شبکه‌های مجازی و خانواده

رسانهها از عوامل مهم تغییرات و دگرگونیهای اجتماعی بودهاند و نوع زندگی بشر و تعاملات بشری را تعیین کردهاند. آنها حتی ادراک ما را از جهان هستی صورتبندی میکنند. عصر جدید عصر انفجار اطلاعات است که در آن تبادل اطلاعات با سرعت و به شکل گستردهای صورت میگیرد.ظهور فضای سایبری و هجمه اطلاعات به انسان، امیدها و تهدیدهایی برای او داشته است. او در این فضا خود را تحت تأثیر رسانهها و فناوریهای جدید و سیل اطلاعات به نحوی جدید تجربه میکند.یکی از ویژگیهای اصلی این شبکهها قدرت برقراری نظام شبکهای میان دوستان و افرادی است که دارای اشتراکات فکری و فرهنگی هستند. در این میان، شبکههای اجتماعی مجازی مطرح دنیا به دلیل در دسترس بودن، سرعت بسیار بالا و جذابیتهای فراوانی که دارند، مخاطبان زیادی را به خود جلب کردهاند و بهعنوان رسانهای تأثیرگذار، بیشترین نقش را در تغییر فرهنگ ارتباطی و سبک زندگی مخاطبان خود ایفا میکنند. این امر و افزایش روز افزون ضریب نفوذ اینترنت در جوامع مخصوصا بین خانوادهها، توجه محققان علوم انسانی بهویژه روانشناسان و جامعهشناسان را به جنبههای مختلف اینترنت و اثرات گوناگون آن جلب کرده است. امروزه محققان در مورد فرصتها و چالشها، بیمها و امیدهای حاصل از اینترنت بررسیهای فراوانی کردهاند.سؤال بسیار مهمی که ذهن این پژوهشگران را به خود مشغول داشته، این است که آیا تسلط و نفوذ این فناوری فراگیر، جنبههای مثبت برای رشد و تعالی انسان دارد یا برعکس، حاوی مواد خطرناک و تخریبگر مؤلفههای روانی، اجتماعی و معنوی نیز هست؟ برای مصلحان اجتماعی مثبتترین پیامد این پدیده نوظهور میتواند تسهیل و تسریع ارتباطات و تبادل اطلاعات باشد و منفیترین پیامد آن نیز میتواند به خطر افتادن حریم خصوصی افراد، منزوی شدن آنها و از هم پاشیدگی بنیان خانواده باشد.استفاده مفرط از این فناوریها به بروز آسیبهای نوپدید منجر شده است. این آسیبها ناشی از استفاده بیش از حد از ماهواره، بازیهای رایانهای، تلفن همراه و اینترنت است. بروز این آسیبها میتواند زمینهساز نوع جدیدی از آسیبهای اجتماعی و روانی باشد. به همین دلیل، برنامهریزی برای شناسایی، پیشگیری و کاهش آسیبهای نوپدید، لازم و ضروری است.در کتاب شبکههای مجازی و خانواده نوشته کیومرث فرحبخش و محمدرضا خبازی راوندی به جنبههای مفید و سازنده اینترنت و شبکههای مجازی و انواع مواد و محتواهای مربوط به آن پرداخته میشود. در کتاب شبکههای مجازی و خانواده، رهنمودهایی برای کنترل و نظارت بر استفاده از اینگونه ابزارها به خانوادهها ارائه شده است. این مطالب در این سه بخش ارائه میشود: رسانهها و شبکههای مجازی، شبکههای مجازی و تأثیرات آن برخانواده و مدیریت رسانهها در خانواده.