روایتی از بازی دولت روحانی با دارایی مردم

حالا پس از دو سال، اساسنامه این صندوق‌ها به دلیل عملکرد نامناسب تغییر کرد. درباره این‌که این تغییرات چه تاثیری بر ارزش سهام واگذار شده دولتی می‌گذارد، «جام‌جم» گزارشی تهیه کرده که جزئیات آن را در ادامه‌می‌خوانید.

بهار و تابستان سال ۹۹ در روز‌های رو به اوج بازار سرمایه بود که وعده عرضه سه صندوق دولتی در قالب ETF از سوی دولتمردان داده و قرار شد صندوق نخست بانکی و بیمه‌ای، صندوق دوم پالایشی و صندوق سوم خودرویی و فلزی باشد. دولت بنا داشت تا باقیمانده سهم خود در برخی بانک‌ها، بیمه‌ها، پالایشگاه‌ها، شرکت‌های خودرویی و فولادی را در بازار عرضه و از این طریق سهام خود را به مردم واگذار کند. این صندوق‌ها با ۲۰تا ۳۰درصد تخفیف به مردم واگذار شد و هر ایرانی دارای کدملی می‌توانست خریدار آن‌ها باشد. در این راستا، صندوق اول با نام دارا‌یکم اوایل تابستان سال ۱۳۹۹ عرضه و در سوم تیرماه قابل معامله شد. در واقع وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق این واگذاری، به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران، باقیمانده سهام خود در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات ایران و بیمه‌های البرز و اتکایی امین را واگذار کرد. در پذیره‌نویسی صندوق دارایکم بیش از چهار میلیون نفر مشارکت کردند. صندوقی که هم راستا با روز‌های صعودی بازار سرمایه، بازدهی چشمگیری داشت و تا ۲۰۰درصد سود هم پیش رفت.

شروع ریزش بازار

تب و تاب دارایکم هنوز نخوابیده بود که سخن از عرضه پالایشی یکم (باقیمانده سهام دولت در چهار پالایشگاه تهران، تبریز، اصفهان و بندرعباس) به میان آمد. این بار در آن سوی ماجرا وزارت نفت نشسته بود و عرضه صندوق پالایشی یکم با اختلاف بین وزارت نفت و وزارت اقتصاد کلید خورد و بهانه‌ای برای ریزش بازار شد. ماجرا از آنجا شروع شد که خبر مخالفت وزارت نفت با تشکیل پالایشی یکم و عرضه بلوکی پالایشگاه‌ها توسط سازمان خصوصی‌سازی منتشر شد و سهام پالایشگاه‌ها که سهم‌های با پشتوانه و بزرگ بازار سرمایه هستند، ریزش کرد. در آن روز‌ها شاهد این موضوع بودیم سهامدارانی که سهامدار سهام پالایشی هم نبودند و سهم‌های مهمی مانند فولادی یا پتروشیمی در سبد خود داشتند نیز اقدام به فروش سهام خود کردند. فرآیندی که باعث شد تقریبا ۸۰درصد سهام از صف خرید به صف فروش تغییر وضعیت دهند. درنهایت وزارت اقتصاد و وزارت نفت درمورد پالایشی یکم به توافق رسیدند و این صندوق عرضه شد، اما سرنوشتش هیچ شباهتی به دارایکم نداشت. ارزش این صندوق همسو با روند نزولی شاخص کل بورس روز به روز کمتر می‌شد و حتی قیمت هر واحد صندوق پالایشی یکم به نصف قیمت روز عرضه هم رسید.

اعتراض بورس و اصلاح اساسنامه

وضعیت نابه‌سامان صندوق‌ها از سالی به سال دیگر منتقل شد و کار به جایی رسید که مجید عشقی، رئیس سازمان بورس اعلام کرد این صندوق‌ها آبروی دولت، بازار سرمایه و صندوق‌های دیگر را برده‌اند. البته اعتراض عشقی به اینجا ختم نشد و قول داد اساسنامه این صندوق‌ها اصلاح شود و درنهایت در شهریورماه امسال، اصلاحات اساسنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارایکم و پالایشی به تصویب هیات وزیران رسید. عملکرد به این صورت است که این صندوق‌ها به صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی تبدیل می‌شود. همچنین مدیریت صندوق از مدیریت غیرفعال به فعال تبدیل خواهد شد. از طرف دیگر، رکن بازارگردان برای صندوق‌های مزبور اضافه می‌شود. با اعمال اصلاحات اساسنامه به شرح فوق صندوق امکان تغییر پرتفوی سهام خود مطابق امیدنامه و صنعت مربوط را خواهد داشت و بازارگردان صندوق به عنوان یک شخص حقوقی به ارکان صندوق اضافه شده و در راستای نقدشوندگی صندوق و کاهش فاصله بین ارزش خالص دارایی (NAV) و قیمت بازار مجاز به صدور و ابطال واحد‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارایکم و پالایشی یکم است.

ارزش دارایکم و دارادوم

طبق آخرین اخبار رکن بازارگردان چند روزی است که برای صندوق پالایش یکم فعال شده است، اما همچنان بین قیمت و ارزش خالص دارایی فاصله وجود دارد؛ به طوری‌که درحال حاضر هر واحد این صندوق با قیمت حدود ۹۵۰۰تومان معامله می‌شود درحالی که ارزش خالص دارایی صندوق ۱۲هزار و ۸۰۰ تومان است. همچنین هر واحد صندوق دارایکم ۹۵۰۰تومان قیمت دارد درحالی که ارزش خالص دارایی این صندوق ۱۳هزار و ۷۰۰تومان است. البته هنوز رکن بازارگردان برای صندوق فعال نشده است. با این حال همان‌طور که عشقی اشاره کرده انتظاری که از بازارگردان وجود دارد این است که فاصله بین قیمت و NAV تا جایی که امکان دارد کاهش یابد.

چرا سهام «دارا» به هدف نرسید؟

احمد جانجان، کارشناس‌ارشد بازار سرمایه در گفت‌وگویی که با خبرنگار ما داشت، تصریح کرد: بزرگ‌ترین اشتباهی که در عرضه این صندوق‌ها به شکل ETF رخ داد، این بود که مدیریت این بخش واگذار نشد و تنها سهام فروخته شد. وی با بیان مثالی در این زمینه تاکید کرد: اقدامی که دولت انجام داد دقیقا مشابه این است که یک نفر خودروی خود را بفروشد و همه مدارک را به نام شخص بخرد، اما سوئیچ را نزد خود نگه دارد و همچنان خودش از آن استفاده کند که این رویه باید اصلاح شود. به گفته این کارشناس بازار سرمایه، واگذاری بخشی در صندوق‌ها در کوتاه‌مدت اثرگذار است، اما برای بهبود وضعیت ارزش خالص دارایی باید هیات مدیره و مدیرعامل توسط سهامداران انتخاب شود.

روزنامه جام جم