فرش قرمز ساترا برای بخش خصوصی

حالا در قدم تازه‌تر، این نهاد تصمیم‌گیر تلاش کرده تا بخش خصوصی را هم در تصمیمات و فعالیت‌های خود دخیل کند. تشکیل مجمع مشورتی رصتا و بعد از آن، شورای راهبری رصتا به‌خوبی نشان‌دهنده حضور بخش خصوصی در تصمیمات تنظیم‌گری ساتراست. آن‌طور که فعالان بخش خصوصی حاضر در این شورا می‌گویند، ساترا از سال‌های قبل تعامل بهتری را با بخش خصوصی داشته و تشکیل همین مجمع هم نشان از دید وسیع ساترا برای ارتباط دو طرفه است.
هرچند که برخی از فعالان بخش خصوصی و صاحبان پلتفرم‌ها معتقدند که برای قضاوت درباره این مجمع زود است و باید کمی زمان بگذرد تا نتیجه کار بهتر روشن شود. به بهانه بررسی نظر فعالان بخش خصوصی و کلیت مجمع مشورتی رصتا، گفت‌وگویی با برخی اعضای مجمع رصتا که نمایندگان بخش خصوصی هستند و همچنین مدیرکل صدور مجوز ساترا داشتیم.

آنچه که از تشکیل مجمع رصتا به‌نظر می‌رسد، تلاش ساترا برای دخالت بخش خصوصی در تصمیمات این نهاد است. چیزی که می‌توان در صحبت‌های نماینده ساترا در مجمع رصتا هم مشاهده کرد. حسین زارعی، مدیرکل صدور مجوز ساترا در همین مورد به جام‌جم می‌گوید: بنای ماموریت اداره کل صدور مجوز و امور رسانه‌های ساترا در دوره جدید، تعامل حداکثری با سکوهای دارای مجوز از ساتراست؛ درواقع این امر ماموریتی راهبردی برای دوره جدید اداره کل صدور مجوز و امور رسانه‌های ساترا محسوب می‌شود، به شکلی که گردهم آوردن رسانه‌ها، شنیدن حرف‌های آنها، انتقادات، پیشنهادات و خواسته‌های آنها در قالب این تعامل به‌وقوع خواهد پیوست. برهمین اساس ما روزانه جلسات حضوری را با رسانه‌ها برگزار می‌کنیم و شنونده صحبت‌های آنها‌هستیم.

برای تعامل با رسانه‌ها
وی ادامه می‌دهد: در این جلسات در‌عین حال اگر تذکر یا نکته‌ای هم در ارتباط با فعالیت سکوها مدنظر ساترا باشد بیان می‌شود. درنهایت هرگونه مشکل و مسأله‌ای که در حیطه فعالیت رسانه وجود داشته باشد را صورتجلسه کرده و در راستای برطرف کردن آن تلاش می‌کنیم. یکی دیگر از ابعاد تعامل با رسانه‌ها دادن نقش به رسانه‌هاست. تشکیل مجمع مشورتی رصتا یکی از اقداماتی است که با همین هدف انجام شد. نمایندگان این مجمع در شوراها و کارگروه‌های تخصصی ساترا عضو می‌شوند و رأی آنها در حوزه‌های ماموریتی ساترا مهم است. راهبرد مهم دیگری که باید به آن اشاره کنم حمایت از رسانه‌هاست؛ به بیانی دیگر حمایت بجا از سکوهایی که در تراز قوانین و مقررات ساترا فعالیت می‌کنند به‌مثابه تعامل با آنهاست. یکی از شیوه‌های حمایت از سکوها به شکل ارائه بسته‌های حمایتی در مناسبت‌های مختلف است. علاوه بر این حمایت مادی هم در قالب تبصره ۶ اتفاق می‌افتد.
وی درخصوص نقش تسهیلگری حاکمیت برای حضور مؤثرتر بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌ها و حمایت‌های حاکمیتی عنوان می‌کند: مجمع رصتا در این زمینه صددرصد مؤثر است. اتاق فکر ساترا به این نتیجه رسید که برای تحقق برنامه تحول ساترا، لازم است ساترا به رسانه نقش دهد و از آن حمایت کند. همان‌طور که گفتم تمام سکوهای دارای مجوز در این مجمع عضو هستند و طبق رای‌گیری که به انجام رسید اعضای اصلی و علی‌البدل شورا مشخص شدند؛ در ادامه نیز نمایندگان مجمع در شوراها و کارگروه‌های تخصصی ساترا مشخص می‌شوند و دارای حق رأی هستند.
زارعی تصریح می‌کند: در دوره جدید اداره کل صدور مجوز و امور رسانه‌های ساترا چند رویکرد و ماموریت اصلی داریم که همه راهبرد محسوب می‌شوند، چراکه متعهد شده‌ایم آنها را دریک دوره شش ماهه به انجام برسانیم بنابراین این راهبردها اقداماتی عملیاتی هستند. در همین راستا راهبردهای هفت‌گانه‌ای را مدنظر داریم که مقدمات برخی از آنها پیش از این فراهم شده است و هم‌اکنون باید به مرحله اجرا برسند. اولین ماموریت ما ایجاد بانک جامع از رسانه‌های صوت‌و‌تصویر فراگیر کل کشور است؛ جامع از نظر موضوع، اجرا و سیستم. مورد دوم تدوین و اجرای نظام رتبه‌بندی و ارزیابی رسانه‌های دارای مجوز از ساترا به‌صورت برخط است. این کار، اتفاق بسیار مهم در ساترا تلقی می‌شود که در صورت تحقق به الگویی برای سایر سازمان‌های فعال در حوزه مجوز و محتوا تبدیل خواهد شد.
وی ادامه می‌دهد: سومین ماموریت جذب حمایت‌های مؤثر به‌منظور توسعه رسانه‌های دارای مجوز و حائز رتبه است. زمانی که بستر رتبه‌بندی و ارزیابی تحقق پیدا کرد از بسته‌های حمایتی برنامه‌ای گذر خواهیم کرد، البته به‌طور مستمر این گزینه را خواهیم داشت اما به‌عنوان مثال در قالب تبصره ۶ از رسانه‌ها حمایت می‌کنیم یعنی حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکننده و درواقع خرید اکانت از رسانه‌های پایبند به ضوابط و مقررات و ارائه مستقیم به مصرف‌کنندگان، فراهم آوردن استودیو و امکانات فنی برای برخی از رسانه‌ها که امکان برخورداری از این موارد را ندارند و مواردی از این دست جزو حمایت‌ها هستند. چهارمین راهبرد تسهیل حداکثری در فرآیند صدور مجوز که خواسته بحق رسانه‌هاست. ما درصددیم به سمتی برویم که رسانه‌ها به‌راحتی بتوانند مجوز خود را دریافت کنند. توانمندسازی رسانه‌های دارای مجوز از ساترا پنجمین راهبرد است. ارتقای جایگاه مجمع رسانه‌های صوت‌و‌تصویر فراگیر مورد ششم است. این مجمع را ارتقا خواهیم داد و انتخابات آن سالانه برگزار خواهد شد. آخرین راهبرد هم ساماندهی رسانه‌های صوت‌و‌تصویر فراگیر بدون مجوز است تا بتوانیم تا جایی که امکان دارد با تمام ظرفیت در ساترا تمامی رسانه‌های بدون مجوز را که دارای فعالیت خاص در حوزه صوت و تصویر فراگیر هستند، به اخذ مجوز ترغیب و تشویق کنیم.

نگاه‌مان مثبت است
اما بخش دیگری از نگاهی که در این میان شکل‌گرفته، به واسطه تلاش برای حضور بخش خصوصی و دخیل کردن این بخش در تصمیمات است. آن‌طور که نظرات بخش خصوصی نشان می‌دهد، ساترا در این زمینه صادقانه عمل کرده‌است. امیرحسین حیدری، نماینده مجمع رصتا در شورای صدور مجوز ساترا هم در‌خصوص تاثیرگذاری تشکیل چنین شورایی به «جام‌جم» می‌گوید: کمی زود است بخواهیم درباره این اتفاق صحبت کنیم. همه خوشبین هستیم و شأن تشکیل شورا و حضور ما در آن، این بوده که بتوانیم هم‌افزایی ایجاد کنیم تا کارها را راحت‌تر انجام دهیم و در نهایت هم به لحاظ کمی و هم کیفی، کارها را ارتقا دهیم. این مسأله چشم‌انداز خود من برای حضور در شورا بوده اما الان خیلی زود است درباره مثبت بودن آن صحبت کنیم. البته این را هم بگویم که اگر به آن مثبت نگاه نمی‌کردیم، وارد شورا نمی‌شدیم. وی در خصوص تاثیر این مجمع در تسهیل‌گری دو طرف، تاکید می‌کند: قطعا تاثیرگذار است و اگر این‌طور فکر نمی‌کردیم، کسی از بخش خصوصی در این شورا حضور نمی‌یافت. به همین دلیل برای این‌که این تسهیل‌گری اتفاق بیفتد، وارد شدیم. تلاش می‌کنیم با خوشبینی و دید مثبت جلو رویم. امیدواریم یک اتفاق مثبت را رقم بزنیم و همه از آن نفع‌ببرند.
حیدری ادامه می‌دهد: به نظرم نمی‌توان این دو بخش را از هم جدا کرد. باید در همه بخش‌ها حمایت از همه اتفاق بیفتد. ما در این مجمع هدف اصلی‌مان را منافع ملی گذاشته‌ایم تا همه از خروجی آن استفاده کنند و نگاه همه اعضا صنفی و جمعی باشد. در نتیجه همه تلاش می‌کنیم در بخش‌های مختلف اتفاق مثبت رخ بدهد. با این حال باید قدری زمان بگذرد تا بهتر بتوانم در این رابطه صحبت کنم. در دوره فعلی عزمی وجود دارد که اتفاق متفاوتی شکل‌بگیرد.

تلاش برای منفعت جمعی
آرش دارابیان، مدیر رسانه اپیزود هم از دیگر فعالان بخش خصوصی است که به‌عنوان دبیر در مجمع مشورتی رصتا انتخاب شده‌است. او در مجمع رصتا به‌عنوان دبیر انتخاب شده و معتقد است که باید هم‌اندیشی‌های مشترک بر همین اساس شکل بگیرد. دارابیان به جام‌جم می‌گوید: با تشکیل این مجمع در واقع یک بحث مشورتی از سوی حاکمیت ایجاد شده که باید تلاش کنیم از این دریچه نهایت استفاده را ببریم تا به نفع همه باشد. به طور کلی تعامل ساترا با سکوهای دارای مجوز نسبت به دوره قبل خیلی بهتر است. دوستان دید بازتری دارند و پاسخگو هستند. با این حال، الان برای ارائه برنامه زود است؛ چون ساترا ۱۵ شورا دارد که به ازای هر کدام، قصد داریم شورای هم‌اندیشی داشته‌باشیم و نماینده‌های صاحب نظری حضور داشته‌باشند تا ایده‌های بحث خصوصی هم در آن مطرح شود. وی ادامه می‌دهد: ما به تعداد شوراهایی که در ساتراست، زیرگروه خواهیم داشت. خود شورا یک رئیس دارد که آقای شاملو انتخاب شده و من به‌عنوان دبیر حضور دارم. باید قدری کلیت شورا پخته شود تا بیشتر بتوان توضیح داد.

واقعی شدن همراهی با ساترا
امیر رضاخانیان مدیر گپ فیلم از دیگر فعالان بخش خصوصی است که در مجمع مشورتی رصتا حضور دارد. او در خصوص بحث‌های مهمی که قرار است در این مجمع مطرح شود، به جام‌جم می‌گوید: بحث خیلی مهم این است که ببینیم تصمیمات این مجمع تا چه حدی می‌تواند تاثیرگذار باشد. این مسأله نکته مهمی است که نظر و رای این شورا که نماینده همه پلتفرم‌هاست، تا چه حدی نظر دوستان و ساترا را تامین می‌کند و می‌تواند در تصمیمات تاثیرگذار باشد.
در واقع ما به‌عنوان نماینده بخش خصوصی تمایل به این تاثیرگذاری داریم اما این مسأله در نهایت به همراهی ساترا نیاز دارد. تاکنون یک جلسه برگزار شده که معرفی اعضا بود. برخی صحبت‌های اولیه را انجام دادیم و هنوز خیلی در این خصوص بحث نشده اما در صحبت‌های مهندس مقیسه، رئیس ساترا اشتیاق بسیاری دیدم و امیدوارم فعالیت‌های مجمع هم مفید باشد. ما همه خوشبین به تاثیرگذاری و مفید بودن آن هستیم. وی ادامه می‌دهد: تعامل ساترا نسبت به سال‌های قبل واقعا متفاوت شده و من فکر می‌کنم اتفاقات بهتری رخ خواهد داد. موارد زیادی در نظر داریم که در مجمع باید مطرح و بررسی شود. یکی از موارد، بحث تولیدات است که شامل مجوزهای پخش هم می‌شود و قصد داریم آن را بهبود ببخشیم. در کنار آن، حمایت‌هایی است که می‌توان از پلتفرم‌ها داشت. البته تا الان هم ساترا این بسته‌های حمایتی را در برخی مناسبت‌ها، به پلتفرم‌ها می‌داد ولی بحث تولیدات، نیاز به حمایت بیشتری دارد.

حضور نماینده ساترا در مجمع
سید رامین موسوی، مدیر رسانه آپرا هم به‌عنوان یکی دیگر از نمایندگان بخش خصوصی در مجمع مشورتی رصتا حضور دارد. او در خصوص تاثیرگذاری این مجمع بر تعامل میان بخش‌خصوصی و ساترا به «جام‌جم» می‌گوید: با توجه به محدودیت‌هایی که وجود دارد، مجمعی که بتواند ارتباط بهتری را شکل دهد، قطعا مفید است. به خصوص با رویکردی که ساترا دارد این ارتباط با نهاد حاکمیتی بهتر و موثرتر بوده و در نهایت تصمیم‌گیری‌ها مورد قبول‌تر خواهدبود.
این مجمع روزنه امیدی است که ارتباط خوبی میان بخش خصوصی و حاکمیت شکل بگیرد. وی ادامه می‌دهد: چیزی که مشخص است، در ماه گذشته نمایشگاه رصتا و حالا هم شورای رصتا را داریم. با صحبت‌هایی که آقای مقیسه در این مجمع داشتند، نتیجه‌گیری حاکمیت این است که بدون ارتباط با سکوهای دارای مجوز و کمک خواستن از آنها نمی‌تواند روی این صنعت کنترل داشته باشد.
به همین دلیل قصدشان بالا بردن ارتباط با بخش خصوصی است تا کارهای بهتری با مردم ایجاد کنند. موسوی تصریح می‌کند: بحث رقابت و شوراهای تخصصی در مجمع رصتا اهمیت دارد.
به خصوص که ساترا در این مجمع نماینده دارد و این نماینده می‌تواند در کنار نمایندگان سکوهای دارای مجوز حاضر باشد. خروجی این اتفاق می‌‎تواند به رضایت مخاطبان منجر شود و صنعت را هم بهبود بخشد. در حال حاضر چیزی که بیشتر مطرح است، تشکیل هیات موسسان است که در حال قانونگذاری، اساسنامه و برنامه‌های آینده برای شورای رصتاست. این مسأله می‌تواند سنگ بنای مهمی باشد چون اعتبار این مجمع بر اساس همین قوانین خواهد بود.

حمایت همه‌جانبه ساترا از‌پلتفرم‌ها‌
مهران ده‌نمکی رسانه‌هایی مثل آریو و اسپرت پلاس را دارد و به‌عنوان نماینده بخش خصوصی در مجمع مشورتی رصتا حضور دارد.
او در خصوص ارزیابی تشکیل این مجمع به جام‌جم می‌گوید: خوشبختانه ساترا بعد از مدت‌ها به‌عنوان یک سازمان پویا از بین همه سازمان‌هایی که در حوزه فعالیت‌های مجازی کار می‌کنند، توانسته تاثیرگذار باشد و اقدامات خوبی انجام دهد.
می‌توانم بگویم حداقل تعامل بیشتری را با رسانه‌های دارای مجوز برقرار کرده است؛ چه در حوزه پخش و نشر و چه در حوزه تولیدات محتوایی و صدور مجوز که تا امروز بالغ بر ۳۸۰ مجوز برای رسانه‌های مختلف صادر کرده است. همین نشان‌دهنده میزان فعالیت این
مجموعه‌است.
وی همچنین ادامه می‌دهد: مجمعی که ساترا بعد از نمایشگاه رصتا تشکیل داد می‌تواند برای تعاملات بیشتر بین ساترا و نهادهای خصوصی کمک‌رسان باشد. چون همه درگیر فضای اقتصاد دنیای رسانه‌های دیجیتال هستند و همه به نوعی به یکدیگر وابسته‌اند و به دور از هم نیستند. فقط باید بتوانند به تعاملات بیشتری با هم برسند.
ده‌نمکی همچنین درباره جلسات این مجموع می‌افزاید: تا به امروز که فقط یک جلسه برگزار شده است. اما طبق تفاهماتی که صورت گرفته تلاش می‌کنیم بتوانیم مجمع را به صورت گسترده‌تر و فعال‌تر و پویاتر داشته باشیم و بتوانیم در همه شوراهای اجرایی ساترا، برنامه‌ریزی شده پیش برویم و جلسات بلندمدت تری داشته باشیم. از این رو باید با دوستان به یک جمع‌بندی برسیم که ماهی یکبار نشستی را برگزار کنیم تا بتوانیم هم‌افزایی بیشتری بین پلتفرم‌ها داشته باشیم.
وی درباره دغدغه‌های خودش به‌عنوان صاحب رسانه عنوان می‌کند: به نظر من ساترا از همه نظر به پلتفرم‌های دارای مجوز کمک می‌کند. حتی از بسترهای تبلیغات تلویزیونی و تبلیغات میدانی استفاده می‌کند تا بتواند این فضای رقابتی سالم را به پلتفرم‌ها تزریق کند. من هم به‌عنوان یکی از اصحاب و صاحبان رسانه به دنبال این هستم که بتوانم در این بازار رقابتی به بهترین نحو ممکن و پویاترین حالت ممکن حضور پیدا کنم.

همکاری در یک فضای شفاف
محمدعلی طهرانچی، مدیر رسانه باد صبا هم که در مجمع مشورتی رصتا حضور دارد در خصوص ارزیابی‌اش از تعامل فعلی ساترا در دوره جدید با سکوهای دارای مجوز از این سازمان و بخش خصوصی به جام‌جم می‌گوید: به نظر من رویکرد فعلی ساترا، مطلوب است. یعنی با توجه به شرایطی که در گذشته بوده و اتفاقاتی که اخیرا افتاده می‌توانیم روند رو به جلویی را ببینیم. چون این تعاملات باعث می‌شود ارتباط مؤثرتری با بخش خصوصی برقرار شود. وی در ادامه می‌افزاید: تعامل با بخش خصوصی یک دستاورد محسوب می‌شود. چون رویکرد مجموعه ساترا به سمت تعامل با بخش خصوصی رفته است. همچنین مشورت گرفتن از بخش خصوصی و تاثیر نظرات بخش خصوصی در تصمیمات کلان و حتی ممیزی و مباحثی از این دست، باعث می‌شود این ارتباط یک دستاورد به حساب بیاید. باید به این اقدام ارزشمند ساترا تبریک گفت.
طهرانچی همچنین در پاسخ به این سؤال که تشکیل مجمع رصتا چه قدر می‌تواند در نقش تسهیل‌گری حاکمیت برای حضور مؤثرتر بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌ها و حمایت‌های حاکمیتی مؤثر باشد هم می‌گوید: مجمع از دوستان بخش خصوصی تشکیل شده‌است.
از این رو من به‌عنوان یکی از صاحبان پلتفرم در بخش خصوصی اعتقاد دارم جامعه در همه ساختارهای تصمیم‌گیری اگر بخش خصوصی را وارد کند، ضرر نمی‌کند و به نفع همه است. بنابراین من با اطمینان می‌گویم مجمعی که الان تشکیل شده می‌تواند هم برای ساترا مفید باشد و هم برای پلتفرم‌های دارای‌مجوز.
وی در پایان درباره دغدغه‌های صاحبان رسانه در این مجمع نیز توضیح می‌دهد: من به‌عنوان یک فعال بخش خصوصی دنبال شفافیت و کم کردن ابهاماتی هستم که در کسب و کارها وجود دارد. همچنین دنبال ثبات هستم. یعنی بتوان در یک فضای آرام و شفاف و با تعاریف دقیق و درست و کم هزینه و البته همه جانبه کار کرد. ما در ادامه به دنبال این هستیم که بتوانیم از این فرصت در جهت جریان‌سازی استفاده کنیم.

رقابت سالم با پلتفرم‌ها
سامان مراد‌حسینی، مدیر رسانه روستا تی‌وی هم از جمله افرادی است که در این مجمع حضور دارد. او معتقد است باید از فرصت چنین مجمعی برای ایجاد یک رقابت سالم میان پلتفرم‌ها استفاده کرد. مرادحسینی در همین خصوص به جام‌جم می‌گوید: همان‌طور که می‌دانید بحث تنظیم‌گری در حوزه صوت و تصویر در همه دنیا نهادهای مشابهی دارد که این نظارت را بر محتوا انجام می‌دهند تا محتوای سالم ارائه شود. ساترا هم از سال گذشته ماموریت یافته که این وظیفه را انجام دهد که تا الان هم به درستی با قوانین خاص توانسته از پس آن برآید. همه ما به نوعی تولیدکننده حوزه‌های مختلف هستیم و شاهد بودیم که تلویزیون به‌عنوان یک نهاد حاکمیتی برای اولین بار نمایشگاهی را مثل رصتا برگزار کرد و به میان مردم آمد. این برای خودم هم اتفاق جالبی بود چون وقتی مجموعه‌ای مثل صداوسیما به میان مردم آید، پیامی دارد که نشان می‌دهد قرار است در برخی اتفاقات با همفکری عموم مردم کار کند. این رویکرد خوبی است که ساترا و مسئولان آن سراغش رفته‌اند.
وی ادامه می‌دهد: در نمایشگاه رصتا هم اتفاقات خوبی افتاد و پلتفرم‌های حاضر در نمایشگاه هم‌افزایی خوبی باهم داشتند و با یکدیگر آشنا شدند. از طرفی مردم هم با آنها آشنا شدند. ماحصل این اتفاق برنامه‌ریزی‌هایی بود که ساترا برای تشکیل مجمع داشت تا همه پلتفرم‌ها عضو این مجمع شوند و بعد از نمایشگاه برای شکل‌گیری مجمع، در دل خود شورای راهبری رصتا را تشکیل دهند. این شورا به شکل انتخابی بود و هر کسی می‌توانست در آن شرکت کند. در نهایت هشت نفر انتخاب شدند تا شورای راهبری رصتا شکل بگیرد. ساترا تلاش کرده در فضایی که خودش می‌تواند نقش نهاد تنظیم‌گر را داشته باشد، این شورا را تشکیل دهد تا افراد مختلف از پلتفرم‌ها حاضر باشند و برای تصمیم‌گیری شرکت کنند. از این جهت کار فوق، به نفع پلتفرم‌هاست. در آینده هم قرار است نمایندگانی از پلتفرم‌های مختلف برای شوراهای این مجمع حاضر شوند تا اختلافات کمتری را داشته باشیم. یعنی اگر مسأله‌ای وجود دارد، یک نفر از جنس پلتفرم‌ها حاضر باشد. از این نظر، این تصمیم ساترا را باید یک گام مثبت برای VOD دانست. در آینده انقلاب VOD‌ها را خواهیم داشت و ساترا نگاه عادلانه به این مسأله دارد و به فکر این است که همه پلتفرم‌هایی که ظرفیت رشد دارند، حاضر شوند.
مرادحسینی عنوان می‌کند: به هر حال، پلتفرم‌ها باید قواعد ساترا را بپذیرند. یکی از مواردی که می‌تواند مجموعه ساترا را کمک کند، رسانه‌ها هستند. اگر فضا برای رسانه‌داران باز شود و بتوانند به تمام جایگاه‌هایی برسند که جای رشدشان را فراهم کند، اتفاق خوبی خواهد بود. من اسم شورای فوق را شورای مشورتی می‌گذارم که حساسیتی برای کسی نباشد. نباید این شورا را صنفی دید و باید به دید کار مشورتی به آن نگاه کرد. یعنی قرار است راهبری کند و به توسعه کاری سازمان کمک کند. باید این فرصت را برای همه رسانه‌ها فراهم کرد که تبدیل به رقبای سالم هم شویم.

فروش ترافیک باعث ارجحیت اقتصاد بر فرهنگ شده
رئیس ساترا در همایش ملی «رویکردهای انتقادی به فرصت‌ها و چالش‌های ارتباطات شبکه‌ای در فضای مجازی»، گفت: امروزه شاهدیم افزایش مصرف اینترنت با هدف درآمدزایی از اپراتورها، انگیزه اصلی فعالیت برخی سکوها در فضای مجازی است تا جایی که رسانه‌ها با تولید ترافیک بیشتر صاحب درآمد بیشتری می‌شوند و این امر باعث ارجحیت اقتصاد بر فرهنگ شده است. به گزارش روابط عمومی سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت‌و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا)، نخستین همایش ملی رویکردهای انتقادی به فرصت‌ها و چالش‌های ارتباطات شبکه‌ای در فضای مجازی، برگزار شد. در افتتاحیه این همایش دکتر علی اصغر کیا رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، مهندس سعید مقیسه رئیس ساترا و دکتر عباس اسدی دانشیار دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس این همایش به ایراد سخنرانی پرداختند. رئیس ساترا در ابتدای این همایش عنوان کرد: هر چند از منظر آکادمیک، رسانه‌ها دارای پنج بعد فرستنده، گیرنده، پیام، بستر انتقال و محیطی هستند که رسانه در آن کار می‌کند اما گسترش فضای مجازی باعث شده تا برخی ابعاد رسانه دچار تغییراتی شود. به‌عنوان مثال در بعد فرستنده در فضای مجازی اجازه حضور به افراد ناشناس داده شده و بسیاری می‌توانند تولیدکننده پیام باشند اما احراز هویت نشده‌اند و چه بسا می‌توانند حتی انسان هم نباشند و ربات با حیطه فعالیت‌های مختلف با هوش مصنوعی باشند. وی با تاکید بر این که انگیزه‌های تولیدکنندگان محتوا نیز اخیرا تغییر کرده ، افزود: تا ۱۰سال پیش، کاربر با پرداخت هزینه، محتوای مورد نیاز خود را به‌صورت موردی یا در قالب خرید اشتراک خریداری می‌کرد اما فضای مجازی و جایگزینی فروش ترافیک به جای فروش محتوا، این معامله را بر هم زده است و امروزه شاهدیم افزایش مصرف اینترنت با هدف درآمدزایی از اپراتورها، انگیزه اصلی فعالیت برخی سکوها در فضای مجازی است تا جایی که رسانه‌ها با تولید ترافیک بیشتر، صاحب درآمد بیشتری می‌شوند و این امر باعث ارجحیت اقتصاد بر فرهنگ شده، چراکه اصل و اولویت اول‌ این است محتوایی تولید شود که مردم برای آن حجم اینترنت بیشتری خریداری و مصرف کنند و این موضوع که محتوای ارزشمندی از جهت فرهنگی تولید شود برای بسیاری از سکوها، اولویت دوم است.
مقیسه ادامه داد: در فضای مجازی بعد دوم رسانه که گیرنده است، تغییر کرده و توسعه‌ای شدید پیدا کرده و در بعد پیام که بعد دیگر رسانه است با آمدن فضای مجازی قالب‌هایی که امکان تولید محتوا دارند، چند برابر شدند و امکان خلق تولید پیام به طرق مختلف در اختیار تولیدکننده و کاربران قرار گرفت. رئیس ساترا در ادامه به بستر انتقال که بعد دیگری از رسانه است، پرداخت و عنوان کرد: تمرکز در توزیع پیام تغییرات محسوس و بزرگی داشته است. در گذشته تولیدکننده محتوا نمی‌توانست خودش ناشر باشد اما درحال حاضر تولیدکننده خودش اقدام به پخش هم می‌کند. از آنجا که بستر انتقال تغییر کرده، لاجرم نوع حکمرانی و تنظیم مقررات حوزه ارتباطات و رسانه نیز تغییر کرده که این روند تحولی با سرعتی بسیار بالا ادامه دارد. مقیسه درباره بعد پنجم رسانه بیان کرد: محیط رسانه هم به‌طور کل دچار تغییراتی وسیع شده است. شما بگویید هم‌اکنون متولی پیام‌رسان‌ها کیست؛ هرچه تعداد و میزان خدمات ارائه شده از جانب رسانه‌ها بیشتر باشد، رونق آنها هم بیشتر خواهد شد. رئیس سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت‌و تصویر فراگیر در فضای مجازی خاطرنشان کرد: با این تغییرات فرصت‌های بی‌شماری برای کشور به وجود آمده که از نظر من بهره‌مندی از این فرصت‌ها نیازمند ورود جدی بخش خصوصی به فضای مجازی و انجام تنظیم‌گری از سوی حاکمیت است. اگر اجازه ورود به بخش خصوصی را در این زمینه ندهیم، فرصت‌ها به تهدید تبدیل خواهند شد، چه تهدید داخلی و چه تهدید خارجی.

رصتا؛ ضرورتی انکارناپذیر!
حسین سلطان‌محمدی - گروه رسانه
پیشرفت فناوری در حوزه تولیدو توزیع محتواهای صوتی و تصویری، در جامعه ما نیز نمود پیدا کرد و در سالیان اخیر رشد روزافزون و چشمگیری را در این زمینه شاهدیم. رخداد کرونا و پرهیز‌دادن آحاد جامعه از حضور در اجتماعات انسانی نیز موجب شد تا وادار شویم به دنیای مجازی برای بهره‌مندی از بسیاری از نیازهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و... رو آوریم. همین موضوع، در کنار بهبود سرعت و قدرت اینترنت، موجب شد تا با گروه تازه‌ای از رسانه‌ها با عنوان رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر آشنا شویم و از خدمات‌شااستفاده کنیم. رسانه‌هایی که بیشتر با فعالیت نمایشی تصویری شناخته می‌شوند و دیگر حوزه‌های فعالیت‌شان حتی در حوزه آموزشی، به‌اندازه حوزه محصولات تصویری اعم از داستانی، مستند، کوتاه و پویانمایی مطرح نیستند اما فعالیت دارند. افزایش ساختارهای این حوزه، کم‌کم به استناد قانون، ضرورت ساماندهی و مدیریت فعالیت در این حوزه را ایجاد کرد. از آنجا که در قاعده قانونی جمهوری اسلامی، مدیریت نهادهای حاکمیتی بر فعالیت‌های فرهنگی هنری و نقش نظارتی حاکمیتی، امری تثبیت شده است، این حوزه نیز با این مدیریت و نظارت همراه شد.
از ورود آغازین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا سپردن مسئولیت به سازمان صداوسیما و اتخاذ ترتیبات ساختاری مدیریت با عناوینی چون ساترا، ما روندی را شاهدیم. البته از بحث درباره این‌که کدام دو مجموعه، ارشاد به نمایندگی از دولت یا ساترا به نمایندگی از نهاد فراقوه‌ای سازمان صداوسیما، پرهیز می‌کنیم که هر کدام از نظر فناوری و همچنین از نظر محتواها، واجد مزایا و اولویت‌هایی هستند، ولی آنچه با آن روبه‌رو هستیم، احاله این مسئولیت به سازمان صداوسیماست. صداوسیما نیز با ایجاد ساختار ساترا، وارد این حوزه شد. به شکلی موجز، این وضعیت مشابه وزارت ارشاد، معاونت یا سازمان سینمایی است که بعدا برای کمک به ساماندهی فعالیت بخش خصوصی در حوزه تصویری، به برپایی خانه سینما، اقدام شد و این خانه شد مکان ایجاد صنوف محتلف و همچنین پاسخ دهنده به درخواست ارشاد برای معرفی نمایندگان خود در شوراهایی چون تصویب فیلمنامه، صدور پروانه ساخت و صدور پروانه نمایش و حتی شورای اکران. اکنون چنین ترتیباتی در حوزه رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در حال ایجاد است. یعنی صداوسیما در مقام نهاد بالادستی، کمک کرد تا مرجعی چون رصتا معادل خانه سینما، ایجاد شود و با برگزاری انتخاباتی در میان آحاد ساختارهای موجود در این حوزه، شاهد شکل گیری شوراهای راهبردی و کارکردی این حوزه هستیم و کم کم این حوزه بسیار متلون و پر محتوا، بدون ارزیابی از سلامت و صحت محتواهای توزیع شده یا تولیدشده در این رسانه‌ها، به نظم خواهد رسید. طبیعی است که ساختارهای سنتی به معنای آنچه با حضور پیشکسوتان فعال در این حوزه در بخش خصوصی تاکنون فعال بوده و عمدتا پلتفرم‌های تولیدکننده و توزیع‌کننده‌ای چون فیلمیو، فیلم‌نت، نماوا و... را دربر می‌گیرد، نیز در این حوزه شمولیت دارند. این حوزه صوت و تصویر فراگیر، حوزه ای بسیار متراکم، متنوع و بسیار پرمحتواست. هر آنچه می‌توان تصور کرد، تاکنون و به صورت شتابناک در این حوزه متجلی و جاری شده است. درون این پلتفرم‌های بسیار پرتعداد هرگونه نیاز واقعی و حتی نیازهای مصرفی ترویج شونده انسان امروزی غوطه ور در امکانات مجازی، را می‌توان دید که به آن توجه شده است؛ از پاسخ به نیاز سرگرمی تا پاسخ به نیاز آموزشی و خیلی موارد دیگر. طبیعی است که برای هماهنگی و مدیریت پیشدستانه از جهت ایجاد مانع برای ورود و توزیع هرگونه محتواهای مغایر با حقیقت فرهنگی و حقیقت انسانی جاری در جامعه ما، باید نظارتی وجود داشته باشد. رصتا و آنچه این روزها با انتخابات شورای راهبردی و دیگر شوراهای بعدی دیده‌ایم، صرفا مانند حوزه سینما، کمک ساختار حاکمیتی برای بهبود فعالیت در این حوزه با مشارکت همه پلتفرم‌های حاضر و فعال در این عرصه است؛ پلتفرم‌هایی که همه مجوز رسمی فعالیت دارند و تحریض و تشویق شده‌اند تا خودشان سهم مشارکتی در کمک به مدیریت و نظارت در این حوزه را داشته و فعال باشند. برای همین، فراتر از اختلاف‌نظرهای موجود و اظهارنظرهای مطرح در این حوزه، از جهت کلان، رصتا را باید تقویت کرد.