غربت هویت تعزیه در سوگواره‌های تعزیه

اولین سوگواره سراسری تعزیه سال ۱۳۷۸ خورشیدی در شیراز اجرا و برگزار شد و پس از آن هرساله به‌وسیله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در شهر‌های مختلف با حضور گروه‏هاى متعدد تعزیه‏‌خوان برگزار مى‌شود. این اقدام از‌جمله همکاری‌های دولت در راستای رشد و ارتقا و تبیین فرهنگ تعزیه به‌شمار آمده است.

کد خبر: ۱۳۸۱۵۸۹

نویسنده سیدابوالحسن عمرانی - پژوهشگر تعزیه و مدرس

گرچه این فعالیت‌ها، مطلوب و در خور ستایش بوده، لیکن انتظار و توقع مخاطب در ارتباط با یکی از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین اهداف متعالی دینی یعنی ترویج فرهنگ عاشورا در قالب هنر نمایشی مذهبی ایران شیعی، بسی افزون‌تر از رویکرد یاد شده است.

سوگواره تعزیه باید فرآیند جامع‌الاطرافی به همراه داشته باشد که در برگزاری سالانه آن، پژوهش‌های علمی و فرهنگی و نیز فعالیت‌های رسانه‌ای تعزیه‌شناسی با تاکید بر حراست از زوایای تاریخی، هنری، ادبی، فرهنگی، حماسی و دراماتیک تعزیه در کنار اجرای میدانی این هنر آیینی، سال به سال ضمن ارتقای کیفی، فزونی یافته و موجب آشنایی گسترده مخاطبان با قدیمی‌ترین هنر نمایشی دینی ایران‌شود.

اما آیا در این میان، سوگواره‌ها از حضور کارشناسان تعزیه، بهره کافی برده‌اند؟

آیا پژوهشگران حوزه ادبیات نمایشی و تعزیه‌پژوهان برای ارائه راهکار در این سوگواره‌ها فراخوانده شده‌اند؟ آیا از فرصت مناسب سوگواره‌ها، تعزیه‌شناسان معاصر ایران، ویژگی‌ها و زوایای متنوع این درام عبادی را دریافت کرد‌ه‌اند؟
اهداف تعریف شده سوگواره‌ها تا چه مقدار برآورده شده و اساسا سوگواره‌های تعزیه با کدامین هدف و با چه معیاری برپا و اجرا شده‌اند؟

چه اقدامی برای رفع کاستی‌ها و آسیب‌زدایی از تعزیه در نشست‌های تخصصی انجام گرفته است؟ کدام راهکار برای شناسایی و ترغیب تعزیه‌پژوهان در راستای بررسی زوایای مستور تعزیه صورت پذیرفته است؟ و....
این‌ها برخی از پرسش‌هایی بوده که درباره سوگواره‌های تعزیه قابل طرح و یادآوری است.

گفتنی است که در طول این مدت، سوگواره‌های تعزیه به غیر از دو سه سال آغازین‌اش دیگر از حضور محققان تعزیه بهره‌ای نگرفت و سال به سال روند سطحی و نازل‌تری به همراه داشته؛ تا جایی که در سال‌های اخیر، سوگواره کشوری تعزیه مشتمل بر اجرای چند مجلس تعزیه از چند گروه تعزیه‌خوان در برخی از شهر‌ها بوده که تعدادی از آن‌ها حاوی ایراد‌های اساسی در پردازش موضوعات تاریخی و ادبی نیز است.

سوگواره‌های تعزیه در صورت تصمیم به دوام و استمرار نیازمند هدف‌گذاری صحیح و اصولی در جهت معرفی کامل‌تر و زدودن غبار غربت از چهره با‌سابقه‌ترین هنر نمایشی دینی ایران هستند. تعزیه جزئی از تاریخ، فرهنگ، هنر، ادبیات و آداب و رسوم کشور ایران محسوب می‌شود بنابراین برای حراست از این گنجینه گرانبهای فرهنگی، در سوگواره‌های تعزیه باید شیوه‌های اصولی و روشمندی به‌کار گرفته شود.

روزنامه جام جم