اشتراکات فرهنگی دلیل علاقه مردم منطقه به مجموعه‌های ایرانی

تقویت همگرایی فرهنگی در منطقه بزرگ ایران فرهنگی، شامل کشورهایی که دارای پیشینه مشترک تاریخی و تمدنی با ایران هستند، از جمله کارکردهای این شبکه‌هاست و پخش فیلم‌ها و مجموعه‌های نمایشی ایرانی از جمله راه‌های موثر برای تقویت حس دوستی میان مردم منطقه است. «قاب کوچک» به منظور بررسی ابعاد و پتانسیل‌های موجود در توسعه دیپلماسی فرهنگی از طریق پخش سریال‌های ایرانی در خارج از کشور با تمرکز بر روی همسایگان شرقی، با علی‌اكبر رضایی‌فرد وابسته پیشین فرهنگی و رئیس وقت خانه فرهنگ جمهوری اسلامی در لاهور پاكستان داشته است. 

 شبکه‌های برون مرزی صداوسیما، سریال‌های ایرانی را به صورت دوبله یا زیرنویس برای مردم دیگر کشورها پخش می‌کنند و بازخوردهای گرفته شده نشان از استقبال خوب از این موضوع است، به عنوان شخصی که سال‌ها در زمینه رایزنی فرهنگی فعالیت داشته است، این استقبال را ناشی از چه مساله‌ای می‌دانید؟
ما با بسیاری از کشورهای همسایه قرابت فرهنگی داریم و همین موضوع باعث می‌شود که از فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی در این کشورها استقبال شود. دلیل این استقبال هم از یک سو به دلیل نزدیک‌بودن فضای داستانی به فرهنگ مردم منطقه و هم به دلیل ساختار زبان فارسی و آهنگ آن است که برای غیرفارسی‌زبانان نیز شیرین و لذتبخش است. 

 با توجه به سابقه حضور شما در کشورهای همسایه، کدام مجموعه‌های ایرانی در این کشورها با اقبال بیشتری مواجه می‌شود؟
به طور کلی اشتراکات زبانی ما با کشورهای همسایه، همزبانی، هم آوایی و کلمات مشترک زبانی باعث شده است که مخاطبان در این کشورها به مجموعه‌های ایرانی علاقه نشان دهند، به خصوص سریال‌ها و فیلم‌های تاریخی و اجتماعی و به طور کل آثاری که از نظر فرهنگی و دینی حساسیت‌زا نباشد با استقبال خوبی مواجه می‌شود مانند سریال «یوسف پیامبر».

 مردم پاکستان چطور به سریال‌های ایرانی دسترسی پیدا می‌کنند؟
ما شبکه سحر اردو زبان داریم که سریال‌های ایرانی را به زبان اردو دوبله و پخش می‌کند اما  در منطقه پاکستان و هند باید مخاطب بیشتری جذب کند. مردم پاکستان فیلم و سریال‌های خارجی را از طریق اینترنت دنبال می‌کنند و شبکه سحر باید روی پخش اینترنتی و انتشار سریال‌های ایرانی دوبله شده از این طریق بیشتر کار کند.

 ما با کشور پاکستان اشتراکات زیاد فرهنگی داریم، اما همکاری مشترکی برای تولید فیلم و سریال نداشته‌ایم، آیا می‌توان در تولید یک مجموعه نمایشی مشترک با این کشور امید داشت؟
تلاش‌های زیادی انجام داده‌ایم که سینمای ایران و سینمای پاکستان با یکدیگر همکاری کند. حضور فیلمسازان پاکستانی در فستیوال‌های فیلم ایران و بحث و گفت‌وگو میان فیلمسازان دو کشور اتفاق افتاد، اما هنوز در بحث سرمایه‌گذاری برای تولید تجاری فیلم این اتفاق نیفتاده است.
 
بیشتر موضوع ساخت سریال‌های مشترک میان ایران و پاکستان مد نظرم بود!
در هر دو مورد صحبت کردیم، در پاکستان هم شبکه‌های دولتی و هم شبکه‌های تلویزیونی خصوصی فعالیت دارند اما تولید مشترک نیازمند حمایت دولت پاکستان است که فعلا در زمینه تولید فیلم یا سریال مشترک با ایران، عزمی از سوی دولت آن کشور نمی‌بینم. هنرمندان پاکستانی در نشست‌ها علاقه زیادی به این کار نشان می‌دهند، ولی بحث سرمایه‌گذاری تولید محصول فرهنگی مشترک بین ایران و پاکستان نیازمند حمایت دولت پاکستان است.

 کدام طرف بیشتر برای همکاری در زمینه ساخت محصولاتی مانند سریال علاقه دارد؟
قطعا در زمینه تولید سریال و فیلم مشترک جمهوری اسلامی علاقه بیشتری برای همکاری دارد.

 چرا از سوی طرف پاکستانی برای همکاری در زمینه فیلم و سریال علاقه کمتری دیده می‌شود؟
ایراد کار به آن سطوح از تصمیم‌گیری است که غیرفرهنگی و غیرسینمایی است، فیلمساز نگاه فرهنگی و هنری دارد اما سیاستگذاری‌ها در بخش‌های غیرفرهنگی انجام می‌گیرد، برای همین می‌بینیم که اجازه پخش فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی از شبکه‌های پاکستانی داده نمی‌شود. 
 
چطور می‌توان رضایت سیاستگذاران فرهنگی پاکستان را برای همکاری مشترک در زمینه ساخت سریال یا پخش سریال‌های ایرانی از شبکه‌های پاکستانی جلب کرد؟
در سطح بین‌المللی هر اقدامی‌یک نوع بده بستان است، اگر ما انتظار داریم شبکه‌های پاکستانی فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی پخش کنند، متقابلا آنها هم انتظار دارند سریال‌های پاکستانی از شبکه‌های تلویزیونی ما پخش شود. 

 در زمینه همکاری‌های فرهنگی آیا کشورهایی هستند که با پاکستان روابط خوبی ایجاد کرده باشند؟
ترکیه و چین در حوزه پاکستان سرمایه‌گذاری خوبی انجام داده‌اند، به خصوص ترکیه که تلاش می‌کند روی قرابت فرهنگی با پاکستان مانور دهد. سریال‌های ترکیه‌ای در پاکستان طرفداران زیادی پیدا کرده است و نخست وزیر این کشور دو بار با توییت‌زدن مردم را به تماشای سریال «الطغرل» که یک سریال ساخت ترکیه است دعوت کرده است. به نظرم نفوذ سریال‌های ترکیه‌ای در پاکستان ناشی از سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی ترکیه در پاکستان است، شاید حتی ترکیه سرمایه‌گذاری اقتصادی را منوط به همکاری‌های فرهنگی کرده باشد.

 یعنی می‌توان ار دولت خواست که همکاری‌های اقتصادی با پاکستان را منوط به گسترش مراودات فرهنگی به خصوص در زمینه فیلم و سریال کرد؟
همان طور که می‌دانید حوزه فرهنگ و هنر و به خصوص حوزه تولید مشترک فیلم و سریال، حوزه پیچیده و دارای ظرافت‌های خاصی است، خیلی وقت‌ها باید بخش‌های غیر فرهنگی کاری انجام دهند که بخش فرهنگ بتواند یک توافق خوب برای تولید مشترک محصول داشته باشد.