قدس شریف؛همنوایی مردم ایران باغزه

در فضای موسیقی هم، پیش از این قطعه قدس شریف با همین حال و هوا رونمایی شده بود. این قطعه به تازگی توانسته به نسخه تصویری خود برسد تا روایتی از مظلومیت مردم غزه را به ثبت برساند. مرکز موسیقی رسانه ملی و خانه تولیدات جوان مرکز سیمرغ معاونت سیما با هدف «نمایش جلوه‌ای از مقاومت و ایستادگی مردم فلسطین در برابر صهیونیست‌های جنایتکار و همراهی مردم ایران با مقاومت مردم فلسطین» و به مناسبت روز غزه، قطعه تصویری «ارکستر سمفونیک قدس شریف» را طراحی، اجرا و تصویرگذاری کرده. شاعر این قطعه علیرضا قزوه است و فریدون ناصری آهنگسازی آن را برعهده داشته است. رهبر این ارکستر سمفونیک حسین شریفی است. کارگردنی این اثر را مصطفی ملوان انجام داده و حمیدرضا صابونی هم تهیه‌کنندگی آن را به‌عهده داشته است. در گزارش پیش رو، روایتی از شکل‌گیری و تولید این قطعه داشتیم که به تازگی نسخه تصویری آن تولید شده است.آن‌طور که پیش از این هم عنوان شده بود، هدف تولید نماآهنگ قدس شریف، نمایش جلوه‌ای از مقاومت و ایستادگی مردم فلسطین در برابر صهیونیست‌های جنایتکار و همراهی مردم ایران با مقاومت مردم فلسطین است. 
     
انعکاس فضای ملتهب غزه
مصطفی ملوان، کارگردان این نماآهنگ در گفت‌وگو با جام‌جم بیان می‌کند: با نظر همکاران در مرکز سیمرغ به این نتیجه رسیدیم اثری را تولید کنیم که به اصطلاح اتوکشیده نباشد و بتواند به خوبی فضای ملتهب غزه را به نمایش گذارد. به همین دلیل اتمسفری را برای فضای اجرای گروه موسیقی ایجاد کنیم که مشابه فاجعه رخ داده در غزه باشد. سعی کردیم حس همراهی و همدلی را از طریق موسیقی و تصویر ابراز کنیم و تصوری را به وجود بیاوریم که گروه موسیقی در آوارهای غزه ایجاد امید می‌کند. تلاش داشتیم با المان‌هایی حس امید و آزادی ایجاد کنیم. به گفته این کارگردان گروه نوازندگان و رهبر ارکستر حاضر در نماآهنگ همان کسانی هستند که در ارکستر سمفونیک صداوسیما اثر را اجرا کردند. در کنار آنها از هنرورانی نیز استفاده شده است که ملوان در این‌باره می‌گوید: افرادی را از گروه‌‌های سنی مختلف در اثر نمایش دادیم که گویی نماینده انسان‌هایی هستند که در غزه حضور دارند. 
     
بازآفرینی یک قطعه
علیرضا قزوه، مدیر دفتر شعر و موسیقی و سرود صداوسیما که شعر این قطعه را هم سروده، پیش از این درهمین رابطه به جام‌جم گفته بود: گرچه این کار مربوط به قدس است اما نیاز بود قدری در فضای روز سروده و شعر تازه‌ای برای آن گفته شود. از طرفی هم موسیقی آن خاطره‌انگیز و خوب است. دوستان پیشنهاد دادند روی همین موسیقی، شعر جدیدی گفته شود. به همین دلیل من شعر آن را سرودم و گروه ارکستر اجرایش کرد. احساس کردم باید یک نفر پیشقدم می‌شد و این کار را انجام می‌داد. فردای آن روز مراسمی داشتیم که در سالن همایش‌های صداوسیما برگزار می‌شد و من تلاش کردم با همکاری دوستان آهنگساز و خواننده آن اثر را ۱۶مهر(روز بعد از شروع طوفان الاقصی) به پخش برسانیم. این دو حال و هوای متفاوتی دارند، چون شعر قدس شریف برای ارکستر سمفونیک سروده شده‌است. البته من چند شعر دیگر را هم با محوریت غزه سرودم که یکی از آنها را آقای آهنگران می‌خواند و هفته آینده منتشر می‌شود. آن‌طورکه قزوه می‌گوید، دست دفتر شعر و سرود و موسیقی از تولید آثاری با محوریت غزه پر‌است. این مدیر بیان می‌کند: حدود ۲۰قطعه برای ایام بعد ازطوفان‌الاقصی و غزه تولید کردیم. در واقع استان‌ها حدود ۱۰قطعه و ما هم ۱۰قطعه تولید داشتیم. 
   
تاثیر بیان روایت به زبان موسیقی
حسن فراهانی، تنظیم‌کننده قطعه «قدس شریف» هم در بیان جزئیات تولید و تنظیم این اثر گفته بود: این قطعه سال‌ها قبل ساخته و تنظیم شده‌ بود. احساس من این است که این قطعه در زمان تولید، برای ارکستر ساخته نشده ‌بود و برخی سازهای ارکستر در تنظیم آن وجود نداشت. زمانی که این کاربه من پیشنهادشد برای ارکستر بازتنظیم کنم، تلاشم این بود که برای یک ارکستر سمفونیک کامل ضبط کنم. همان‌طور که می‌دانید سازمان صداوسیما، ارکستر سمفونیک کامل و خوبی دارد. من این کار را برای ارکستر سمفونیک کامل کار کردم وبرای همین طبیعی بود تغییراتی به لحاظ ساختاری در آن انجام شود و برخی سازهایی که در تنظیم اصلی نبودند، اضافه شدند. تلاش من این بود در کوتاه‌ترین زمان و با حفظ کیفیت، کار را نهایی کنم که ارکستر هم به خوبی آن را اجراکرد واثرخوبی تولید شد. لازم است بگویم کاراین‌چنینی با ارکستر در ایران کم‌سابقه بوده‌است.
وی درخصوص بازتنظیم اثری که مربوط به یکی از مهم‌ترین مسائل روز دنیاست و با زبان هنر از جنایتی که رقم می‌خورد گزارش می‌دهد، می‌گوید: اصل این اثر متعلق به دهه ۶۰ است و برای بسیاری از همسن و سال‌های من خاطره‌انگیز است. آن زمان از رادیو و تلویزیون زیاد شنیدیم. کار کردن روی این اثر برای من حال و هوای عجیبی داشت؛ چون در دوران نوجوانی و کودکی آن را شنیده‌ بودم. شعری هم که آقای قزوه سرودند، بسیار هنرمندانه محتوا را بیان کرده ‌است. همان‌طور که می‌دانید در چنین موسیقی‌هایی شعر خیلی تاثیرگذار است، چون کلام‌محور است. از سوی دیگر همان‌گونه که گفته ‌شد، موسیقی حماسی و نوستالژیک است. به همین دلیل فکر می‌کنم اثر خوبی از آب درآمده ‌باشد. در این سال‌ها آثاری بود که باز‌تنظیم کردیم. همچنین آثاری که اوایل انقلاب ضبط شده و روی نوار است، متاسفانه دیگر از کیفیت خوبی برخوردار نیست و خیلی قابلیت پخش ندارد. اوایل دهه۹۰یک‌سری ازاین آثار دقیقا با همان ساختار اما با کیفیت بسیار عالی مجددا ضبط شد که قطعا تاثیرگذار است. همه ما کاری را که ازدست‌مان برمی‌آید، باید انجام دهیم. اهالی‌موسیقی هم این کارازدست‌شان برمی‌آید. 
     
قصه شکل گرفتن یک موسیقی 
اما روایت شکل گرفتن این قطعه خالی از لطف نیست. مهیار مهرآذر، مدیر ارکسترهای مرکز شعر، موسیقی و سرود سازمان صداوسیما در این رابطه به جام‌جم گفته بود: در جلسه‌ای که با آقای قزوه و آقای مصلحی، قائم‌مقام ایشان داشتیم، تصمیم گرفتیم که برای اتفاقی که در غزه می‌افتد، شرایطی که همه جهان شاهد آن هستند و ظلمی که به مردم شریف غزه می‌شود، یک قطعه موسیقایی را به‌سرعت آماده و اجرا کنیم. نوشتن قطعه ارکسترال کار پرزحمت و زمانبری است و انتظار داشتیم ظرف ۱۰ روز تا دو هفته کار را به سرانجام برسانیم. بنابراین، با مشورتی که داشتیم به قطعه حماسی فلسطین رسیدیم که سال‌های دور، مرحوم ناصری با شعری از استاد ابوالقاسم حالت ساخته‌ بود. این کار همان‌موقع و در آن سال هم برای موضوع فلسطین ساخته شده ‌بود اما ما به پارتیتور آن دسترسی نداشتیم و برای نواختن اثر با ارکستر، باید حتما پارتیتور آن موجود می‌بود. گروه‌های سازی مختلفی در ارکستر وجود دارد که باید برای همه آنها نت نوشته می‌شد. به همین دلیل از آقای حسن فراهانی که از نوازندگان خوب کشور هستند، دعوت کردم که البته در ارکستر هم با ما همکاری دارند. از ایشان دعوت کردم تا به عنوان تنظیم‌کننده جدید اثر حضور داشته‌ باشند، چون بخش‌هایی را هم نیاز داشتیم که به اثر اضافه شود. برای همین باید نت را گوش می‌دادند تا نت اصلی نوشته شود و فواصل هم به آن افزوده شود. همزمان از آقای قزوه هم خواهش کردم با توجه به ملودی که از قبل موجود بود، شعری جدید و با موضوع مشخص مدنظر ما و حماسه طوفان‌الاقصی بسرایند.
مهرآذر درخصوص اهمیت ساخت چنین آثاری که متناسب با رخدادهای روز است عنوان می‌کند: در هر نقطه‌ای از جهان وقتی ظلمی اتفاق می‌افتد، نقش هنرمندان و مقوله هنر بسیار مهم و اثرگذاراست. ارتباطات در عصر کنونی، پیام‌رسان محتواهای ضدظلم است و هر کسی در هر نقطه جهان به شیوه‌ای ممکن است پیامش را برساند. فکر می‌کنم بهترین پیام‌رسانی برای کسانی که اهل هنر هستند، این است که از زبان هنر منظور موردنظر خود را برسانند و بتوانند پیام‌رسانی برای آنهایی باشند که در موقعیت حساس هستند و امکان انتقال پیام خود را ندارند. همان‌طور که شاید در برخی نقاط جهان کارهایی مشابه این در عرصه‌های دیگر هم انجام می‌شود، ما هم تلاش کردیم برای اولین‌بار در ایران با یک قطعه ایرانی و تشکیل‌شده از نوازندگان و هنرمندان ایرانی این کار را انجام دهیم. 

روایت ظلم به غزه با موسیقی 
در تولید این اثر فاخر و ماندنی، حسین شریفی در قامت رهبر ارکستر حضور دارد. او پیش از این به جام‌جم گفته بود: این اثر، پیش از این و در سال‌های دور (اوایل دهه۶۰ ) با آهنگسازی شادروان فریدون ناصری و تنظیم شادروان محمد بیگلری ساخته شده ‌بود و در طول سال‌ها از رادیو فلسطین پخش می‌شد اما با توجه به تحولات اخیر غزه، پیشنهاد شد که بازتنظیم و با کیفیت بهتر و ارکستر بزرگ، طراحی و ضبط دوباره شود. ارکستر سمفونیک سازمان صداوسیما سال‌هاست که این کار را انجام می‌دهد و این اتفاق، برای ارکستر جذاب بود چون بعد از حدود ۱۵یا۲۰ سال، ارکستر به‌صورت آنسامبل قطعه را زدند که قبل از آن این‌طور نبود. این ضبط جدید حجم بهتری از نظر فنی و صدادهی داشت. در کل اثرگذاری قطعه با کیفیت بالاتر و ارکستر ۸۵ نفره، به‌مراتب بیشتر است. شکل این کار، ارکستر سمفونیک است یعنی تمام سازهای زهی، بادی، ضربی شامل پیکولو، ابوا، کلارینت، فاگوت و سازهای بادی برنجی شامل هورن، ترومپت، ترومبون، توبا و‌... کار کردیم و در گروه زهی ما شامل ۱۶نفر ویولن اول، هشت نفر ویولن آلتو یا پیکولو، شش نفر ویولنسل، چهار نفر سازهای ضربی و گروه کر مرکز به رهبری سرژیک میرزاییان بود. به‌نظرم این قطعه، جذاب، خاطره‌انگیز و اثرگذار است. با این‌حال، تاثیرگذاری آن به شکل و نوع پخش ربط دارد. ما قطعه را تصویری ضبط کردیم و عوامل آن را با هنرمندی و دقت فراوان نواختند. تلاش ما این بوده که به یک قطعه اثرگذار تبدیل شود اما بقیه چیزها به پروسه پخش مرتبط است. به‌نظرم اگر تصاویر ارکستر در آن باشد و مردم ببینند که چقدر برای آن زحمت کشیده شده، حتما تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت و باعث خواهد شد که قطعات دیگری هم ضبط و نواخته شود و قطعاتی که از آنها خاطره داریم، بازتنظیم و بازسازی شود.