ایران؛ بی‌بهره از باران

اما این دلخوشی خیلی هم ماندگار نیست، چرا که تقریبا سهم ما از بارش‌های سال آنقدر اندک و محدود است که نمی‌توان به آن دل بست و امید به این داشت که کمی از بار بحران آب در ایران سهل‌تر شود. شهر تهران با جمعیت بالای ۹ میلیونی خود یکی از شهرهایی است که با بحران کمبود آب شرب دست و پنجه نرم می‌کند. طی سه ماه گذشته بی‌شمار اظهارنظر از سوی مسئولان در این رابطه عنوان شده و به پیوست این اظهارات هم همواره «توصیه به مصرف بهینه» شهروندان قرار داشته است. اما سوی دیگر این ماجرا چیست؟ سویی که به تصمیمات و راهکارهای مسئولان بازمی‌گردد. به چگونگی مدیریت منابع آبی ایران، آن هم در سومین سالی که به گواه داده‌های سازمان هواشناسی در دوران خشکسالی قرار داریم. دیروز محمدرضا بختیاری مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب تهران گفت: «علی‌رغم این که در روزهای اخیر شاهد بارش باران و برف در تهران بودیم اما باتوجه به این که عمده بارش‌ها در بالادست سدها به شکل برف بوده، مشکل آب تهران حل نشده و لازم است مشترکان همچنان به موضوع مدیریت مصرف حساس باشند.» البته این تنها نگرانی نیست، چرا که ذخیره برفی هم در این شرایط گوهر گرانبهایی است و معنای آن وضعیت خوب ذخیره سدهای تهران در فصل تابستان است. آنچه در میان گفته‌های رئیس آبفای تهران گفته نشده این است که اساسا ما بهره‌ای از نزولات آسمانی نداریم. می‌توان با سنجه آماری به این موضوع نگاه کرد. چندان دور و دیر هم نیست؛ به عنوان مثال می‌دانیم میزان هدررفت آب در کشور در قالب آمار آب بدون درآمد، نزدیک به پنج برابر کشوری همچون آلمان است در حالی که متوسط بارش سالانه در کشور آلمان سه برابر متوسط بارش در ایران برآورد می‌شود. تنها در یک فقره آمار رسمی یعنی به استناد مستندات ارائه‌شده از سوی شرکت آب و فاضلاب کشور، در سال۱۴۰۰ بیش از یک میلیارد و ۱۳۱ میلیون متر مکعب از هشت میلیارد و ۳۷۹ میلیون متر مکعب آب شرب تصفیه‌شده در قالب هدررفت ظاهری به دست مصرف‌کننده نهایی نرسیده است! اما این آمار در رابطه با هدررفت‌های خانگی و صنعتی است . در زمینه آمار بارش‌ها وضعیت به مراتب بدتر است. به این معنا که حجم قابل توجهی از بارش‌های سالانه ایران دود می‌شود. همین چند ماه پیش علیرضا عباسی، عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط‌زیست مجلس اعلام کرد: « سالانه حدود ۲۵۰میلی‌متر مکعب بارندگی متوسط در کشور داریم. با توجه به وسعت جغرافیایی ایران، این بارندگی‌ها در طول یک سال تقریبا به میزان ۴۰۰ میلیارد متر مکعب می‌رسد که نزدیک ۱۰۰ میلیارد آن استفاده و ۳۰۰میلیارد دیگر هدر می‌رود.» معنای حرف او آشکار است، این که ۷۵درصد بارش‌های سالانه ایران هدر می‌رود و هیچ تاثیری در وضعیت کمبود منابع آبی ما ندارد!
بسیاری راهکار ذخیره باران‌های سالانه را سدسازی می‌دانند اما در این زمینه هم چالش‌های بسیاری وجود دارد، چرا که همین حالا هم ذخیره آبی پشت سدها با تهدیدی به نام تبخیر آب روبه‌رو است. در این زمینه هم داده‌های شگفتی وجود دارد. میزان تبخیر در ایران، سه‌برابر میزان جهانی است و از طرف دیگر، عمده آبی که برای آبیاری وارد زمین‌های کشاورزی کشور می‌شود، به جای تولید محصول بیشتر و بهتر، بخار شده و از دسترس خارج می شود. کنار هم قراردادن این آمارها یک گزاره تلخ اما مهم را پیش روی ما می‌گذارد. این که « براساس آمار موجود، میزان بارندگی ایران کمتر از یک‌سوم متوسط جهانی و تبخیر سالانه آب در کشور سه‌برابر متوسط تبخیر جهانی است.»

روزنامه جام جم