حسین‌‌ شناسی از دریچه «باب القبله»

آیا کسی هست در این عالم که فریاد «هل من ناصر ینصرنی» را نشنید‌ه‌باشد؟ به‌راستی هرچه برنامه تلویزیونی برای امام‌ حسین(ع) ساخته شود، فقط می‌تواند مسکنی کوچک بر زخم دل عاشقان باشد؛ زخمی که در عمق جان‌شان نشسته‌ است.

از ابتدای محرم برنامه «باب‌ القبله» با پرداختن به زندگی پیرغلامان و مداحان سعی کرد مرهمی باشد بر دل عاشقان. به‌همین‌دلیل دست اندرکاران برنامه از اول محرم پخش برنامه را شروع کردند و حجت‌الاسلام سیدحسین آقامیری، کارشناس درباره امام‌حسین زمانت را بشناس صحبت کرد که با اجرای مصطفی امامی روانه آنتن شبکه پنج شد. این برنامه موضوعات و سوژه‌های متفاوتی را دستمایه قرار داد که شب گذشته به پایان رسید.

به بهانه تمام‌شدن برنامه با حسین فرزندی تهیه‌کننده، مهدی ملک‌پور سردبیر، علیرضا خوش‌بیان کارگردان، مصطفی امامی مجری و حجت‌الاسلام سیدحسین آقامیری کارشناس برنامه گفت‌وگو کردیم.

در این سال‌ها برنامه‌های متعددی در ماه محرم و صفر داشتیم که بسیاری از آنها بر محور گفت‌وگو با مهمانانی است که از تجارب زندگی خود و پیوندشان با اباعبدا...الحسین می‌گویند. از حسین فرزندی، تهیه‌کننده برنامه می‌پرسیم برای تمایز با دیگر برنامه‌های این ایام و همراه‌کردن مخاطبان با خود در این برنامه چه کردند؟ وی به جام‌جم توضیح می‌دهد: چون سال دوم برنامه بود تلاش کردیم همان رویه‌ای را که سال گذشته رفتیم دوباره اجرا کنیم. در ماه محرم تمرکز برنامه‌ها روی موضوعات اجتماعی و سرگذشت آدم‌هایی است که زندگی‌شان با امام‌حسین(ع) گره خورده‌بود. تعداد این برنامه‌ها در سال قبل زیاد بود، پس تلاش کردیم روی مسأله ستایشگران اهل‌بیت(ع) تمرکز و در همین بخش به‌صورت تخصصی کار کنیم. در چند سال گذشته برنامه‌ای نداشتیم که تمام مداحان بنام چه جوان و چه پیرغلامان حضور داشته‌باشند. نسلی از قدیمی‌ها را می‌آوریم، یعنی کسانی که عمری در خانه اهل‌بیت(ع) بودند و ۷۰سال است برای امام‌حسین(ع) می‌خوانند. در بخش پیرغلامان معمولا ذاکرانی بودند که بالای ۷۰سال داشتند. در میان جوان‌ترها سعی کردیم کسانی که چهره هستند، با نوآوری مطرح شدند و در ستایشگری اهل‌بیت(ع) ابداعی داشتند را بیاوریم و تلاش کردیم روی همین موضوع بایستیم و کار کنیم. به نظرم این تمایز برنامه ما با برنامه‌های دیگر بود.

وی درباره بخش‌های برنامه بیان می‌کند: از شب اول با یک پدر و پسر و یک پیرغلام شروع کردیم و آقای سعید حدادیان و آقازاده‌اش، آقای محمدحسین حدادیان که دو نسل متفاوت مداحان امام‌حسین(ع) هستند را با یک نسل قدیمی‌تر مثل حاج‌آقا بازوبند آوردیم. شب دوم حاج‌محمود نوروزی را آوردیم که نسل قدیمی است و در بخش مداحان هم محمد ابراهیمی به برنامه آمد که یکی از مداحان جوان است که خیلی خوب می‌خواند و اسم و رسم پیدا کرده. شب سوم حاج‌یدا... بهتاش را همراه با سیدامیر حسینی آوردیم که یکی از مداحان خوب کرج است و یک جلسه ۳۰ ــ ۲۰ هزار نفری در آنجا دارد. تلاش کردیم هر شب این روند را ادامه دهیم و با همین منوال جلو برویم. از این تهیه‌کننده می‌پرسیم در بخش کارشناسی سعی کردید از چه زاویه جدیدی به موضوع عاشورا و پیوندش با زمان حال نگاه کنید؟ وی پاسخ می‌دهد: تلاش کردیم در برنامه‌مان هیات‌هایی را که چه در تهران و چه در خارج از تهران برگزار می‌شود منعکس کنیم. تلاش داشتیم انعکاس‌دهنده اتفاقات جاری در این هیات‌ها باشیم. در بخش کارشناسی، بحث امام‌حسین زمانت را بشناس را با حاج حسین آقامیری پیش بردیم.   فرزندی درباره انتخاب کارشناس برنامه هم بیان می‌کند: تلاش کردیم کارشناسی انتخاب کنیم که هم نسل جدید بتواند با او ارتباط برقرار کند و هم فضای کارشناسی هیات به‌طور سنتی حفظ شود. چند گزینه داشتیم و بهترین گزینه‌ای که در اتاق فکرمان به جمع‌بندی رسیدیم آقای آقامیری بود. ایشان در سحر ماه‌رمضان امسال در برنامه «ماه‌من» راجع به امام‌زمان(عج) صحبت کرد و بازخورد خیلی خوبی داشت.

این تهیه‌کننده در مورد چالش برنامه‌های مناسبتی هم عنوان می‌کند: بزرگ‌ترین چالش برنامه ما با توجه به همزمانی ماه محرم و بحث ستایشگران اهل‌بیت(ع) حضور این دوستان در برنامه‌مان است، یعنی روزانه بیش از ۵ ــ ۴ ساعت در حال چیدمان برنامه مثل ارتباط‌گیری با مداحان، ساعت رفت‌وبرگشت، کنداکتور و... بودیم. این روزها اوج کار مداحان بود، جلسه داشتند و صبح تا شب درگیرند اما به لطف امام‌حسین(ع) توانستیم چهره‌هایی که مد نظرمان بوده را به برنامه بیاوریم و ترکیب خوبی شد. 

ارتباط میان سبک سنتی و جدید مداحی
علیرضا خوش‌بیان، کارگردان برنامه با اشاره به وجه تمایز برنامه باب‌القبله به جام‌جم می‌گوید: تقدیر از پیرغلامان اهل‌بیت(ع)و ارتباط بین سبک سنتی مداحی و جدید جزو ویژگی‌های برنامه باب‌القبله امسال بود. البته این برنامه سال گذشته هم در این ایام پخش شد. موضوعی که برای امسال طراحی کرده‌بودیم این بود که فضای هیات را به صورت حرفه‌ای در برنامه داشته‌باشیم. 

وی ادامه می‌دهد: وقتی مخاطبان سر و شکل برنامه را دیدند، متوجه شدند که در بخش اول پیش‌منبر داشتیم که با حضور پیرغلامان بود. بخش‌های بعدی سخنرانی و مداحی بود. از سوی دیگر سعی کردیم با این عزیزان هم گفت‌وگو انجام دهیم و در این باره جویا شویم که زندگی شان چطور بود؟ چه شد به این سمت گرایش پیدا کردند؟ چه انگیزه‌ای باعث شد تا مداح شوند؟ با آنها درباره همه این مسائل  صحبت می‌کنیم.

این کارگردان در پاسخ به این سوال که با توجه به این‌که برنامه سال گذشته هم روی آنتن بود و امسال هم پخش شد، برای حفظ مخاطبان قدیم و جذب بینندگان جدید از چه راهکارهایی بهره بردید، بیان می‌کند: ما از ابتدا سعی کردیم فضای برنامه جذاب باشد؛ یعنی سعی کردیم در ابتدا خودمان را به جای مخاطب بگذاریم و از نگاه او به برنامه نگاه کنیم تا بتوانیم بخش‌هایی را طراحی کنیم که برای او قابل لمس و باور باشد. در مجموع تلاش داشتیم نورپردازی، دکور و ... خوب باشد و قاب‌های زیبایی را برای مخاطبان به تصویر کشیدیم. در این قاب هم بسته‌های محتوایی را تقدیم مخاطبان کردیم تا مورد استفاده‌شان قرار بگیرد.

خوش‌بیان می‌گوید: بخش پیرغلامان امسال در برنامه اضافه شده‌بود. همچنین اگر نگاهی به مداحی‌ها داشته‌باشید، متوجه خواهید شد سبک مداحی جوان‌ترها متفاوت با سبک مداحی افراد قدیمی‌تر است و ما به ارتباط این دو سبک هم سعی کردیم در حد توان بپردازیم. مسلما شنیدن این مباحث برای مخاطبان خالی از لطف نبود.

شنیدن اصالت هیات‌ها از زبان پیرغلامان
مهدی ملک‌پور، سردبیر برنامه باب‌القبله در پاسخ به این سوال که با توجه به این‌که در ایام محرم تعداد برنامه‌های مناسبتی با این محوریت کم نیست اما این برنامه تلاش کرده سوژه‌های خاصی را دستمایه قرار دهد. برای پیدا کردن سوژه‌ها و محورهایی که مد نظر داشتند چه ملاک‌هایی را در نظر گرفتند، به جام‌جم توضیح می‌دهد: برنامه باب‌القبله سابقه چند ساله دارد و در این حوزه در بحث برنامه‌های معارفی یا مناسبت‌ها به خصوص در ماه محرم و صفر رویکردهایی را دنبال می‌کنند؛ یکی این که حتما بدعتی در این ماجرا داشتیم که بحث اصالت‌های هیات‌ها و سابقه‌شان است. روی این اصالت تاکید ویژه‌ای کردیم. از این جهت بخشی از برنامه را به دعوت از پیرغلامان و پیشکسوتان این عرصه اختصاص دادیم که دقیقا این اصالت را از زبان آنها بشنویم. 

وی ادامه می‌دهد: اصالت به این خاطر که ریشه اصلی عزاداری‌های ما دقیقا در قالب نوحه‌های سنتی، آداب و رسوم جلسه داری و ادب حضور در جلسات عزاداری سیدالشهدا خلاصه می‌شود و لازم دیدیم که این را از کسانی که در برگزاری جلسات عزاداری سیدالشهدا و مداحی، مو سفید کردند دعوت کنیم که بخشی از آن هم به قدمت و اصالت برمی‌گردد و هم برای نسل جدید و جوان‌ترها یک درس‌آموزی دارد تا به آنان یادآور شود که اصل و ریشه شیوه‌های اداره جلسات و عزاداری کجاست؟ و روش درستش چیست؟ و بخشی از برنامه به این ماجرا می‌پرداخت.

این سردبیر با اشاره به بخش کارشناس معارفی می‌افزاید: بخش دیگری در برنامه در نظر گرفتیم که حضور یک کارشناس معارفی در برنامه بود که در این بخش هم سرفصلی را در دهه اول محرم مشخص کردیم که درباره آن موضوع صحبت شود. به نوعی طراحی برنامه مثل قالب خود هیات است؛ یعنی کسانی که در هیات حضور دارند می‌دانند شیوه جلسه و برنامه‌ریزی هیات‌ها به این شکل است که یک پیرغلام و پیشکسوت به عنوان پیش‌منبر می‌آید و دقایقی می‌خواند و ما در طراحی برنامه به همین شکل عمل کردیم که قبل از کارشناس‌مان که در هیات نقش منبری را دارد، پیشکسوتی را دعوت کردیم و بعد از کارشناس به عنوان منبری و سخنران و به عنوان بحث محتوایی جلسه استفاده کردیم که کارشناس‌مان امسال در دهه‌اول محرم درباره ارتجاع و انحراف در تاریخ و نقشش در به انحراف‌کشاندن جامعه و دورکردن از امام صحبت کرد که کارشناس این بخش، حجت‌الاسلام سیدحسین آقامیری بود. 

 ملک‌پور درباره حضور مداحان و ذاکران اهل‌بیت در برنامه بیان می‌کند: در بخش سوم برنامه هر شب از یک مداح و ذاکر اهل‌بیت دعوت کردیم که فضای جذابی برای مخاطب دارد؛ از جهت این که تاریخچه‌ای از فعالیت آن فرد گفته شد و از این که چطور مداح شده و ریشه‌اش در خانواده‌اش از طریق پدر و مادر و مشوق‌ها و اساتیدشان صحبت کردیم و برخی مواقع با مداحانی که سن و سال بیشتری داشتند، خاطره بازی با مخاطب داریم و از مداحی‌های قدیمی و نوستالژی آن فرد پخش کردیم و از او خواستیم حال‌و‌هوای آن موقع را بگوید و هم مساله امروز هیات‌ها را از آنان پیگیری کردیم که شرایط الان چطور است و هم حضورشان در جلسات در دهه‌اول محرم به چه شکل است و شیوه اداره جلسه‌شان و دغدغه‌های‌شان را پیگیری کردیم که این بخش جزو بخش‌های پر مخاطب برنامه بود. این سه بخش را در قالب برنامه طراحی کردیم و در آیتم‌ها و بخش‌هایی که در دل برنامه دیدیم سعی کردیم فضایی باشد که مخاطب وقتی از هیات برمی‌گردد همان حال‌و‌هوای هیات را در قالب و فرم برنامه جذاب برایش ارائه کنیم. 

وی درباره این‌که بسیاری از برنامه‌های ایام محرم در تاسوعا و عاشورا از کربلا پخش می‌شود و هر برنامه‌ای باید حال‌و‌هوای خاصی برای مخاطب داشته‌باشد و از زاویه جدیدی به این موضوع نگاه کند. این برنامه به منظور انتخاب موضوعات و مهمانان‌تان چه تدبیری اتخاذ کرد تا با برنامه‌های دیگر متفاوت باشد؟ عنوان می‌کند: فضای کربلا در ایام تاسوعا و عاشورا متفاوت است و ما هم در نحوه برگزاری برنامه و ارائه محتوا هم بسته متفاوتی را در نظر گرفتیم. ما در این روزها مباحث‌مان را معطوف می‌کردیم به اتفاقات روز تاسوعا و عاشورا و دقیقا منطبق بر وقایع تاریخی؛ یعنی اگر کارشناس‌مان هم صحبت کرد دقیقا منطبق بر این صحبت حرف می‌زد که در این روز چه اتفاقاتی افتاده، حال‌و‌هوای خیمه‌گاه سیدالشهدا و اهل‌بیت چطور بوده، لشکر دشمن چه طراحی کرده و فضای کربلا به چه نحو بوده که آن ایام عمدتا در حال‌و‌هوای روضه سیر می‌کند؛ یعنی قدری از مباحث خیلی تئوریک عبور کردیم و فضا را به سمت و سوی حال‌و‌هوای روز تاسوعا و عاشورا ‌بردیم.

ملک‌پور در پاسخ به این سؤال که آیا پیش آمده از بازخوردهای مردمی ایده بگیرد و بخواهد در برنامه اجرایی کند؟ می‌گوید: بله. در فضای مجازی مجموعه عقیق با مخاطب‌مان ارتباط داریم و فضای مجازی‌مان از طریق مجموعه عقیق منتشر می‌شود و به‌طور مستمر با مردم و هیاتی‌ها ارتباط داریم و دیدگاه‌های‌شان را درباره نکته به نکته ریز جزئیات مباحث کارشناس و حتی مهمانان به ما منتقل کرده و برخی مواقع نقد می‌کنند یا پیشنهاد می‌دهند.

ادای دین با اجرای باب‌ القبله
مصطفی امامی، مجری برنامه سعی کرد با اجرایی مطالبه‌گرانه در فضای محرم و با حفظ شئونات این ایام با مخاطبانش ارتباط برقرار کند. این مجری در گفت‌وگو با جام‌جم از حال‌وهوای اجرای باب‌القبله و لزوم خنثی نبودن، حتی در برنامه‌های مناسبتی می‌گوید.
 
مخاطبان بیشتر شمارا با اجرای برنامه‌های شاد مثل ویژه‌برنامه نوروز در خاطر دارند. اجرا در ماه محرم برای خودتان چه حال‌و‌هوایی داشت؟ 
اجرای این برنامه برایم سراسر برکت بود. بعضی از دوستان و همکارانم گاهی به من این توصیه را می‌کردند که با توجه به جنس برنامه‌هایی که مردم من را با آن می‌شناسند ممکن است اجرای برنامه باب‌القبله هویت حرفه‌ایم را تحت تاثیر قرار دهد اما شخصا هیچ‌وقت به این فکر نکردم که ممکن است این اتفاق برایم بیفتد. راستش اصلا نگاه حرفه‌ای به این موضوع ندارم. به نظر ماجرای باب‌القبله کاملا ادای دین است. برای همه بچه‌هایی که در برنامه باب‌القبله مشغول بودند، همین نگاه وجود دارد و ادای دینی بود به کسی که همه زندگی‌مان را مدیونش هستیم. 
 
برنامه‌های مناسبتی به‌ویژه برنامه‌هایی که فضای عزاداری دارند و در ایامی همچون محرم پخش می‌شوند، با چالش همراه هستند. چه نگاهی به این چالش‌ها دارید و بیشتر در چه زمینه‌هایی با چالش مواجه هستید؟
همان‌طور که گفتم نگاهم به این برنامه مثل یک برنامه معارفی نبود. اجرای من هم حال‌و‌هوای معارفی نداشت. از این حیث می‌توانم بگویم در برنامه‌هایی با اجرای آقایان یراق‌بافان یا نجم‌الدین شریعتی رسما مخاطب می‌داند دارد برنامه معارفی می‌بیند. این عزیزان در کارشان ستاره و نمره یک هستند اما من در برنامه باب‌القبله اجرای معارفی نداشتم و سعی کردم همان تم اجتماعی را در اجرایم حفظ کنم. اساسا این برنامه در چارچوب برنامه‌‎های اجتماعی تعریف می‌شود. در این برنامه مباحثی اجتماعی مطرح می‌شد؛ یعنی از حادثه کربلا، عاشورا و از جریان امام‌حسین‌(ع) برای زندگی‌مان برداشت اجتماعی داشتیم. چه در گفت‌وگو با کارشناس  و چه مهمانانی که تشریف می‌آوردند. من هم در پلاتوها همین کار را می‌کردم.

 به نظر می‌رسد اجرای برنامه‌های مناسبتی به ویژه‌برنامه‌های محرم و صفر دشوار بوده و چالش‌برانگیز باشد. شما با چه چالش‌هایی مواجه بودید؟
چالش عجیب و غریبی نداشتیم. اتفاقا اجرا در شب‌های دهه‌اول محرم برایم شیرین بود. چون پیام‌های زیادی در این شب‌ها به‌دست ما رسید که مخاطبان بی‌شماری روی تخت بیمارستان یا شرایط سخت دیگر که نمی‌توانستند در هیات‌های مذهبی شرکت کنند. با تماشای باب‌القبله در مصیبت امام‌حسین(ع) اشک می‌ریختند. این‌که شریک گریه کردن آدم‌ها برای امام‌حسین(ع) باشم خیلی شیرین بود؛ یعنی پلی می‌شوی تا آدم‌ها با دیدن برنامه اشک بریزند. چه چیزی از این با ارزش‌تر!
 
برای گفت‌وگو با مهمانان به‌ویژه بخش کارشناسی از چه منابعی استفاده می‌کردید؟ تلاش داشتید خودتان هم به آن موضوع اشراف داشته‌باشید یا قبل از گفت‌وگو، با کارشناس صحبت می‌کردید تا بیشتر احاطه پیدا کنید؟
یک گروه سردبیری داشتیم که این تیم پیش از هر برنامه با آقای آقامیری گپ مفصلی داشت و بحث شب مربوطه را استخراج می‌کرد. آقای آقامیری و من هم پیش از شروع برنامه حدود نیم ساعت تا ۴۰ دقیقه مفصل بحث را مرور می‌کردیم و بعد من سوالاتم را آماده می‌کردم و می‌پرسیدم.
 
همان‌طور که اشاره کردید سعی داشتید به سبک برنامه‌های قبلی‌تان که فضایی اجتماعی داشتند، «باب‌القبله» را اجرا کنید؟
بله؛ یعنی اگر در برنامه‌ای نقدی دارم می‌گویم. حتی در این برنامه هم که فضای محرمی داشت سعی کردم با نگاهی به اجتماع - البته با حفظ شئونات این شب‌ها-بیان مطالبه‌گرانه‌ای داشته‌باشم.
 
پس در برنامه‌ای که حال وهوای محرمی هم دارد سعی می‌کنید اجرایی خنثی نداشته‌باشید.
در هر برنامه‌‎ای که اجرا می‌کنم همیشه تلاشم این است که صرفا سوالات کلیشه‌ای، خنثی و دم‌دستی را مطرح نکنم. پیش از این‌که جلوی دوربین قرار بگیرم در مورد مهمان و مباحث مربوط به آن شخص تحقیق می‌کنم و تلاش دارم از زوایه جدید و با ادبیاتی تازه سوالاتی را مطرح کنم که خروجی آن هم به ریتم و جذابیت برنامه کمک کند و هم محتوای استخراج شده از آن به درد مخاطب بخورد. این رویه همیشگی من است و امیدوارم در باب‌‎القبله هم توانسته‌باشم آن را به ثمر برسانم. 

پیوند عاشورا با مسائل روز
سیدحسین آقامیری، کارشناس برنامه باب‌القبله است. از او می‌پرسیم در بحث کارشناسی سعی کرده از چه زاویه جدیدی به موضوع عاشورا و محرم نگاه کند که هم برای مخاطب جذاب باشد و هم آورده‌ای تازه برایش داشته‌باشد. وی به جام‌جم می‌گوید: اساسا از هر زاویه‌ای به مسأله عاشورا نگاه کنید برای مخاطب جاذبه خود را دارد و در این تردیدی نیست؛ ولی به نظر می‌رسد باید از زاویه‌ای به مسأله عاشورا نگاه شود که بتواند مسائل امروز مردم را حل کند. به مسأله عاشورا تاریخی نگاه نمی‌کنیم. عاشورا یک حقیقت زنده است و اصطلاحی که در برنامه به کار می‌بردیم این است که پرونده‌اش مفتوح است؛ لذا در قالب کلی حرفمان این است که باید از منظری به مسأله نگاه شود که مردم بتوانند نسبت به زمان اکنون و آینده‌شان مسیر درست را انتخاب کنند. در این سال‌ها برنامه‌های زیادی داشتیم و بیشتر آنها از زوایایی کلیشه‌ای به این مهم نگریستند. آقامیری درباره تمایز نگاه باب‌القبله عنوان می‌کند: اساس بحث امسال ما نقش صهیونیسم در عاشورا بود. زیرا خط اصلی دشمنی با اسلام اینها هستند. یعنی پشت پرده همه مباحث اینها هستند مثل آتش زدن قرآن و تمام گرفتاری‌هایی که داریم. آدم‌ها مهره‌های اینها هستند و اتاق فکر آنجاست. مسأله دوم این است که در این روایت نقش مردم ایران خیلی پررنگ است. یک موقع ما ایرانی هستیم و از ایرانی بودن خودمان صحبت می‌کنیم و یک موقع اهل‌بیت(ع) نسبت به مردم ایران نگاه ویژه و یک برنامه ویژه دارند و بر اساس همان برنامه ما را تا به امروز تربیت کردند و لذا مردم ایران را در ارادت به اهل‌بیت(ع) پرچمدار می‌بینیم. نمی‌شود این را اتفاقی پنداشت. اساسا انسان مومن مسائل عالم را اتفاقی نمی‌بیند. هیچ مسأله‌ای در عالم نداریم که اتفاقی باشد. اتفاقی یعنی بدون برنامه. وقتی به این نتیجه برسید که بعضی از مسائل عالم اتفاقی است، یعنی یکسری اتفاقات که در عالم می‌افتد، خارج از برنامه خالق عالم رخ نمی‌دهد و این خلاف توحید است. روایت داریم هیچ برگی از درخت نمی‌افتد مگر به خواسته پروردگار. ارادت مردم ایران به اهل بیت(ع) اتفاقی نیست؛ یعنی این بزرگواران با عنایت‌شان ما را انتخاب کردند و اساسش هم برای حکومت جهانی حضرت ولی‌عصر(عج) است. به همین دلیل است که جریان نفوذ در جامعه ما پررنگ و دشمنی‌ها زیاد است. باید از این منظر به مسأله عاشورا نگاه کرد. مستندات اساسی هم داریم که بارها خوانده‌ایم ولی حواسمان نبوده این سندی را که داریم می‌خوانیم رمزی است که اهل بیت(ع) به ما دادند. 

آقامیری این منابع را چنین شرح می‌دهد: یکی از این مستندات باب ۱۸ کتاب «کامل الزیارات» است که امام‌صادق(ع) به صراحت به این مسأله اشاره فرموده‌اند. ذیل آیه ۴۵ سوره اسرا روایت ۱۸ «کامل‌الزیارات» روایت خیلی عجیبی است. حال و هوای بحثمان این است و پنج شب بود که مقدمه‌سازی کردیم. چند نکته اساسی گفتیم؛ اول این که اهل‌بیت(ع) به ما امر کردند به تاریخ عمیق نگاه کنیم. این یک جمله کلیدی است. اگر نگاه انسان به انسان سطحی باشد نگاهش به تاریخ نیز سطحی است و اگر نگاه انسان به انسان عمیق باشد نگاهش به تاریخ هم عمیق است. اگر انسان برای من و شما موجودی شد کنار بقیه موجودات که فقط با تفاوت اندکی حرف می‌زند و فکر می‌کند، راحت از کنار تاریخ هم رد می‌شویم. اما اگر انسان را یک ظرفیت برای ظهور و بروز الهی بدانیم، به این راحتی‌ها از کنار تاریخ عبور نمی‌کنیم. به همین دلیل امیرالمومنین(ع) می‌گوید: «تاریخ را خواندم بدون این که با گذشتگانم زندگی کرده‌باشم.» و در جای دیگری می‌فرماید: «تاریخ برای شما تکرار می‌شود» لذا می‌فرمایند: «عاقل کسی است که وقتی می‌خواهد برای آینده‌اش برنامه‌ریزی کند به تاریخ گذشته‌اش نگاه می‌کند». اگر کسی برای خودش ارزش قائل باشد نسبت به مسائل پیرامونش عمیق می‌شود؛ ولی کسی که برای خودش ارزش قائل نیست سطحی‌نگر است. 

این کارشناس از حال وهوای اجرا و پخش در این ماه و ارتباط داشتن با مخاطبان چنین می‌گوید: در ماه محرم به برکت امام‌حسین(ع) رقت قلب در جامعه پدید می‌آید و انس بهتری شکل می‌گیرد و طبعا بسترش فراهم است و این مسئولیت ما را سنگین‌تر می‌کند که الان چه باید بگوییم. اینها برنامه‌های موثری هستند به شرط این که حرف آن، اساسی باشد. فرصت خوبی است به شرط این که حرف‌های خوب بزنیم و دست از کلیشه‌ها برداریم و در مباحث از سطح عمیق‌تر شویم و هزینه این عمیق شدن را هم بدهیم. اساسا عمیق شدن، کاری بی‌هزینه نیست و باید شجاعتش را داشته‌باشیم که هزینه‌اش را هم بدهیم. قرار نیست چیزی بگوییم که مردم خوش‌شان بیاید، قرار است چیزی بگوییم که نیاز جامعه است. دارو همیشه شیرین نیست و خیلی اوقات تلخ است، هر قدر آگاه‌تر شوید این تلخی را بهتر تحمل می‌کنید؛ اما هر چه نسبت به خاصیت دارو ناآگاه‌تر باشید مرتبا گارد می‌گیرید. برخی‌ها مردمی بودن را این می‌دانند که روی یک غلط مانور بدهند؛ در حالی که این خلاف است. کسانی که امام‌حسین(ع) را به شهادت رساندند هم نماز می‌خواندند و با شعار لا‌اله‌الا‌ا... او را شهید کردند. نمازخواندن و قرآن خواندن به تنهایی معیار نیست. نماز و قرآنی به درد می‌خورد که موثر و حول امر ولایت باشد. لا‌اله‌الا‌ا... دو مرحله دارد؛ با«لا اله» باید طاغوت زمانه‌ات را نقض کنی تا به مرحله «الا ا...» برسی. غیر از این می‌شود لق‌لقه زبان و این، جایی است که دم از دین بزنی اما به دین عمل نکنی. در این برنامه‌ها، روزها و ساعت‌ها فرصتی که به برکت این شهدا گیر ما آمد که بتوانیم این مباحث را بگوییم، باید خیلی دقیق صحبت شود؛ چون به‌شدت معتقدم گیرایی مردم بالاست و باید از این نعمت بهره ببریم و می‌شود خیلی عمیق‌تر از اینها در جامعه طرح بحث کرد.