همان‌طور که اشاره شد برنامه چرخ با هدف ترویج علم و اطلاع‌رسانی رویدادهای علمی جدید به پخش می‌رسد. فصل چهارم آن را که به تازگی با سردبیری تازه روی آنتن رفته، فرزام محبی تهیه کرده‌است. با سیاوش عقدایی، مجری و سردبیر این برنامه که تلاش دارد مفاهیم علمی را با ویژگی‌های جذاب و آموزنده به مخاطبان ارائه کند، گفت‌وگو کرده‌ایم. برنامه‌ای همچون چرخ که عمرش به ۱۰ فصل رسیده، احتمالا سعی داشته‌است برای ماندگاری هم ویژگی‌های مخاطب‌پسند و چارچوب اصلی برنامه را حفظ کند و در عین حال در هر فصل، تازگی‌هایی را به کار بیفزاید تا همچنان حیات در رگ‌های آن جاری باشد. سیاوش عقدایی، سردبیر و مجری برنامه چرخ در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: سعی نکردیم اتفاقی را از فصل‌های قبل در این فصل حفظ کنیم. هر تیمی که یک برنامه را در دست می‌‌گیرد، نقاط قوت و ضعف خود را دارد به همین دلیل برنامه را طراحی می‌کند و منحصر به‌فرد می‌شود. وی ادامه میدهد: این‌طور نبوده که ما مشخصه و فاکتوری را از فصل‌های گذشته حفظ کنیم. این برنامه در فصل دهم خود مثل خیلی از فصل‌های دیگر بازطراحی شده‌است. درواقع این فصل، برنامه جدیدی است که با حفظ برند ارزشمند چرخ، روی آنتن می‌رود. یکی از ویژگی‌های برنامه این بوده که پوست انداخته و تازه شده‌است. به جرات می‌گویم فصل۱۰ نسبت به ۹ فصل دیگر حال و هوایی متفاوت دارد.عقدایی بیان می‌کند: انسجام موضوعات و شیوه روایت در این برنامه به شکل خاصی طراحی شده‌است. شیوه پژوهش برای انتخاب موضوعات و انتخاب آیتم‌های خلاقانه پیش از این کمتر دیده شده‌است.
ما متفاوت هستیم
همان‌طور که بیان شد، در این فصل مجری برنامه تغییر کرده‌است. عقدایی که علاوه بر اجرا، سردبیری برنامه را همراه یک گروه سردبیری به عهده دارد، درباره تاثیر این مورد بر تفاوت برنامه عنوان می‌کند: برنامه‌های علمی خیلی به مجری وابسته است؛ یعنی اگر در یک برنامه علمی مجری را تغییر دهید، کل آن برنامه عوض می‌شود. اساسا شخصیت گروه سردبیری و مجری است که برنامه را می‌سازد. پس ما سعی نمی‌کنیم در این فصل برنامه‌ای متفاوت ایجاد کنیم بلکه با تغییرات رخ داده، از اساس با فصول قبلی متفاوت شده‌ایم.
این مجری و سردبیر می‌گوید: هر مجری سبک خودش را برای روایت موضوعات و ساده‌سازی مفاهیم پیچیده دارد؛ یکی از تصاویر بیشتر استفاده می‌کند، یکی از متن بیشتر و... . پس همان‌گونه که گفتم با جابه‌جایی تیم سردبیری و مجری، برنامه متفاوت می‌شود. وی توضیح میدهد: ما در این‌گونه برنامه‌ها با کارشناس ــ مجری طرف هستیم. هر مجری خودش نسبت به موضوع درک دارد و به شیوه خودش آن موضوع را برای بیننده ساده و جذاب می‌کند.
آنچه مردم بخواهند
از عقدایی درباره راه و روش انتخاب موضوعات برای هر قسمت می‌پرسیم و این‌که چقدر از دیدگاه‌های مخاطبان در این خصوص بهره می‌برند. او پاسخ میدهد: تلاش می‌کنیم از علم، دانش و فناوری موضوعاتی را در برنامه داشته‌باشیم؛ ضمن بیان مسائل علمی که مردم بیشتر دوست دارند بشنوند؛ البته منظور شبه علم و سوژه‌های زرد نیست. مثلا خواب، تاثیر محرک‌های مخدر بر عملکرد مغز، آلودگی هوا و... را در اولویت قرار می‌دهیم. گروه سردبیری چرخ بعد از دو دهه کار رسانه‌ای علمی، شناخت نسبتا خوبی از جامعه مخاطبان دارد و می‌داند بینندگان به چه چیزهایی نیاز دارند یا به چه موضوعاتی واکنش نشان می‌دهند. وی می‌افزاید: حتی ممکن است مسائلی را مطرح کنیم که مخاطبان به آن نیاز دارند اما هنوز درباره‌اش اطلاعاتی ندارند و از نیازشان به آگاهی درباره این موضوع بی‌اطلاع هستند. در واقع مسائلی هست که مخاطبان نیازمندند برای پیشرفت کشور بدانند اما از وجود آن بی‌اطلاع هستند. این مجری در مورد تعامل با مخاطبان و دریافت دیدگاه آنان می‌گوید: راه‌های رایج مثل سامانه پیامکی وجود دارد اما اساس چرخ بر این است موضوعات را از مخاطبانش بگیرد. تا دو سه هفته آینده راه‌های ارتباطی جدید را که از طریق وبسایت خواهدبود، معرفی می‌کنیم.
هدایت به سوی قشر نخبگان
از عقدایی درباره مخاطبان هدف برنامه می‌پرسیم که وی توضیح میدهد: می‌دانیم شبکه چهار، شبکه مخاطبان خاص است و اگر قشر نخبگان نباشند قشر نزدیک‌تر به آنان هستند. واقعیت این است که چرخ مخاطبانش را از میان مخاطبان شبکه چهار و مخاطب عام انتخاب کرده‌است. تلاش‌مان بر اساس شعار برنامه چرخ این است که پیچیده‌ترین مفاهیم را به ساده‌ترین زبان برای مخاطبان‌مان طرح کنیم. به عبارت دیگر برنامه چرخ تلاش می‌کند آدم‌ها را به سمت قشر نخبگان هدایت کند. این فصل ۶۰ قسمت دارد و به گفته عقدایی گروه سردبیری آن همان گروه سردبیری برنامه علمی مشهور کاوشگر در رادیو جوان است. این سردبیر ادامه میدهد: تیم سردبیری علمی که در برنامه چرخ کار می‌کند یکی از سرپاترین تیم‌های سردبیری کشور برای برنامه‌های تلویزیونی است. برخی تیم‌های سردبیری علمی فقط مناسب ژورنالیسم مکتوب و تولید خبر هستند و برخی نه. این تیم که الان در شبکه چهار برنامه چرخ را جلو می‌برد همان تیمی است که توانست در رادیو برنامه‌ای را روی موج بفرستد که یک ملت به آن گوش می‌دادند. بارها شنیده‌ایم که بزرگ‌ترهای رادیو می‌گویند همان کاری که «صبح جمعه با شما» به عنوان یک برنامه طنز با رادیو کرد، برنامه کاوشگربه عنوان یک برنامه علمی انجام داد. وی تصریح کرد: چون آدم درستی به عنوان تهیه‌کننده پشت برنامه چرخ حضور دارد، ظرفیت‌های تیم سردبیری روی آنتن ظهور و بروز پیدا می‌کند. فرزام محبی، تهیه‌کننده‌ای است که می‌داند چگونه یک برنامه علمی را به بهترین شکل تولید کند و کاملا حرفه‌ای رفتار می‌کند. عقدایی در خصوص روند انتخاب مجری هم شرح میدهد: مهمان‌ها معمولا بر اساس شهرت انتخاب نمی‌شوند، مگر این‌که خیلی در کار خود شهره باشند؛ مثلا بنیانگذار یا پدر علمی در ایران باشند یا در شاخه‌ای از علم، موفق به دریافت جایزه مصطفی یا جایزه بین‌المللی مهمی شده‌باشند. گروه سردبیری نگاه می‌کند در هر قسمت به کدام تخصص نیاز دارد و سعی می‌کند درهر تخصص بهترین آدم را انتخاب کند و به برنامه بیاورد. این مجری همچنین بخش‌های مختلف برنامه را چنین توصیف می‌کند: بخشی را با پیشینه موضوع شروع می‌کنیم. در دو بخش گفت‌وگو با کارشناس داریم. همچنین برنامکی گزارشی داریم که سعی می‌کنیم در این بخش از استودیو خارج شویم و به محیط آزمایشگاهی، دانشگاهی یا جایی که آن فناوری مورد استفاده قرار گرفته‌است، برویم. بخش مهم دیگر برنامه آیتم‌های پاپ ساینس است.
پاسداری از سرمایه‌ها
با توجه به عمر ۱۰فصلی «چرخ» از رازماندگاری و برندشدن یک برنامه تلویزیونی می‌پرسیم. عقدایی می‌گوید: معیارهای متعددی برای ماندگاری و تبدیل شدن یک برنامه به برند وجود دارد. باید مدیرانی که این برنامه‌ها زیر نظر آنان پایه‌گذاری شده یا ادامه پیدا می‌کند، آدم‌های درست را در جایگاه خودشان قراردهند. وقتی مدیر گروه تا تهیه‌کننده، سردبیر و همه عوامل دیگر درست انتخاب می‌شوند، انگیزه دارند آن برند را بسازند و رشد دهند. این نوع برنامه‌ها سرمایه‌های سازمان صداوسیما به حساب می‌آیند. رسانه‌ملی از سرمایه‌های خود محافظت می‌کند. باید بتوانیم این برنامه‌ها را سرپا نگه داریم و درهر فصل نکته جدیدی را با آن ارائه کنیم.
