اطمینان از سلامت امتحانات نهایی سرنوشت‌ساز

به همین علت ما درباره همه نگرانی‌ها و شبهه‌ها با فرخ طبری، رئیس اداره آزمون‌های مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش گفت‌وگو کردیم و از هر دری که وارد شدیم، پاسخ او اطمینان از صفر بودن احتمال تقلب در امتحانات نهایی پیش رو بود.

اخیرا رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش از رمزنگاری سوالات امتحانات نهایی خبر داده و با قاطعیت اعلام کرده‌است این اقدام مانع بروز تقلب در امتحانات می‌شود. رمزنگاری شدن سوالات دقیقا به چه مفهوم و شامل چه فرآیندی است؟

رمزنگاری سوالات تنها اقدامی نیست که برای بالا بردن امنیت امتحانات نهایی طراحی شده اما یکی از آنها محسوب می‌شود. برای طراحی سوالات امتحانات نهایی، طراحان سؤال در قرنطینه‌های شبانه‌روزی قرار می‌گیرند و مشغول طراحی سؤال می‌شوند. وقتی این کار به اتمام رسید سوالات باید به نحوی به حوزه‌های اجرا برود و در روز امتحان در اختیار دانش‌آموزان قرار بگیرد تا ما مطمئن باشیم هیچ فردی غیر از طراح و دانش‌آموزان، سوالات را رویت نکرده‌اند. در واقع امنیت این مسیر باید به قدری بالا باشد که با اطمینان کامل بگوییم سوالات توسط هیچ فرد غیرمرتبطی دیده و خوانده نشده‌است.

بعد از این مرحله با توجه به زیرساخت‌های الکترونیک که طراحی شده طراحان، سوالات را کدینگ و رمزگذاری می‌کنند که قابلیت رمزگشایی و هک شدن ندارد. سپس این سوالات رمزنگاری شده برای رئیس حوزه اجرا فرستاده می‌شود و ساعاتی قبل از شروع آزمون در اختیار وی قرار می‌گیرد. روز آزمون از مرکز سنجش، رمز بازگشایی سوالات به صورت مستقیم برای رئیس حوزه اجرا فرستاده می‌شود که این رمز به اتاق تکثیری می‌رود که آن هم فضای قرنطینه‌ای دارد و پلمب شده‌است. در این اتاق رمز بازگشایی و سوالات قابل مشاهده می‌شود و ژس از آن که اوراق به تعداد دانش‌آموزان تکثیر شد، باز در همان اتاق قرنطینه داخل پاکت‌هایی پلمب می‌شود و به سالن اجرا می‌رود که در آنجا دو نفر از دانش‌آموزان به صورت رندوم به همراه عوامل اجرایی که در آنجا حضور دارند پاکت را می‌بینند و پلمب بودن آن را امضا و تایید می‌کنند.

پس بنابراین از قرنطینه‌ای که سوالات طراحی شده تا زمانی که دانش‌آموز می‌خواهد سؤال را رویت کند(در همه پهنه کشور حتی در نقاط صفر مرزی) هیچ فردی که به بیرون دسترسی داشته‌باشد، حضور ندارد. این فرآیندی که شرح دادم قطعا می‌تواند در صیانت از سوالات و امنیت امتحانات نقش داشته‌باشد.

از زمان بازگشایی رمز تا پرینت گرفتن از سوالات چقدر زمان نیاز است؟ چون همواره این شبهه وجود داشته که در این فاصله کسانی که به سوالات دسترسی دارند، از آنها عکس می‌گیرند و سوالات را به بیرون از حوزه ارسال می‌کنند. آیا با این شرایط باز هم اطمینان می‌دهید در امتحانات نهایی خردادماه تقلب‌ها به صفر برسد؟

من فرآیند را برای شما تبیین کردم که بعد از بررسی‌های میدانی مورد تایید نهادهای نظارتی نیز قرار گرفته‌است. ما از اصحاب رسانه هم دعوت می‌کنیم بیایند و همه چیز را از نزدیک ببینند. البته این نکته را ذکر کنم که در آن فاصله زمانی که شما به آن اشاره کردید، فردی که در اتاق تکثیر به سوالات دسترسی دارد به هیچ عنوان هیچ وسیله ارتباطی در اختیار ندارد و به علت نبود اینترنت در آن، کاملا آفلاین است. حراست آزمون هم تمام این موارد را تایید می‌کند. بنابراین آنچه در ذهن شماست به زمان بعد از توزیع برگه‌های امتحانی و نه قبل از آن برمی‌گردد.

خب این هم اشکال بزرگی است که سال‌هاست وجود داشته و برطرف نشده‌است.

ما تلاش و برنامه‌ریزی کردیم تا هیچ وسیله ارتباطی توسط دانش‌آموز به حوزه‌های امتحانی نرود اما اگر احیانا وسیله‌ای به هر نحوی به داخل حمل شود و آن فرد موفق به تهیه تصویر از سوالات و ارسال آن به بیرون از حوزه شود (البته این موفق‌شدن هم چندان آسان نیست؛ چون همه چیز تحت نظارت مراقبان حوزه و حفاظت آزمون قرار دارد) این دیگر تقلب محسوب نمی‌شود بلکه انتشار سوالات پس از آغاز آزمون است که احتمالش خیلی ضعیف است، مخصوصا در امتحانات نهایی خرداد ماه امسال با توجه به این که همه حوزه‌ها به ملزومات امنیتی(دستگاه‌های فلزیاب، سیگنال یاب، دوربین‌های مداربسته) تجهیز شده‌اند. بنابراین ما اطمینان خاطر داریم که در امتحانات خرداد هیچ یک از اتفاقات سابق رخ نخواهدداد.

اگر این اتفاق رخ دهد باعث خوشحالی و رضایت همه خواهدشد؛ چون دیگر سوابق تحصیلی به یک سابقه پاک و قابل استناد که استحقاق تاثیرگذاری در نتیجه کنکور را دارد، تبدیل می‌شود.

بله قطعا همین طور است.

ولی می‌دانید آنچه در امتحانات ترمیم نمرات در آزمون‌های کشوری چند ماه قبل اتفاق افتاد، خاطر بسیاری از داوطلبان کنکور را مکدر کرده‌است. آیا می‌توانید با اطمینان 100درصدی به این افراد قول بدهید که دیگر سوالات و پاسخ‌ها قبل از شروع امتحان یا چند دقیقه بعد از شروع آن در کانال‌های تلگرامی دست به دست نمی‌شود؟

امتحانات ترمیم نمره ما مجزا از امتحانات نهایی نیست ولی آنچه شما به آن اشاره می‌کنید، من قبول نمی‌کنم؛ چون اصلا اتفاق نیفتاده و حتی یک مورد آن هم اثبات نشده‌است.

قطعا همه خوشحال می‌شوند شما با این اطمینان صحبت می‌کنید و امیدواریم در امتحانات نهایی خرداد هم مثال نقض گفته‌های شما را پیدا نکنیم .

بله ما هم امیدواریم و تا امروز موفق بوده‌ایم و سعی کرده‌ایم خودمان را بیشتر آماده و حوزه‌ها را بیشتر تجهیز کنیم. ضمن این که سعی کردیم با تبیین فرآیندهای برگزاری امتحانات، اعتماد خانواده‌ها را جلب کنیم و کسانی را که می‌خواهند امتحانات را زیر سؤال برده و مخدوش کنند نیز ناکام بگذاریم تا دیگر فضایی برای جولان نداشته‌باشند؛ چون هدف اصلی ما برقراری عدالت آموزشی برای ورود به دانشگاه است.

گفته می‌شود در زمان تصحیح اوراق امتحانی، دو مصحح برگه‌ها را تصحیح می‌کنند اما اگر نمره‌های این دو با هم اختلاف داشته‌باشد میانگین این نمرات برای دانش‌آموز ثبت می‌شود. به نظر شما این نوعی بی‌عدالتی نیست؟

ما یک دستورالعمل برای تصحیح پاسخ برگه‌ها که اکنون الکترونیکی شده، داریم. وقتی دو مصحح مشغول تصحیح یک برگه هستند، امکان دارد که با هم اختلاف نظر داشته‌باشند، بنابر این براساس آنچه که کارگروه تصمیم گیرنده و سیاستگذار در این زمینه تحلیل و بررسی کرده و به نتیجه رسیده ابلاغ می‌شود. به این ترتیب هم سامانه کار خودش را انجام می‌دهد و هم اگر لازم باشد مداخله‌ای صورت بگیرد، براساس تصمیمات کارگروه انجام خواهد گرفت. بنابراین اصلا جای نگرانی نیست و حداکثر تلاش این است که حقی از دانش‌آموز ضایع نشود و اگر لازم باشد نمرات براساس مدل‌های ریاضی گرد و رند شود.