احیای بازار کار، ضرورت انیمیشن ایران

در داستان این فیلم می‌بینیم که عماد به‌طور اتفاقی، ساعتی را از پدربزرگش دریافت می‌کند که او را به زمان گذشته می‌برد و دراین میان اتفاقات جالبی برایش رقم می‌خورد. حضور این فیلم در جشنواره فیلم‌های کودک‌ونوجوان بهانه‌ای شد تا از خلأهای فیلمسازی کودک در این برهوت تولید فیلم ویژه کودکان صحبت کنیم. بصیری‌نیک در این گفت‌وگو یادآوری کرد که در زمینه فیلمنامه کودک‌ونوجوان با مشکل رو‌به‌رو هستیم و به‌همین‌دلیل آثار کودک‌ونوجوان چندان برای این قشر جذاب نیست. بخشی از این گفت‌وگو را از نظر می‌گذرانید.

با توجه به این‌که فیلم شما در قالب پویانمایی است، چه موضوعی شما را به ساخت این پویانمایی ترغیب کرد؟
ایده اولیه کار نیز مربوط به فرهنگ‌ها و مشاغلی می‌شود که در گذشته وجود داشته، اما در گذران زمان براثر اتفاقات سیاسی و اقتصادی کمرنگ شدند یا ازبین‌رفتند. براساس محوریت داستان می‌خواستیم بچه‌ها را با اتفاقاتی که در گذشته برای ما افتاده آشنا کنیم و این اتفاقات شامل جنگ‌ها و دیگر مسائل روی سبک زندگی و مشاغلی که داشتیم تأثیرگذار بوده است. معمولا این اتفاقات در آینده تأثیرگذار است و بهتر است که بچه‌های این نسل با این مدل اتفاقات آشنا شوند و اگر نکته مثبتی در آن وجود دارد، سرلوحه قرار گیرد و اگر شکستی بوده، به‌عنوان تجربه در نظر گرفته شود و تلاش داشته باشند تا در زندگی روزمره از آن استفاده کنند. علت اصلی ما برای ساخت کار در قالب پویانمایی جذابیت پویانمایی برای بچه‌هاست و دیدگاه ما به پویانمایی صنعتی است و متأسفانه این دیدگاه صنعتی در ایران چندان برجسته نیست. درست است که به‌تازگی دیدگاه شرکت‌های پویانمایی صنعتی شده، اما تا چند سال پیش دیدگاه‌ها نسبت به پویانمایی هنری بود و انگار چیز اضافه‌ای است. درواقع، همه به این درک رسیدند که می‌توانیم به پویانمایی به‌عنوان یک صنعت نگاه کنیم. بنابراین، جذابیت‌داشتن برای بچه‌ها ما را به سمت ساخت این پویانمایی سوق داد، چون نمونه‌های باکیفیت پویانمایی‌های خارجی داخل تبلت بچه‌ها دیده می‌شود، اما ما هم کاری باکیفیت را تولید کردیم تا بچه‌ها بدانند در کشور خودشان هم آثار سینمایی انیمیشن می‌توانیم تولید کنیم.

می دانیم که  تولید پویانمایی کار هزینه‌بر و زمانبری است. این هزینه را چطور تأمین کردید و چه سختی‌هایی از این مراحل پشت سر گذاشتید؟
در واقع، مراحل تحقیق و توسعه آن دو سال و تولید کل این پویانمایی چهار سال طول کشید؛ یعنی بخش R&D پویانمایی «سفر به تاریکی» از سال ۹۶ شروع شد و حدود دو سال زمان برد تا تازه وارد فاز تولید شویم. شرکت «فانوس‌خیال»، آثار پویانمایی دیگر نیز تولید می‌کند که ما ابتدا با هزینه شخصی وارد این میدان شدیم، اما بعد از آن حمایت‌هایی از ما شد و درحال‌حاضر نیز به‌طور دقیق نمی‌توانم بگویم این حمایت‌ها چند درصد بوده است، اما بیشتر بخش مالی با هزینه شخصی بود. 
 
با توجه به این‌که سینمای کودک‌ونوجوان حمایت نمی‌شود و بسیاری از آثار کودک و نوجوان مشکل اکران دارند، برای شما تولید این پویانمایی نوعی ریسک محسوب نمی‌شود؟
به‌طورکلی، کارکردن در زمان فعلی در سینمای کودک ریسک است و چالش‌هایی وجود دارد که تمام پروژه‌ها با آن از ابتدای ماجرا درگیرند، به‌طورکامل مشخص است که تمام گروه‌های مشغول به کار پویانمایی در ایران دغدغه‌مند هستند و دغدغه‌شان تولید کار بومی است تا بچه‌هایی که در این کشور هستند، بتوانند ارتباط بهتری با آن برقرار کنند. شاید کاری که انجام می‌دهیم چندان آورده مالی برای‌مان نداشته باشد، اما پله‌هایی را برای آیندگان می‌سازیم که بدانند در مملکت خودشان می‌توانند ماندگار شوند و در این صنعت کار کنند. متأسفانه حجم مهاجرت کاربلدهای پویانمایی در چند سال گذشته خیلی زیاد بوده و درحال‌حاضر بزرگ‌ترین چالشی که با آن رو‌به‌رو هستیم، این است که نیروهای خود را از دست می‌دهیم و زمان زیادی می‌برد تا بخواهیم نیروهای جدیدی تربیت کنیم و این انرژی و سرمایه مالی زیادی را می‌طلبد. 
 
به نظرتان چه کاری می‌توانیم برای ازبین‌نرفتن این سرمایه‌ها و نیروهای انسانی انجام دهیم؟
مراکزی مانند حوزه هنری یا کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که کار فرهنگی در کشورمان انجام می‌دهند، کم نیستند. به نظرم فضاهایی که این سازمان‌ها برای کارگروه‌های پویانمایی کودکان و نوجوانان می‌توانند فراهم کنند و در این رابطه استعدادیابی صورت بگیرد، کم نیستند. از طرف دیگر با این‌که خیلی از بودن جشنواره فیلم کودک‌ونوجوان در اصفهان خوشحالم، معتقدم جشنواره‌های مرتبط با کودکان انگشت‌شمارند. سؤال این است که چرا شهرهای دیگر ما نباید چنین جشنواره‌ای داشته باشند و چرا باید برای دوسالانه پویانمایی دو سال صبر کنیم. 
 
همان‌طور که می‌دانید امسال تولید زیادی در زمینه فیلم‌های داخلی نداشتیم، برگزاری این جشنواره را چطور ارزیابی می‌کنید و چرا فیلمسازان کودک ما کمتر حمایت می‌شوند؟
به نظرم اصلی‌ترین جایگاهی که تولیدکنندگان فیلم کودک‌ونوجوان ما می‌توانند از آن استفاده کرده و توجه سازمان‌های دولتی را برای جذب سرمایه جلب کنند، همین جشنواره‌هاست. اگر جشنواره‌ها این فضا را فراهم کنند که شرکت‌های تولیدکننده پویانمایی مانند بازارهای جهانی پویانمایی بتوانند خودشان را معرفی کنند و از مسئولان برای شرکت در این جشنواره‌ها دعوت شود و فعالیت‌های این حرفه نوپا در ایران را ببینند و نتیجه آن را لمس کنند، اتفاقات بسیار خوبی می‌افتد. این موضوع را باید مدنظر داشته باشیم که بخش خصوصی تا حد و اندازه‌ای می‌تواند پشتیبان بحث مالی تولیدات پویانمایی باشد و پس از تولید پویانمایی در بخش تبلیغات به‌دلیل گران‌بودن ما بیشتر نیاز به پشتوانه داریم.
 
فکر می‌کنید آیا هزینه‌ای که برای ساخت پویانمایی صرف کردید، به شما در اکران باز‌گردد و آیا نگران بازگشت سرمایه نیستید؟
همان‌گونه که در ابتدا گفتم، کسانی که در این صنعت کار می‌کنند از خیلی چیزها گذشتند و فقط تلاش می‌کنند اثری را تولید کنند که ماندگار شود و حداقل چندین سال بچه‌ها بتوانند به آن افتخار کنند، اما خب این طبیعی است که نگران باشیم.
 
چه کنیم که متناسب با زمانه خودمان فیلم‌هایی بسازیم که حداقل بتوانیم دوران طلایی  سینمای کودک و نوجوان  در دهه ۶۰ و ۷۰ را دوباره تجربه کنیم؟
چالش اصلی ما بیشتر به نوع روایت و فیلمنامه آثار کودک و نوجوان بازمی‌گردد و فیلمنامه‌نویس پویانمایی در ایران خیلی کم داریم و این موجب می‌شود داستان مد نظر فیلمساز به شکلی که می‌خواهد به نسل جدید منتقل نشود و دچار سردرگمی شوند و سؤالات متعددی درباره آن بپرسند، اما جاذبه‌هایی که سینمای امروز پویانمایی دنیا روی آن کار می‌کند، خیلی دست‌وبال ما را می‌بندد؛ یعنی وقتی کنار یک کار دینی و تاریخی صحنه‌های اکشن قرار می‌دهیم، ممکن است بیشتر این صحنه‌ها به چشم بیاید و نفس داستان دیده نشود، چون بچه‌ها بیشتر دنبال هیجان و ماجراجویی هستند. 
 
امسال با توجه به فقدان تولید فیلم کودک، آیا مقدار فیلم‌های خارجی بخش بین‌الملل که مربوط به فرهنگ و زیست بوم ما نیست، نباید کمتر باشد؟
شرایط تولید فیلم کودک‌ونوجوان مثل شرایط تولید در بخش خصوصی است. وقتی شما صنعت خودروسازی در اروپا را بررسی کنید، می‌بینید که دست بخش خصوصی است و این شرکت‌ها با هم رقابت می‌کنند. در صنعت پویانمایی نیز همین اتفاق می‌افتد و اگر رقابتی بین ایرانی‌ها و خارجی‌ها در میان نباشد، ما دچار نوعی روزمرگی در کار می‌شویم. حضور فیلم‌های خارجی موجب می‌شود که تولیدکنندگان فیلم کودک‌ونوجوان ما با فیلم‌های روز دنیا آشنا شوند و این شرایط مثل بودن در یک دانشگاه است و دیدگاه تولیدکنندگان داخلی پویانمایی را خیلی وسیع می‌کند و ارتقا می‌دهد. 
 
با توجه به این‌که امسال حداقل سه فیلم مربوط به سال‌های گذشته است و تولید فیلم کودک‌ونوجوان کم یا حتی نزدیک به صفر است، برآیندتان از برگزاری این جشنواره چیست؟
من چندان تجربه حضور در جشنواره‌ها را ندارم، اما به چشم می‌بینم بسیاری از تولیدکنندگان باید مدت‌ها منتظر شوند تا بتوانند یکی از آثارشان را در جشنواره‌ها نمایش دهند و به نظرم تعداد جشنواره‌ها خیلی باید بیشتر از این با سطوح متفاوت دانش‌آموزی و دانشجویی باشد. علاوه‌براین، باید چند جشنواره پویانمایی وجود داشته باشد که فرصت حضور بیشتری برای فیلمسازان کودک و نوجوان فراهم شود. یک کار دیگر که جشنواره‌ها باید دنبال آن باشند، تمرکززدایی ساخت فیلم در تهران است. تا جایی که اطلاع دارم بچه‌های پویانمایی اراک و مشهد خیلی فعالند و اگر این تمرکززدایی موجب کشف استعدادها شود، به نفع تولیدکنندگان پویانمایی در تهران است و نوعی حس رقابت در آنها ایجاد می‌شود که به پیشرفت‌شان منجر خواهد شد.