید بذر هیبرید صیفی‌جات است. 
شرکت دانش‌بنیان «نگین بذر دانش» در سال ۱۳۹۲ تاسیس شده است. هرچند که فعالیت‌های تحقیقاتی این شرکت قبل از آن و از سال ۱۳۸۷ به عنوان طرحی دانشگاهی آغاز شده بود. این شرکت همچنین یک سال پس از تاسیس موفق به کسب گواهی دانش‌بنیان شده و فعالیت‌های فناورانه خود را در زمینه تحقیق‌وتوسعه و تولید بذر هیبریدی صیفی‌جات پیش برده است. دکتر مریم گل‌آبادی، رئیس هیات‌مدیره این شرکت در گفت‌وگو با «پیشران» توضیح می‌دهد: «فعالیت اصلی شرکت ما در حوزه تولید بذر هیبرید صیفی‌جات گلخانه‌ای و فضای باز است. ما روی ۱۲ محصول مختلف کار می‌کنیم؛ محصولاتی مانند خیار، گوجه‌فرنگی و... که همه اینها هم مناسب برای فضای گلخانه‌ای و هم مناسب برای فضای باز هستند.» دکتر گل‌آبادی همچنین در رابطه با بازار این محصولات تصریح می‌کند: «تاکنون شرکت ما موفق شده که در چند مورد از این محصولات مسیر تحقیقاتی را طی کند و به بازار هدف برسد، چند سالی است که برخی محصولات در حال فروش است و تا به امروز توانسته‌ایم بالغ بر ۷۰ رقم مختلف هیبرید را در موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال به ثبت رسانده، تجاری‌سازی آنها را انجام دهیم.»

دغدغه بومی‌سازی بذرهای هیبرید
دغدغه اصلی پشت این طرح، وارداتی بودن تقریبا تمام بذرهای هیبریدی کشور است. این درحالی است که چنین بذرهایی کمک مهمی به توسعه کشاورزی پایدار می‌کنند. گل‌آبادی در این باره توضیح می‌دهد: «بیش از ۹۵درصد بذرهای هیبریدی در مواردی که ذکر شد در کشور ما وارداتی است و کشورهای تولیدکننده هم چند شرکت محدود عمدتا اروپایی و آمریکایی هستند که بیشتر بذر دنیا را تامین می‌کنند.» وی می‌افزاید: «به دلیل همین محدود بودن شرکت‌های تولیدکننده پروتکل تولید بذر هیبریدی پروتکل معمول و نوشته‌شده‌ای که بشود از آن استفاده کرد ومحصول را تولید کرد نبود و ما باید مسیر راه را به صورت تکه‌های پازل مشخص می‌کردیم و در آن قدم می‌گذاشتیم.»

محصولاتی رقابتی و به صرفه
به دلیل این‌که این شرکت در داخل کشور و در دسترس کشاورزان است، کشاورزان نگرانی بابت تقلبی بودن محصولات نخواهند داشت. گل‌آبادی تصریح می‌کند: «محصول ما درعملکرد، کیفیت و یکنواختی به خوبی با انواع خارجی‌شان قابل رقابت است و حتی از بسیاری از نمونه‌های خارجی بهتر است. ضمن این‌که قیمت بسته به نوع گیاه از ۳۰ تا ۵۰درصد کمتر از نمونه خارجی است.» او می‌افزاید: «بذری که در شرکت ما تولید می‌شود، به‌خاطر این‌که در شرایط آب و هوایی ایران عملیات اصلاح آن انجام شده به شرایط نامساعد محیطی اعم از خشکی و شوری و آفات و بیماری‌های رایج ایران نسبت به نمونه خارجی تحمل بهتری نشان می‌دهد.» تمام مراحل تولید بذر هیبرید این شرکت در ایران انجام می‌شود و جز در مواردی مانند تهیه سموم آفات، وابستگی دیگری به خارج از کشور ندارد. طرح تولید بذر هیبرید صیفی‌جات گلخانه‌ای به عنوان طرح کلان ملی در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری تایید شده و تسهیلات مربوطه به این شرکت تعلق گرفته است. هرچند که چالش‌هایی هم بر سر راه دریافت این تسهیلات وجود دارد. گل‌آبادی می‌گوید: «ما در دریافت تسهیلات از صندوق نوآوری و شکوفایی و تامین وثایق این وام‌ها با مشکل مواجه‌یم و چون نمی‌توانیم وثیقه‌ها را تامین کنیم تاکنون نتوانسته‌ایم از این تسهیلات برای طرح‌های توسعه استفاده کنیم.» به گفته گل‌آبادی، اگر هزینه‌های تامین زیرساخت‌های موردنیاز این شرکت تامین شود، شرکت در شرایطی است که می‌تواند میزان تولید را افزایش دهد و به نیازهای کشاورزان تا حد زیادی پاسخ دهد.