اختلافات بی‌پایان طالبانی - بارزانی

کارشناسان و تحلیلگران نیز معتقدند اختلافات و مشکلات بین دو حزب دموکرات و اتحادیه میهنی بر سر تقسیم قدرت و توزیع ثروت و درآمد مالی، ریشه اصلی اختلافات است.ترور هاوکار الجاف، افسر امنیتی در اربیل در ماه اکتبر نیز بر شدت اختلافات افزود؛ چراکه حزب دموکرات مستنداتی ارائه کرد و گفت فرماندهان امنیتی در اتحادیه میهنی در ترور این افسر دست داشتند اما اتحادیه میهنی آن را تکذیب کرد.همین اختلافات باعث شده طالبانی بدون اطلاعیه رسمی از شرکت در فعالیت‌ها خودداری کرده و بارزانی از حزب اتحادیه میهنی خواسته جایگزینی برای او معرفی کند. وزرای اتحادیه میهنی حاضر در دولت هم به‌طور غیررسمی تصمیم گرفته‌اند در اعتراض به تحولات، نمایندگی خود را در دولت کاهش داده و مسئولیت‌شان را در چارچوب خدمات عمومی به شهروندان نگه دارند.

تعدیل در کابینه با هدف رفع اختلافات

در چنین شرایطی گزارش‌ها حکایت از آن دارد که پارلمان ایالتی کردستان عراق قرار است در روزهای آینده اولین تعدیل را در کابینه مسرور بارزانی اجرا کند.این تصمیم در حالی اتخاذ می‌شود که کابینه مسرور بارزانی، رئیس دولت ایالتی کردستان عراق، سومین سال فعالیت خود را پشت سر می‌گذارد و با چالش‌های سخت اقتصادی، شامل افزایش آمار فقر و بیکاری و تأخیر در پرداخت حقوق کارکنان به علت تأخیر در تصویب بودجه ۲۰۲۳ دولت مرکزی عراق و نیز امنیتی مواجه است.آن‌طور که ریبر احمد، وزیر داخله اقلیم کردستان عراق اعلام کرده کابینه ایالتی قرار است تا چند روز دیگر تعدیل شود و گفت‌وگوهایی با احزاب کرد برای رسیدن به تفاهماتی به منظور تحکیم ثبات در منطقه جریان دارد. به گفته او، پارلمان ایالتی به زودی در جلسه‌ای ویژه شماری از وزرا از هر دو حزب اتحادیه میهنی و دموکرات را تغییر خواهدداد.یک نماینده مجلس ایالتی کردستان از حزب اتحادیه میهنی که نخواسته نامش فاش شود، گفت که به‌طور خاص وزارتخانه‌های کار، پیشمرگه، دارایی، برنامه‌ریزی و امور استان‌ها شاهد تغییر خواهندبود. هدف این تعدیلات بازسازی توازن در دولت ایالتی و حل برخی اختلافات کنونی است.وی افزود تلاش‌های جدی برای حل تدریجی اختلافات وجود دارد هرچند همه اختلافات را نمی‌شود یکجا حل کرد.

میانجیگری‌هایی که جواب نداد

این همه در حالی است که اختلافات میان حزب دموکرات و اتحادیه میهنی بر سر توزیع مناصب و منافع و نفوذ در اقلیم کردستان همچنان ادامه دارد و قباد طالبانی، معاون رئیس دولت ایالتی، بیش از یک ماه است که در جلسات کابینه شرکت نمی‌کند.پیشتر یک نماینده مجلس ایالتی گفته بود برخی طرف‌های خارجی و همچنین نماینده دبیرکل سازمان ملل در امور عراق برای حل اختلافات میان این دو حزب کرد وارد عمل شده‌اند، به خصوص که اتحادیه میهنی بارها تهدید کرده در صورت رعایت نشدن ملاحظات و مطالباتش، به سمت جدا کردن سلیمانیه از اقلیم کردستان عراق می‌رود.

ریشه اصلی اختلافات

چندی قبل، رئیس اتحادیه میهنی کردستان در گفت‌وگویی، به برخی ریشه‌های اختلافات اشاره کرد؛ از جمله این‌که حکومت اقلیم کردستان، دست معاون نخست‌وزیر را برای عمل به وظایفش بسته است. اما نگاهی به سوابق این اختلافات نشان می‌دهد ریشه اصلی مشکلات در مسائل مالی است. بیش از یک سال است اتحادیه میهنی کردستان از این‌که حزب دموکرات کردستان در حال تنبیه مالی سلیمانیه - استانی که مقر اتحادیه میهنی در آن قرار دارد - است. در راس این اختلافات، کاهش شدید بودجه این استان از سوی دولت اقلیم کردستان است که باعث شده مناطق تحت کنترل اتحادیه میهنی کردستان مانند سلیمانیه حتی برای حقوق دولت و نیروهای امنیتی در مضیقه قرار گیرد.

بروز چنین مشکلات مالی، ناشی از مسائل ساختاری در این منطقه است. اقلیم کردستان عراق عمدتا به چند منبع درآمدزا وابستگی دارد که مهم‌ترین آنها نفت است. منابع درآمدی نفت بین دو منطقه تحت کنترل اتحادیه میهنی و حزب دموکرات کردستان توزیع می‌شود. اگرچه بیشتر ذخایر نفتی تحت حاکمیت حزب دموکرات کردستان قرار دارد اما کیفیت نفت این مناطق بسیار پایین است و باید آن را با نفت مناطق تحت کنترل اتحادیه میهنی مخلوط کرد تا در بازارهای جهانی قابل عرضه باشد.

تفاهم نداشتن دو حزب درباره منافع ناشی از منابع نفتی به اختلافات مالی برجسته‌تری منجر شده‌است.اختلافات بین خانواده‌های بارزانی و طالبانی که کنترل یک منطقه سرشار از نفت و گاز را در اختیار دارند، اختلافاتی دیرینه است اما دو طرف پس از جنگ داخلی که طرفین در دهه گذشته داشتند، تلاش کردند این اختلافات را به فراموشی بسپارند. اما اکنون دوباره این اختلافات سر برآورده‌است و تداوم آن می‌تواند عواقب زیادی برای اقلیم کردستان داشته باشد؛ چراکه ممکن است باعث بروز مجدد جنگ داخلی، ایجاد بحران مالی یا تجزیه این منطقه باشد به‌ویژه این‌که در تاریخ اقلیم کردستان، وجود دو مدیریت جداگانه مسبوق به سابقه است. هیچ‌کس مطمئن نیست آینده این منطقه چه خواهدشد اما واقعیت فعلی که در آن احزاب به جای همکاری با یکدیگر به طور فزاینده‌ای برای کسب منافع خود رقابت می‌کنند، آینده خوبی برای این منطقه به همراه نخواهدداشت.

روزنامه جام جم