شما در بومگرد با غذاها و مناطقی آشنا می‌شوید که شاید در سفرهای‌تان کمتر با آن برخورد کرده‌اید. این مستند مسابقه در سه فصل با اجرای سوسن پرور تولید شده که فصل سوم آن روی آنتن شبکه یک است. جام‌جم با امیر منیری تهیه‌کننده و کارگردان، سیدجمال عودسیمین تهیه‌کننده و سوسن پرور مجری ــ بازیگر بومگرد گفت‌و‌گویی داشته که در ادامه می‌خوانید.
طراحی چالش‌ها براساس ظرفیت استان‌ها
امیر منیری یکی از کارگردانان و تهیه‌کنندگان «بومگرد» است که درباره اهدافی که از ساخت این مسابقه در سه فصل داشته به جام‌جم می‌گوید: قبل از این‌که ایده مستند مسابقه بومگرد شکل بگیرد و ما درباره‌اش تحقیق کنیم، من و آقای کلانتری با هم سفر می‌رفتیم و مدل سفر کردن ما مثل بقیه مردم بود. یعنی به همان نقاطی که دیگران سفر می‌کردند مثلا شمال کشور می‌رفتیم و از موزه و اماکن تاریخی بازدید می‌کردیم و در هتل اقامت داشتیم اما در پژوهش کار به این نتیجه رسیدیم که مدل دیگری از سفر هم هست که می‌تواند برای هر کسی جذاب باشد و آن مسافرت تجربه‌گراست. یعنی من سفری بروم که در آن سفر خودم کنشگر باشم و صرفا تماشاچی نباشم. این نوع از سفر را در قالب برنامه آوردیم و برای این‌که جذابیتش برای مخاطب بیشتر شود، مسابقه و بازی را هم به آن اضافه کردیم.
وی ادامه می‌دهد: وجه تمایز بومگرد با رئالیتی‌شوهای دیگر، همین بازی و مسابقه است که باعث جذابیت آن برای مخاطبان هم شده است. ضمن این‌که این نکته هم برای ما حائز اهمیت بود به هر مکانی که سفر می‌کنیم تنها چیزی که برجا می‌ماند فقط ردپا باشد.
وی همچنین می‌افزاید: بومگردی باید همراه گردشگری و بهره‌وری برای مردم آن منطقه باشد. از این‌رو این مسابقه برپایه سه سر فصل مهم گردشگری با محوریت بومگردی و در نظر گرفتن اقتضائات فرهنگی هر منطقه، اشتغال و کسب‌و‌کار روستایی با در نظر گرفتن ظرفیت‌های مغفول و در نهایت ارزش‌بخشی به سنت‌ها و آداب و رسوم هر منطقه و هویت‌بخشی به هر بوم و قومیت تولید شده است. در هر فصل از مستند مسابقه بومگرد خانواده‌ها در قالب رقابتی جذاب براساس آیتم‌هایی متناسب با زیست‌بوم انتخاب شده در چند قسمت به رقابت با یکدیگر می‌پردازند.
منیری در بخش دیگری از این گفتوگو بیان می‌کند: ما به هر منطقه‌ای که می‌رویم اجازه می‌گیریم تا از لباس و پوشش آنها برای شرکت‌کننده‌ها استفاده کنیم یا سراغ مشاغلی می‌رویم که فراموش شده است. مثلا آهنگری سنتی در سمنان که فقط یکی دو نفر در این زمینه فعالیت می‌کنند و یکی از آیتم‌های ما در بومگرد بود. این حرفه‌ای است که منتسب به سمنان بوده اما رو به فراموشی و زوال است.
این تهیه‌کننده و کارگردان در پاسخ به این سؤال که تا چه حد با این برنامه توانسته‌اند تمرکز سفرها را از روی شمال کشور بردارند و روی نقاط دیگر کشور معطوف کنند هم توضیح می‌دهد: البته ما در فصل یک سراغ شمال کشور رفتیم، چون هنوز ساختار برنامه این‌گونه شکل نگرفته بود. بنابراین از ظرفیت‌های استان گیلان استفاده کردیم.
اما در فصل‌های بعدی که این ساختار شکل گرفت، سراغ شهرهای جنوبی و بعد هم در این فصل به سمنان رفتیم. جایی که اغلب معبر بوده تا مقصد، خواستیم بگوییم سمنان هم می‌تواند مقصد بعدی سفر شما باشد و می‌توانید تجربیات بسیاری در سفر به آنجا کسب کرد.
وی درباره طراحی چالش‌ها براساس ظرفیت استان‌هایی که برنامه در آنجا ضبط شده هم عنوان می‌کند: ما سعی کردیم چالش شرکت‌کننده‌ها را براساس ظرفیت‌های استانی طراحی کنیم. مثلا در این فصل دو غذایی که برای سمنان ثبت ملی شده را معرفی کردیم که شاید نام آنها را کمتر کسی شنیده باشد. یا این‌که در سمنان گیاهی وجود دارد که به عنوان شوینده از آن استفاده می‌کنند. این نکات واقعا ارزش گردشگری دارد که ما می‌خواستیم در این برنامه لحاظ کنیم.
وی همچنین درباره دسترسی به منابع در هر استان برای ضبط این برنامه هم می‌گوید: برخی استان‌ها منابع و کتاب‌های بسیاری دارند. مثل استان گیلان که ما توانستیم حدود ۵۰ جلد کتاب در این زمینه پیدا کنیم. ولی برخی استان‌ها از این نظر قوی نیستند و منابع چندانی ندارند. مثلا برای سمنان حدود سه یا چهار کتاب را توانستیم پیدا کنیم. بنابراین تحقیقات‌مان بیشتر میدانی شد و با پیرزن‌ها و پیرمردها در این زمینه صحبت کردیم.
منیری در پاسخ به این سؤال که وقتی با تجهیزات فیلمبرداری وارد برخی مکان‌های تاریخی می‌شوند، آیا تلاش می‌کنند که آسیبی به آن مکان وارد نشود هم بیان می‌کند: با وجود این‌که ما در مکان‌هایی فعالیت می‌کنیم که اغلب تبدیل به ویرانه و خرابه شده، اما تلاش می‌کنیم خودمان آسیبی به آنجا نزنیم. البته امیدواریم با این برنامه بتوانیم جذب سرمایه کنیم تا روی مرمت این آثار سرمایه گذاری شود. گرچه ما به یک کاروانسرای متروکه دو سال قبل رفته بودیم که بعد شنیدیم تبدیل به یک کافه رستوران شده است و این خبر خیلی ما را خوشحال کرد. می‌توان گفت با چنین برنامه‌هایی می‌توان تاثیرگذار بود.
وی درباره بازخورد مخاطبان و تاثیری که این برنامه روی مخاطبان داشته هم توضیح می‌دهد: به نظرم همین که برای مخاطب جا بیفتد نوع دیگری از سفر را هم می‌توان تجربه کرد، یعنی ما توانسته ایم به اهداف‌مان نزدیک شویم.
وی در ادامه درباره انتخاب فصل مناسب برای سفر هم می‌گوید: به هر حال انتخاب فصل برای سفر به شهرهای مختلف متفاوت است. مثلا برای سمنان اردیبهشت و خرداد بهترین زمان سفر ما بود که هم بتوانیم به درو برسیم، هم برداشت خربزه و هم مسیر ییلاق باز شده باشد. همین تعیین زمان سفر برای ما در برنامه خیلی مهم است.
منیری درباره چالش‌ها و سختی‌هایی که ساخت چنین برنامه‌هایی دارد هم می‌افزاید: اگر کمک راهنماهای محلی نبود، هیچ‌وقت نمی‌توانستیم به روستاها سفر کنیم. چون یک سری از مناطق مسیرهای صعب‌العبور داشت یا ماشین ما خراب می‌شد و فقط اهالی محل می‌توانستند به ما کمک کنند.
وی در پایان هم درباره سفرهای بعدی و فصل جدید «بومگرد» می‌گوید: ما سه استان را برای فصل جدید مدنظر داریم. کردستان، لرستان و همدان، گزینه‌های ما برای فصل جدید هستند که آمادگی ساخت مسابقه را در این استان‌ها داریم.
همراهی بشر با محیط‌زیست در «بومگرد»
سیدجمال عودسیمین یکی از تهیه‌کننده‌های این مسابقه است که در گفتوگو با جام‌جم درخصوص تاثیر سه فصل از این مسابقه در حوزه گردشگری بیان می‌کند: این کار در واقع از یک ایده‌ای نشات گرفت که بحث همراهی بشر با محیط‌زیست است.
نقش مخرب بشر از سال‌ها پیش باعث شد که افرادی در مجامع بین‌المللی جمع شوند، یک کنفرانسی در سوئد برگزار کنند و به بحث محیط زیست بپردازند.
وی ادامه می‌دهد: اگر تلاش انسان‌ها در بحث گردشگری بنابر حفظ محیط زیست نباشد، آسیب‌های بسیاری به طبیعت وارد می‌کنند. کما این‌که تا به امروز هم آسیب‌های بسیاری از جانب بشر به طبیعت و محیط‌زیست وارد شده است. بنابراین همین مسأله دغدغه تیم سازنده این مسابقه شد تا بتوانند به صورت نمادسازی و آموزشی روی مردم تاثیر بگذارند و در ارتباط با محیط زیست تغییر رفتار بدهند. بنابراین مسابقه را با شعار «گردشگری مسئولانه» انتخاب کردیم.
وی همچنین می‌افزاید: از ابتدا سراغ مناطقی رفتیم که افراد آنجا به نحوی زندگی کرده‌اند که کمترین آسیب را به طبیعت وارد کرده و منافع دو طرفه ایجاد کرده‌اند. یعنی به نوعی محیط زیست را حفظ می‌کنند و هم این‌که کسب و کارشان در آن محیط به صورت سنتی شکل گرفته و حفظ شده است.
عودسیمین در ادامه توضیح می‌دهد: من فکر می‌کنم این مسابقه پتانسیل بسیاری دارد برای این‌که ادامه پیدا کند و ما می‌توانیم به استان‌های بسیاری سفر کنیم. چون مناطق جغرافیای زیادی داریم که علاوه‌بر این‌که می‌تواند در حوزه گردشگری پررونق باشد، در عین حال می‌تواند سیاستی به کار گرفته شود که گردشگری زیست‌بوم آنجا را از بین نبرد.
وی در پاسخ به این سؤال که معیارتان برای انتخاب شرکت‌کننده‌ها چیست و بر چه اساسی انتخاب شده‌اند هم می‌گوید: همزیستی مسالمت‌آمیز با محیط‌زیست یکی از شاخصه‌های ما برای انتخاب شرکت‌کننده‌ها بود.
از طرفی باید افرادی انتخاب می‌شدند که بتوانند همراهی و همکاری خوبی با یکدیگر داشته باشند. ضمن این‌که با دوربین هم چالش نداشته باشند و بتوانند مقابل دوربین حضور خوب و درستی داشته باشند. جالب است بدانید برای‌شان این چالش‌ها خیلی جذاب بود و این‌گونه سفر کردن را دوست داشتند.عودسیمین درباره انتخاب سوسن پرور به عنوان مجری بازیگر توضیح می‌دهد: برای‌مان مهم بود که یک خانم، مجری -بازیگر این مسابقه باشد، چون بحث طبیعت و زایشی که در آن اتفاق می‌افتد، خیلی به زنانگی نزدیک است. از طرفی در فرهنگ خودمان هم به نقش زنان خیلی تاکید داریم. بنابراین با توجه به شرایطی که این مسابقه داشت و می‌خواستیم فردی را انتخاب کنیم که با تیم همراه باشد به خانم پرور رسیدیم و بسیار با این مسابقه همراه و سازگار بود.
«بومگرد»؛ چالش برانگیز
سوسن پرور را بیشتر با نقش‌های کمدی و طنازی‌هایش در سریال‌های تلویزیونی می‌شناسیم. او مجری ـــ بازیگر بومگرد است که در این باره به جام‌جم می‌گوید: من پیش از این برنامه اصلا تجربه اجرا نداشتم و بومگرد برای من یک چالش جذاب و جدید در زمینه اجرا بود. زمانی که این کار به من پیشنهاد شد، از مدل و ایده کار خیلی خوشم آمد و سفر به نقاط مختلف کشور و با شرایطی که این مسابقه داشت برایم چالش تازه‌ای بود.
وی ادامه می‌دهد: اگر این کار تجربه استودیویی بود، قطعا نمی‌پذیرفتم چون برایم جذابیت و چالش نداشت اما از آنجا که خودم هم اهل سفرم و گروه هم خوب، خوشفکر و جوان بود، فکر کردم نتیجه خوبی حاصل می‌شود، بنابراین اولین تجربه اجرا را به این مسابقه اختصاص دادم.پرور در پاسخ به این سؤال که این مسابقه و شرایطش چه چیزی به داشته‌های او افزوده است، بیان می‌کند: من با خیلی چیزها در این مسابقه آشنا شدم. البته یک‌سری چیزها را می‌دانستم اما نه با این جزئیات که در بومگرد فهمیدم و یاد گرفتم. یا این‌که چه چیزهایی داشتیم که از بین رفته است و این را در گفتوگو با اهالی آن منطقه متوجه شدم. فکر می‌کنم آدم با این چیزها ترغیب می‌شود از سرمایه‌های طبیعت بیشتر محافظت کند تا آیندگان هم سهمی در آن داشته باشند.وی می‌افزاید: اصولا کارهایی که برایم چالش برانگیز است را مثل تئاتر دوست دارم. یعنی وقتی تئاتر کار می‌کنم می‌دانم که ممکن است پیشنهاد کار تصویر را از دست بدهم اما تئاتر برایم به قدری ارزشمند است که از دست دادن برخی چیزها اصلا برایم مهم نیست. این کار هم برایم این‌گونه بود. به نظرم مثل سربازی رفتن برای پسرها بود. در شرایطی قرار گرفتم که متفاوت و خاص بود و اگر ادامه داشته باشد حتما دوست دارم باز هم حضور داشته باشم.
