جهان هنر علیه نسل‌کشی

همزمان با برپایی مراسم در سالن اختصاصی، تعداد اندکی از یهودی‌های متعصب در خیابان دست به تظاهرات زده بودند و زمانی که نام ونسا ردگریو برای درام ضدجنگ «جولیا» به‌عنوان بهترین بازیگر زن نقش مکمل خوانده شد، تظاهرکنندگان عکس‌های او را به‌آتش‌کشیدند. دلیل این اعتراض ارتجاعی کاملا مشخص بود: موضع ضداسرائیلی ونسا ردگریو و رویکردهای جنگ‌طلبانه رژیم‌صهیونیستی. او در حمایت از مردم فلسطین صحبت‌ کرده بود و حتی آن شب در جریان مراسم اسکار و زمان دریافت جایزه‌اش، بازهم به دفاع از حقانیت مردم فلسطین پرداخت. جین فوندا، همبازی او در این فیلم هم از سلبریتی‌های مخالف جنگ ویتنام بود که حمایتش از رزمندگان ویت‌کنگ علیه تهاجم نظامی آمریکا به ویتنام، صدای اعتراض دست‌راستی‌های آمریکایی را درآورد. حالا ۴۵سال بعد ازمواضع صریح ردگریوی انگلیسی‌تبار و دفاع از حقوق مردم فلسطین، یک‌بار دیگر هنرمندان و ستارگان سرشناس دول غربی به حمایت از فلسطین و غزه برخاسته‌اند و جالب این‌که این‌بار این صدای اعتراض نه فردی که جمعی و بسیار گسترده است. 
     
حمایت بی‌سابقه ستارگان هالیوود از مردم غزه
با شروع درگیری‌های منطقه خاورمیانه در چند هفته اخیر و اعلام هجوم نظامی گسترده زمینی به غزه از سوی دولتمردان و ارتش اسرائیل، بسیاری از چهره‌های مشهور دو عالم سینما و تلویزیون حمایت آشکار و همه‌جانبه‌شان از مردم فلسطین و علیه جنگ و تجاوز را اعلام کرده‌اند. تعدادی از بازیگران مطرح هالیوودی در نامه‌ای مشترک به جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا (که حمایت قاطع خود از اسرائیل را رسما اعلام کرده است) خواستار آتش‌بس فوری در غزه و کمک‌رسانی غذایی و دارویی به مردم بی‌دفاع غزه شدند. آنها در این نامه که قبل از بیانیه شورای امنیت سازمان ملل متحد در رابطه با آتش‌بس فوری در غزه نوشته شد، از رئیس‌جمهور آمریکا خواستند که تمام توان خود را به‌کارگیرد تا به‌جای جنگ و خونریزی، صلح در منطقه حکمفرما شود. نکته جالب امضای بیش از ۵۵ ستاره سینما در پای این نامه است. به گفته اهل فن، تاکنون سابقه نداشته که این تعداد هنرمند در نامه‌ای مشترک خواستار چیزی در رابطه با مشکلات سیاسی و اجتماعی جهان شوند. آنها در این رابطه به دو جنگ افغانستان و عراق اشاره می‌کنند که با وجود مخالفت‌های فردی و اندک تعدادی از سلبریتی‌ها، هیچ‌وقت یک اجماع عمومی در این رابطه بین آنها وجود نداشت. 
     
اعتراض در اعتصاب
از امضاکنندگان نامه یاد شده می‌توان به نام‌هایی چون سوزان ساراندن، کیت بلانشت، واکین فونیکس، کریستین استوارت، ماهرشالا علی، چنینگ تاتوم، مارک روفالو، اسکار ایزاک، اندرو گارفیلد و جسیکا چستن اشاره کرد. این نام‌ها جملگی در سال‌های قبل موفق به دریافت اسکار بهترین بازیگران زن و مرد شده‌اند. در این نامه آمده است: «ما از دولت شما و تمامی رهبران جهان می‌خواهیم که به جان تمامی کسانی که در سرزمین‌های مقدس زندگی می‌کنند احترام بگذارید و خواهان برقراری آتش‌بس سریع و بدون تاخیر و پایان بمباران غزه هستیم.» بخش دیگری از این نامه در رابطه با ویرانی‌هایی است که به‌واسطه بمباران‌های مداوم طرف اسرائیلی در غزه و قطع آب‌وبرق این محل به وجود آمده. انتشار این نامه سرگشاده از این جهت هم مورد بحث و توجه قرار گرفته که بازیگران هالیوود و اتحادیه مربوط به آنها چندین ماه است که در اعتصاب به سر می‌برند و گفته‌اند تا زمانی که مدیران کمپانی‌های بزرگ فیلمسازی به خواسته‌های قانونی و برحق حقوقی و صنفی‌شان پاسخ مثبت ندهند، دست از اعتصاب برنخواهندداشت. تحلیلگران سینمایی با عنایت به این اعتصاب گسترده چندماهه است که می‌گویند بازیگران هالیوودی با وجود مشکلات عدیده خود، از مشکلات و مصائب مردم فلسطین بی‌خبر نیستند و نسبت به کشتار آنها حساسیت نشان می‌دهند.
     
مردم دنیا شاهد جنایت هستند
نامه مشابهی هم از سوی هنرمندان دو صنعت سینما و تلویزیون بریتانیا منتشر شد. در این نامه که به امضای بیش از ۲۰۰۰ ستاره معروف و چهره‌های ادبی امضا شده، از دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی خواسته شده تمام تلاش خود را به‌کارگیرند تا جنایت در غزه متوقف شود. این هنرمندان مثل همکاران هالیوودی خود خواستار توقف فوری محاصره غزه و بمباران‌های وحشیانه آن شده‌اند. هنرمندانی چون مایکل وینترباتم، مایک لی (که هردو از فیلمسازان بزرگ و قدر انگلستان به‌حساب‌می‌آیند)، تیلدا سوینتن، چارلز دنس، پیتر مولان، استیو کوگان و... در این نامه ازجمله بیان کرده‌اند که مردم دنیا هم‌اکنون شاهد جنایتی هستند که بی‌هیچ‌شک‌وتردیدی می‌توان به آن لقب فاجعه داد. آنها به این نکته مهم اشاره می‌کنند که بمباران‌ها بخش بسیار بزرگی از غزه را به ویرانه و تلی از خاک بدل کرده و جان‌های زیادی را گرفته است. در این نامه هم بر کمک‌رسانی دارویی و آب‌وغذایی به مردم بی‌دفاع غزه تاکید شده است.
     
از جورج کلونی تا ریزاحمد
علاوه بر چنین نامه‌های سرگشاده‌ای به رهبران دولت‌های غربی، هنرمندان به‌صورت فردی هم اعتراض خود علیه تجاوز و جنگ را ابراز کرده‌اند. یکی از آنها ریزاحمد، بازیگر عرب‌تبار سینماست که در هالیوود مشغول کار است. او در چند گفت‌وگوی اختصاصی با شبکه‌های پربیننده تلویزیونی، تلاش کرده تا صدای مردم رنج‌کشیده غزه باشد و در رابطه با محدودیت‌هایی که بر آنها اعمال می‌شود صحبت و افشاگری کرده است. جورج کلونی، بازیگر مشهور سینما که همسرش اصلیتی لبنانی دارد نیز از دیگر هنرمندانی است که صدایش را به دفاع از غزه اختصاص داده و در چند مصاحبه در این رابطه صحبت کرده و خواهان آتش‌بس فوری و کمک‌رسانی بیشتر به مردم غزه شده است. مل گیبسون، یکی از دیگر چهره‌هایی بود که با انتقاد از اسرائیل حمایت خود را از مردم مظلوم غزه اعلام کرد. این رویکرد گیبسون از آنجا قابل‌توجه است که او پس از ساخت فیلم «مصائب‌مسیح» از سوی جامعه یهودی مورد انتقاد قرار گرفت و نزدیک به یک دهه از صحنه هنر بایکوت شد. اما این هنرمند با توجه به این مسائل باز هم در کنار مردم فلسطین و در مقابل اسرائیل ایستاد. جیسون استاتهم، ستاره سینمای اکشن جهان نیز ازجمله هنرمندانی بود که در حرکتی قابل‌توجه چند روزی است که پرچم مردم فلسطین را روی ماشین خود نصب کرده و با آن در شهر به رانندگی می‌پردازد.
     
تعلیق رویدادهای سینمایی
بحث حمله نظامی اسرائیل به غزه و بمباران‌های مداوم آن، تاثیر خود را بر جشنواره‌های منطقه خاورمیانه هم گذاشته است. جشنواره فیلم قاهره که از معتبرترین و قدیمی‌ترین جشنواره‌های جهان عرب است، برگزاری دوره جدید خود را لغو کرد و گفت چهل‌وپنجمین دوره آن را به‌دلیل حملات صهیونیست‌ها به غزه برگزار نخواهد کرد. این دوره از جشنواره قرار بود در تاریخ ۱۵ تا ۲۴ نوامبر (۲۴ آبان تا سوم آذر) برپا شود که فعلا ملغی شده و مدیران جشنواره گفته‌اند آن‌را با تعویق برگزار خواهند کرد. فعلا زمانی در این رابطه تعیین نشده است. از کشور مصر به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور منطقه که به‌صورت مستقیم با موضوع جنگ ارتباط دارد، نام برده می‌شود. اهالی غزه برای گریز از بمباران‌ها و مرگ راهی منطقه مرزی با مصر شده‌اند و گذرگاه رفح مصر تنها جایی است که کمک‌های انسان‌دوستانه از آن طریق امکان ورود به منطقه جنگی را فراهم می‌کند.
     
افزایش انتقادات به مصر
 در شرایطی که مدیران جشنواره بین‌المللی قاهره تعویق زمان برگزاری را به معنای لغو کامل آن نمی‌دانند، در داخل مصر انتقادات زیادی به مسئولان دولتی در رابطه با نوع کمک‌رسانی به مردم غزه شده است. این دسته از منتقدان عقیده دارند دولت در این رابطه کم‌کاری بسیار زیادی کرده و ملاحظات سیاسی را بر نجات جان کودکان و زنان و پیران غزه ترجیح داده است. درعین‌حال، دو جشنواره کوچک‌تر عربی یعنی جشنواره فیلم دوحه و ال‌گونای مصر هم خبر از لغو رویدادهای هنری مذکور داده‌اند. مدیران جشنواره دوحه که در قطر برگزار می‌شود (۸ تا ۱۶ نوامبر برابر با ۱۷ تا ۲۵ آبان) با اعلام لغو این دوره جشنواره اعلام کرده‌اند زمان حال زمان مناسبی برای جشن نیست. قطر یکی از کشورهای منطقه است که تلاش‌های دیپلماتیک زیادی در رابطه با توقف جنگ و خونریزی انجام داده است. موسسه فیلم دوحه قطر که موسسه‌ای فرهنگی و برگزارکننده جشنواره دوحه است، ضمن لغو دوره جدید خود روی موضوع همبستگی جدی با خواهران و برادران فلسطینی خود تاکید کرده است. جشنواره ال‌گونا در مصر هم در کنار تعویق زمان برپایی خود، مبلغی چندمیلیون دلاری به بحران انسانی موجود در غزه کمک کرده است. 

از لغو مهم‌ترین جایزه موسیقی تا حمایت جشنواره اروپایی 
اما موضوع جالب‌تر که توجه محافل هنری و رسانه‌ها را به خود جلب کرد، لغو مراسم جوایز موسیقی ام‌ تی‌وی اروپایی بود. این مراسم مهم موسیقی که معروفیت و شهرتی بین‌المللی دارد، قرار بود ۵ نوامبر برگزار شود که در همبستگی با درد و رنج مردم غزه لغو شد. در بیانیه مدیران این مراسم هم آمده: «در شرایطی که جهان شاهد رویدادهای ویرانگر در منطقه و جان‌باختن هزاران نفر بی‌گناه است، زمان خوبی برای جشن‌گرفتن نیست.» درحالی‌که تا برگزاری دوره جدید جشنواره بین‌المللی فیلم برلین در ماه سپتامبر هنوز وقت هست و جشنواره کن چند ماهی است که به کار خود خاتمه داده، صدای صلح‌طلبی از جشنواره‌های کوچک‌تر فیلم به گوش می‌رسد. جشنواره فیلم لومیر فرانسه، برنامه‌هایش را با یک پیام صلح شروع کرد. برپایی این جشنواره در میانه درگیری‌های خونبار منطقه، فرصتی به هنرمندان صلح‌طلب و ضد تبعیض‌نژادی داد تا با استفاده از تریبون این جشنواره، پیام ضدجنگ خود را به گوش جهانیان برسانند. تحلیلگران امور سیاسی و سینمایی عقیده دارند حمایت یکپارچه هنرمندان بین‌المللی از قطع خشونت‌ها و برپایی آتش‌بس، کمک معنوی و مادی بسیار زیادی به اهالی غزه می‌کند و صدای مظلومیت آنها را به شکلی رساتر به گوش همه مردم جهان می‌رساند.