بدون آمایش سرزمین استان‌ها به یغما می‌روند

منظور از آمایش سرزمین، رسیدن به مطلوب‌ترین توزیع ممکن جمعیت، توسط بهترین شکل توزیع فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در پهنه سرزمین است. امری که در برنامه‌های توسعه ایران تاکنون به‌طور جدی به آن پرداخته نشده یا لااقل نمود‌های خود را نشان نداده است. در ایران حدود ۹۰‌درصد از جمعیت کشور در ۴۵‌درصد از وسعت جغرافیایی سکنا گزیده‌اند و ۱۰‌درصد باقی‌مانده آن در ۵۵‌درصد از پهنه سرزمین زندگی می‌کنند. بر همین اساس بحث محل فعالیت شاغلان و بزرگراه‌ها توزیع برق و آب و باقی مباحث نیز مشخص شده است.

آمار و ارقامی که همه نشان از تعادل نداشتن در توسعه منطقه‌ای دارد و ضرورت توسعه متوازن و نگاه آمایشی به پهنه سرزمین را صدچندان می‌کند. نمی‌شود برنامه توسعه‌ای را بدون دید سرزمینی پیش برد. درواقع آمایش سرزمین بازتاب سرزمینی توسعه بلندمدت کشور است.
نگرش آمایشی به ما کمک می‌کند تا بتوانیم از وسعت و پهنای سرزمین در راستای توسعه بلندمدت بهره‌برداری کنیم. در یک کلام، آمایش سرزمین یعنی دیدگاه راهبردی حاکمیت بر پهنه سرزمین.
طرح آمایش سرزمینی در هیچ کجای ایران و به‌خصوص استان‌های شمالی کشور به‌صورت کامل اجرا نشده و به همین دلیل پریشانی زیادی در اجرای طرح‌های ضروری وجود دارد.
رواج پدیده مزمن تغییر کاربری غیرمجاز زمین‌های طبیعی و کشاورزی در استان‌هایی مثل گیلان، گلستان و مازندران فرصت سرمایه‌گذاری را از این مناطق سلب کرده است.
ایران با بارندگی متوسط سالانه ۲۵۰ میلی‌متر جزو مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان محسوب می‌شود و فقط باریکه ساحلی شمال کشور یعنی سه استان گیلان، مازندران و گلستان به دلیل توپوگرافی خاص منطقه که دربرگیرنده سطح وسیعی از جلگه‌ها و کوه‌های جنگلی است از وضعیت اقلیمی مرطوب و متنوع و شرایط مطلوبی برخوردار است که زمینه را برای هجوم به آن مناطق و شهرک سازی‌های مسکونی ــ توریستی به‌وجود آورده است. امروز به غیر از مسئولان و متولیان امر، بقیه شهروندان نگران تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی و حفظ عرصه‌های طبیعی هستند.
با توجه به این‌که نیاز‌های مناطق مختلف کشور به‌درستی احصاء و لحاظ نشده است، بنابراین در بیشتر نقاط شاهد جنگ بر سر حفظ زمین و مقابله با تغییر کاربری‌ها هستیم و تا زمانی که نیاز مردم هر منطقه و هر استان همراه با ارزش افزوده آن مشخص نشود، افرادی هستند که قانون گریزی را توجیه کنند.
در گام اول باید طرح آمایش سرزمینی کامل اجرا شود و سازمان‌های متولی و نظارتی هم با تمرکز بهتری بر آن نظارت کنند. چرا که امروز اولویت اصلی توسعه استان‌ها و به‌خصوص استان‌های شمالی سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری و حفظ زمین‌های کشاورزی است. بر همین اساس زمین‌های قابل سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری باید احصاء و به سرمایه‌گذاران واقعی معرفی شود و هنوز هم مکان‌هایی وجود دارد که با اولویت گردشگری تعیین کاربری می‌شوند.