شیر در شهر!

این شیرماده هم یکی از حیوانات غیربومی بخت برگشته‌ای است که از زادگاهشان دزدیده و در شبکه قاچاق دست به دست می‌شوند و به کشورمان می‌رسند تا باغ‌های شخصی و باغ وحش‌های خصوصی افراد ثروتمند و بانفوذ را زینت دهند.

از سرگردانی یک قلاده پلنگ در قائمشهر هنوز مدت زیادی نگذشته و پلنگ سرگردان در پارک سرخه‌حصار تهران هنوز پیدا نشده که اکنون باید سکانس جدیدی از قاچاق حیوانات این‌بار در خمینی شهر اصفهان و در قالب یک توله شیر ماده را روایت کنیم.

خیابان‌ها و بزرگراه‌های کشورمان تا به حال از این حیوانات سرگردان و وحشت زده زیاد به خودش دیده، به‌خصوص در یک دهه اخیر که پرسه این جانوران، سریال‌وار ادامه داشته است.
آذر ۱۳۹۰ بود که یکی از شهروندان تهرانی نیمه‌شب در تماس با آتش‌نشانی اعلام کرد در مسیر غرب به شرق بزرگراه همت یک بچه شیر را دیده که پس از حضور آتش‌نشان‌ها و زنده‌گیری آن، مشخص شد بچه شیر کاملا دست‌آموز است.

پس از آن بود که هفته سرگردانی حیوانات وحشی در بزرگراه‌های تهران آغاز شد و پس از جولان یک کرکس، روباه و توله شیر در حاشیه بزرگراه‌ها نوبت به توله شیری رسید که آتش‌نشان‌ها در حاشیه جنوبی جنگل لویزان و در محل انباشت چوب‌ها پیدایش کردند. جلوتر اگر بیاییم به آذر ۹۵ می‌رسیم که دو میمون در سراوان به چهار دانش‌آموز حمله کردند و ماموران محیط‌زیست یکی از آنها را زنده گرفت و دومی که به نخلستان‌های پایین دست شهر پناه آورده و در ضمن به یک دوچرخه سوار هم حمله ور شده بود با یک تیر، طعم مرگ را چشید.

تابستان ۹۷ هم یک بچه میمون بازیگوش در محله نارمک تهران در حالی که با جست‌وخیزهای سریعش از درختی به درخت دیگر و از خانه‌ای به خانه دیگر می‌پرید در پارکینگ یک ساختمان توسط آتش‌نشان‌ها صید شد.
این داستان همچنان ادامه دارد، زیرا نه قاچاق حیوانات به کشورمان متوقف شده و نه باغ وحش‌های شخصی تحت نظارت درآمده است.

یا مرگ یا باغ وحش

شیرها، پلنگ‌ها، کروکدیل‌ها، کرکس‌ها، میمون‌ها و روباه‌ها و سایر حیوانات غیربومی که تا به‌حال در اطراف و اکناف شهرها دیده شده‌اند، دو سرنوشت بیشتر نداشته‌اند: یا مرگ با گلوله یا انتقال به باغ‌وحش که این هم یا مرگ سریع را شامل می‌شود یا مرگی تدریجی را . دکتر ایمان معماریان، دامپزشک هم همین دو راه را بیشتر نمی‌شناسد و در۲۰سالی که با حیات‌وحش کار کرده یا حیوانات ضعیف و رنجوری را دیده که به علت غفلت صاحبا‌ن‌شان حال جسمی خوبی ندارند و پس از یک دوره کوتاه سرگردانی می‌میرند یا راهی باغ وحش‌های غیراستاندارد کشور می‌شوند و در وضعیتی نه‌چندان خوب روزگار می‌گذرانند تا عمرشان به سر آید.
او به ما می‌گوید: «به هر حال حیواناتی که به کشور قاچاق می‌شوند و در دست افراد ناآگاه قرار می‌گیرند، عاقبت خوشی نخواهند داشت».

عبدالرضا باقری، کنشگر محیط‌زیست هم این سرنوشت شوم را با ماجرای پدری آغاز می‌کند که برای دخترش یک جفت پلنگ خرید که یکی از آنها فرار کرد و شد پلنگ فراری قائمشهر، درست مثل ببری که از یک باغ وحش خانگی در مشهد گریخت و خبرساز شد یا خلبانی که سال ۸۰ با پروازش یک کرگدن کوچک به کشور آورد که حیوان ناگهان فرار کرد و معرکه راه افتاد. او می‌گوید «اغلب این حیوانات یا در جنگل‌ها رها می‌شوند که اکثرا می‌میرند یا در دست مالکان‌شان به علت وضعیت بد تغذیه و نگهداری، رنج می‌کشند».
اما چرا با وجود دانستن این اطلاعات، راه ورود حیوانات به کشور که جانورانی غیربومی و بعضا گونه‌های مهاجم هستند، گرفته نمی‌شود؟

چه دست‌هایی در کار است؟

یکی از شاهدان عینی به ما گزارش می‌دهد که در باغ‌های اطراف قائمشهر، باغ وحشی‌های شخصی وجود دارد که نه کسی جرات نزدیک شدن به آنها را دارد و نه اساسا نیروهای نظارتی به آنها سرکشی می‌کنند، در نتیجه مردم شهر می‌توانند به‌راحتی گردن دراز زرافه‌هایی را که در این باغ‌ها نگهداری می‌شوند، ببینند.
برخی دامپزشکان و فعالان محیط زیست می‌گویند که در کشورمان کسانی هستند که میل‌شان برای نگهداری حیوانات را توسعه داده و به جانوران خاصی متمایل شده‌اند: مثل کسی که از عبدالرضا باقری خواسته بود یک پاندا برایش دست و پا کند ولی چون به نتیجه نرسیده بود از یکی از کشورهای آمریکای جنوبی« تنبل» وارد کرده بود!

دکتر ایمان معماریان به سبب این اتفاقات عجیب و غریب و مشاهدات سالیان درازش در کسوت دامپزشک به ما توضیح می‌دهد: « تا از درون سازمان محیط‌زیست همکاری و همراهی نباشد، چنین اتفاقاتی رخ نمی‌دهد». او البته معتقد است که «بخشی از ناتوانی برای مقابله با قاچاق حیوانات به کشور به کمبود نیروی انسانی و بودجه مربوط می‌شود اما همین که سازمان محیط زیست برای واردات حیوانات وحشی و غیربومی به برخی افراد مجوز می‌دهد، جای بحث دارد، کما این که در سرکشی از برخی باغ وحش‌های خانگی می‌بینیم حیوانی مثل شیر یا پلنگ با مجوز سازمان وارد شده است». این که این ماجرا چه لطمه‌ای به حیات وحش کشورهای مبدأ می‌زند جای بحث ندارد و این که نگهداری جانوران در جایی خارج از زادگاه‌شان تا چه میزان به این گونه‌های جانوری آسیب می‌رساند نیز بدیهی است اما روی مهم ماجرا این است که برخی حیوانات وارداتی چه رسمی و چه قاچاق، گونه‌های مهاجمی هستند که محیط زیست کشورمان را دچار آسیب می‌کنند، مثل میمون‌های رزوس که نگهداری‌شان مدت‌هاست مد شده، میمون‌هایی که در بچگی بامزه و نمکی هستند اما کمی که رشد می‌کنند از کنترل خارج می‌شوند و صاحبان‌شان آنها را در طبیعت رها می‌کنند و رزوس‌های گوشتخوار نیز برای بقا به جان حیوانات کشورمان می‌افتند.

روزنامه جام جم