«چشم و چراغ» بانکی از اطلاعات

گرچه بارها رهبر انقلاب اسلامی به ظرفیت‌های بی‌نظیر خاطرات دفاع‌مقدس با عناوینی مثل «گنج پایان‌ناپذیر» اشاره داشته‌اند و به کرار بر انعکاس این ظرفیت‌ها برای نسل‌های بعد تاکید کرده‌اند اما حدود چند روز پیش، به‌طور مجدد، ایشان در دیدار صدها نفر از پدران،‌ مادران، همسران و فرزندان شهدا، به‌گونه‌ای دیگر و با صراحت تمام و با ذکر این‌که، شهیدان قهرمانان برتر تاریخ کشور هستند به تبیین جایگاه عالی خانواده شهدا از زاویه‌های مختلف قرآنی، جهادی، انسانی و اجتماعی، پرداختند و اهالی هنر و رسانه را به تلاش هرچه بیشتر در زنده‌ نگه‌ داشتن هنرمندانه یاد شهدا و الگوسازی برای نسل جوان فراخواندند. مسلم است که این یک فراخوان ساده و معمولی نبود و با توجه به موضوعات اجتماعی و چالش‌های موجود؛ می‌توان در بستر هنر و رسانه جامعه را از ابتلا به «نارسایی‌های فرهنگی» به سمت «تحول فرهنگی» مناسب هدایت و ارزش‌های ملی، میهنی، دینی و... را حفظ کرد. صفحه تاریخ دفاع‌مقدس ایران با حدود ۲۲۰هزار شهید چنان غنی و با محتوایی تاثیر‌گذار است که تورق سبک زندگی هر‌کدام از این شهدا می‌تواند طیف گسترده‌ای از گروه‌های مختلف اجتماعی را با خود همراه کند و در این مسیر، گرچه صداوسیما بارها به انحا و اشکال مختلف ایفای نقش کرده اما مبرهن است که به‌عنوان یک رسالت، باید از این ظرفیت بی‌بدیل به گونه‌های مختلف به‌ویژه با توجه به تاکید چند روز پیش رهبر انقلاب مبنی بر توجه به سیره شهدا با زبان هنر و رسانه استفاده بیشتر کرد.
همان‌طور که بارها اشاره شده در جهت تولید برنامه‌های رسانه‌ای، شناخت از موضوع و سوژه اولین گام برای ایده‌پردازی و برنامه‌ریزی است که سیمای جمهوری اسلامی ایران، هم به جهت معرفی شهدا به جامعه و هم به جهت تکریم خانواده‌های آنان با رویکرد ثبت تاریخ شفاهی و زندگی‌نامه شهدا دوران دفاع مقدس، اقدام به ساخت ویژه‌برنامه‌ای در قالب میان‌برنامه تحت عنوان «چشم و چراغ» کرده است که به‌صورت گفت‌وگو‌محور و با محوریت گفت‌وگو با پدران و مادران شهدا هر شب، پیش از پخش خبر ۲۰ و ۳۰ به مدت ۳ تا ۵ دقیقه روی آنتن شبکه دو می‌رود.
این مجموعه و میان‌برنامه که تاکنون حدود ۱۱۰۰‌قسمت از آن ساخته شده و ظاهرا قسمت‌های بعدی آن با مشارکت خانواده‌های شهدا از سراسر کشور در حال ساخت است از ایام سالروز شهادت حاج‌قاسم سلیمانی در سال۱۴۰۱ پای به شبکه دو گذاشته و با توجه به ویژگی‌های زمان پخش و محاوره‌ای و کوتاه بودن آن، مورد توجه مردم قرار گرفته است.
در گفت‌وگو‌های صورت گرفته با والدین و خانواده‌ها و دوستان شهدا، عموما خاطراتی از زبان آنها بازگو می‌شود که این خاطرات می‌توانند سبک زندگی شهدا و تغییر نگرش مخاطبان را به نمایش بگذارند. با توجه به گزارش‌های موجود چشم و چراغ یکی از محصولات مؤسسه حماسه ثارا... است که به تدبیر حاج قاسم سلیمانی و با هدف نهضت جمع‌آوری اسناد و روایات والدین شهدا در سراسر کشور در کرمان تاسیس شد و نام این برنامه نیز برگرفته از اشاره امام خمینی‌(ره) به خانواده شهدا به‌عنوان چشم و چراغ ملت است.
قربانعلی طاهر‌فر که در کارنامه خود فیلم «ترمینال غرب» را نیز دارد؛ تهیه‌کننده این میان‌برنامه است که اهمیت تاریخ شفاهی و زندگی‌نامه و خاطرات شهدا و خانواد‌های‌شان را خوب درک کرده و با این مجموعه توانسته، لحظه‌هایی هر چند کوتاه اما بسیار با تامل را برای مخاطبی که در دوران پس از دفاع‌مقدس زیست می‌کند رقم بزند. بنا به اهمیت آنچه که از بیانات مقام معظم رهبری در‌خصوص تولیدات رسانه‌ای و هنری در ابتدا اشاره شد و با تکیه بر مختصات محتوای ارائه شده از چشم و چراغ این میان‌برنامه، یک مجموعه بکر و کامل و پر از ایده و سوژه برای نویسندگان، هنرمندان و تولید‌کنندگان برنامه‌های رسانه‌ای است که می‌توانند با استفاده از روایت‌های موجود در آن، اقدام به ساخت محتوای هنری خود کنند و علاوه برآن حتی این مجموعه می‌تواند به موضوع تبار‌شناسی اجتماعی نیز برای جامعه‌شناسان و پژوهشگران تبدیل شود.