عقد‌های دیجیتال!

ماجرا از انتشار یک تصویر در فضای مجازی آغاز شده، هر چند این اتفاق تازگی ندارد، اما فراگیر شدن تصویری از یک برگه عقدنامه دوباره این موضوع را نقل محافل کرده‌است؛ برگه‌ای که در آن از بیت‌کوین به‌عنوان بخشی از مهریه استفاده شده‌است. اولین و پرتکرارترین واکنش با یک سؤال اساسی رو‌به‌روست؛ این‌که این کار آیا قانونی است یا خیر؟ به‌دنبال این واکنش‌ها هم یک وکیل دادگستری با این استدلال که در قانون مدنی گفته شده هر چیزی را که مالیات داشته و قابل تملک نیز باشد، می‌توان مهر قرار داد، استناد کرده‌است که این کار منافاتی با قانون ندارد.

تماس ما با اغلب دفاتر ازدواج و طلاق حکایت از این داشت که آن‌ها زیر بار چنین کاری نمی‌روند، برخی از آن‌ها از چند و، چون استفاده از رمزارز‌های دیجیتال اطلاعاتی نداشتند و به همین دلیل آن را غیر‌قانونی می‌دانستند و برخی دیگر با عینک بدبینی رواج چنین مهریه‌هایی را ترفندی از سوی وکلا می‌دانستند. عده‌ای هم بر این باورند رمزارز‌ها جزو دسته مهریه‌های غیر‌معمول قرار دارند و سیاست قوه قضا همچون گذشته مقابله با قید این چنین مهریه‌هاست. استدلال قوه قضا هم بر این است که اغلب این مهریه‌ها در شرایط جدایی احتمالی زوجین محل چالش واقع می‌شود و در خوشبینانه‌ترین شکل منجر به حبس خواهد شد؛ اتفاقی که تعارض آشکاری با سیاست چند سال اخیر قوه قضاییه دارد. البته همه این موارد دلیل نشده‌است تا زوجین نتوانند دست به چنین کاری بزنند و آن‌ها این‌بار در شروط ضمن عقد چنین مواردی را قید می‌کنند.

واکنش به این موضوع البته که محدود به قید رمزارز‌ها در عقدنامه نیست، چرا که پای موارد دیگری هم به این سند قانونی راه یافته‌است. برخی از کارشناسان حوزه اجتماعی این کار را پیروی از مد روز و روش تازه‌ای برای لاکچری جلوه دادن و متفاوت بودن در جامعه دانسته‌اند و معتقدند تب تند بیت‌کوین هم زود عرق می‌کند و وقتی این امر تکراری شد، مد جدیدی برای تفاخر سر برمی‌آورد. عده‌ای هم همچنان بحث گذشته نوستالژیک و شیرین و پایبندی به سنت قدیم و ارجحیت آن را به عصر کنونی گوشزد کرده‌اند؛ این‌که در قدیم سهم از آب قنات مهریه بوده و زندگی‌ها دوام داشته و حالا به ازدواج مثل یک قرارداد خرید و فروش نگاه می‌شود و پول و مادیات حرف اول را می‌زند. مخالفان این دسته هم معتقدند هر تغییری در سبک زندگی همواره با مقاومت‌های بسیار رو‌به‌رو بوده‌است و اگر بخواهیم همچنان با همان رویه پیش برویم، زندگی در این روزگار امکان‌پذیر نخواهد بود، اما در این میان عده‌ای هم قید بیت‌کوین در عقدنامه را به نوعی وهن و تمسخر این سند ارزشمند تلقی کرده‌اند، ولی وقتی پای حرف برخی از مشاوران ازدواج بنشینید، با برخی از پیامد‌های تلخ این موضوع هم می‌توان آشنا شد.

یکی از این مشاوران به جام‌جم از رواج بی‌حد الزام به مسافرت‌های اروپایی در برگه شروط ضمن عقد می‌گوید. آن‌طور که از حرف‌های او می‌توان متوجه شد، فراگیرتر از مهریه‌های بیت‌کوین، الزام زوج‌های جوان به مسافرت‌های خارجی است. یکی دیگر از شروط عجیب ضمن عقد که البته می‌تواند یک هشدار آشکار برای مسئولان باشد مربوط به گفته‌های یک وکیل خانواده است که به جام‌جم می‌گوید: «یکی از روش‌های تازه مرسوم شده که در برگه عقدنامه هم قید می‌شود الزام دختران به زندگی در خانه پدری است.» معنای این گفته آن است که مشکلات کنونی و از جمله وضعیت مسکن برای زوج‌های جوان آن‌قدر چشمگیر است و آن‌ها در حالی ازدواج می‌کنند که شرط می‌کنند تا چند سال ابتدایی، هر‌کدام در خانه پدری خود زندگی کنند!