جای تعجب نیست که ایده متاورس، جامعه فناوری چین را به وجد آورد. هر چند سال یکبارموضوعی فراگیر ظهور میکند که استعداد و سرمایه را جلب خود میکند. توانایی سوار شدن بر چنین امواجی یا بهتر، دیکته کردن و شکل دادن به آنها، معادل کسب قدرت و ثروت است. متاورس نوید یک جهان کامل را برای کاوش و تسخیر فراتر از گوشیهای هوشمند میدهد و فرصتی است برای جهش غولهای امروزی که بر صنعت موبایل تسلط یافتهاند.
در فناوری، راههای سرمایهگذاری تنها در عرض چند سال از رسانههای اجتماعی و بازیهای مبتنی بر دسکتاپ تا پیامهای موبایلی و خدمات آنلاین به آفلاین و اکنون متاورس تکامل یافته است. پونی هاچنگ، رئیس و یکی از بنیانگذاران شرکت فناوری چینی هلدینگ تنسنت، همیشه یک قدم جلوتر بوده است.
پونی با فرماندهی یک امپراتوری سرگرمی و رسانههای اجتماعی که از نظر وسعت با متا رقابت میکند، در واقع چند ماه قبل از اینکه زاکربرگ تغییر نام شرکتش را اعلام کند، بهطور عمومی چشماندازی برای ساخت چیزی بسیار شبیه متاورس ارائه کرد. پونی آن را اینترنت کوان ژن نامید که به معنای اینترنت کاملا واقعی است. این مفهوم، در حالی که بهطور مبهم تعریف شده است، استفاده از وب برای ادغام تولید و کار را در برمیگیرد و با بسیاری از جنبههای دیدگاه بنیانگذار فیسبوک همپوشانی دارد اما این تکرار میتواند بسیار متفاوت از متاورس باشد، زیرا از روز اول زیر نظر پکن متولد خواهد شد.
خلق یک واژه
متاورس برای اولین بار به عنوان یک کلمه در رمان نیل استفنسون در سال 1992 به نام Snow Crash ظاهر شد که دنیایی را به تصویر میکشید که تحتتاثیر تورم شدید قرار گرفته بود. استفنسون جهانی مبتنی بر سرمایه داری را متصور بود و مانند تمام ادبیات مشابه، داستان با لحنهای قوی ضد استبداد پیش میرود.
با فرض اینکه دولت چین شایستگی این فناوری را میبیند، متاورس در آینده میتواند به دو بخش تقسیم شود: چین و بقیه جهان. همانند اینترنت، دومین اقتصاد بزرگ جهان احتمالا از کاربران خود در برابر بقیه متاورس جهانی محافظت میکند.
اینکه صنعت اینترنت چین امروز به اندازه خود بزرگ شده، تا حدی به این دلیل است که دولت آن را در حالی که پشت دیوار پنهان میکرد، مانع زیادی پیش روی آن در داخل کشور قرار نداد. این کشور بیشتر مشغول کنترل گاز، نفت، مخابرات، امور مالی و رسانههای سنتی بود. سرمایهها و کارآفرینان محلی تقریبا بدون مانع، فرصتهایی را در چین کمونیستی یافتند تا فرمولی را ابداع کنند که سرمایه و فناوری جهانی با بیشترین جمعیت جهان تلفیق شود.
داستان متفاوت متاورس
متاورس، داستان متفاوتی خواهد بود. در حالی که به نظر میرسد مقامات دولتی در شهرهایی مانند شانگهای از این مفهوم استقبال میکنند و قصد خود را برای تشویق به کارگیری آن در خدمات عمومی، سرگرمیهای اجتماعی، بازیها و تولید اعلام میکنند، دیگران به مراتب کمتر به دنبال آن هستند. رن زپینگ، اقتصاددان چینی به خطرات متاورس اشاره و آن را متهم کرد که بهطور بالقوه باعث کاهش ازدواج و نرخ زاد و ولد میشود. منطق این است که اگر مردم بیش از حد مشغول سرگرم کردن خود در دنیای مجازی باشند، نیازی به جستوجوی ارتباط در واقعیت ندارند. حتی مسائلی که ذاتا غیرسیاسی هستند، مانند سیاستهای بهداشتی میتوانند باعث کاهش فشارها شوند. چین در حال حاضر در حال مبارزه با یک معضل در بین جوانان خود است و شرکتهای بازی مانند تنسنت را به دلیل تشدید این مشکل سرزنش میکند. نسلی از کودکان که با هدستهای واقعیت مجازی خو گرفتهاند کمکی به این امر نمیکند و این علاوهبر مشکل جنبش مبارزه با کار زیاد است که در بین جوانانی که به دنبال بیرون رفتن از رقابت بیامان شرکتها هستند، مورد توجه قرار گرفته است. با وجود اطمینان نداشتن، شرکتها و سرمایهگذاران از سرمایهگذاری و آمادهسازی برای چیزی که میتواند متاورس بزرگ بعدی باشد، خودداری نمیکنند. تعداد درخواستها برای علائم تجاری مرتبط با متاورس در سه ماه پس از اعمال تغییر زاکربرگ سه برابر شد و به بیش از 8500 درخواست در چین رسید.
تنسنت آماده میشود
تنسنت نیز در حال آمادهسازی است. مارتین لاو، مسئول آن گفته است که این شرکت به لطف بازیهای عظیم و اعتبار رسانههای اجتماعی، فناوری و دانش لازم برای ساخت متاورس را دارد.ناشر محلی چینی برای پلتفرم بازی به کاربران اجازه میدهد جهانهای مجازی ایجاد کنند و از نظر بسیاری به عنوان یک تکرار اولیه قابل اجرا از متاورس آینده در نظر گرفته میشود. در تنسنت، مدیران پیشبینی میکنند صنعت حداقل به پنج سال دیگر نیاز دارد تا به نقطهای برسد که مردم فناوری را از خود بدانند. آنقدرها هم دور نیست. با این حال، مفهوم دیگری در افق وجود دارد: وب 3 اینترنت که با ایجاد سرویسها روی بلاکچین یا مدیریت و دسترسی به شبکههای توزیع شده همتا به همتا، به مبدا غیرمتمرکز خود
بازیابی میشود. شرکتهای عصر وب 2 تیمهایی را به صورت داخلی اعزام میکنند تا نسخههای خود از وب 3 را توسعه دهند و چنین خدماتی را در پلتفرم خود برای مرتبط ماندن ادغام کنند. تنسنت نیز از این قاعده مستثنا نیست، زیرا روشهای توفان فکری برای ترسیم طرحی در چشمانداز اینترنت آینده را دارد اما با محدودیتهای منحصر به فردی مواجه است.
بدبینها چه میگویند؟
نسخه ایدهآل وب 3 بر پایه و اساس آزادی فرد در برابر اقتدار خودسرانه است. وعدههای وب 3 به اندازه کافی فریبنده هستند، به طوری که شرکتها و سرمایهگذاران خطرپذیر در حال حاضر به این فضا هجوم میآورند و الگوهای رفتاری ایجاد میکنند که این مفهوم را تا حدودی بیشکل کرده است. بدبینان استدلال میکنند این به طرز طعنه آمیزی مفهوم وب 3 را منحرف میکند، زیرا آنها معتقدند این کار اپل بعدی را به ارمغان میآورد که همان تثبیت سلطه شرکتی در قلمرویی است که قرار بود از شرکتهای کوچک حمایت شود. جک دورسی، مدیرعامل سابق توییتر، به یکی از بزرگترین منتقدان تبدیل شده است و استدلال میکند این دیوانگی کنونی به دور از دموکراسیسازی وب، ابزار دیگری برای سرمایهگذاران خطرپذیر است. ایلان ماسک گفته است این فقط یک تبلیغات است.
توسعه غیرممکن
توسعه وب 3 در چین تقریبا غیرممکن است، زیرا همه چیز در مورد این مفهوم با اولویتهای اصلی دولت، یعنی حفظ کنترل بر محتوا و زیرساخت، در تضاد است و با محدود کردن شرکتهای فناوری، چین ممکن است چیزی را که میتواند به موج بعدی تبدیل شود، از دست بدهد. همه اینها باید برای شخصی مانند پونی ما بسیار ناامیدکننده باشد. گیک خودخواندهای که در کودکی به ستارهها خیره میشد و به این فکر میکرد که چگونه میتواند جهان را بهتر کند، به یک معنا به هدف خود پی برده است و اکنون خود را بر سر دوراهی میبیند و به این فکر میکند چه میراثی از خود به جای خواهد گذاشت. او وظیفه خود را به عنوان یکی از پیشگامان اینترنت موبایل جهانی این میداند که میلیاردها نفر را به حوزههای جدید سرگرمی و ارتباطات موبایلی در حال حرکت پیوند زند. او به تحکیم ارتباطات عاطفی بین خانوادهها و دوستان کمک کرد، حتی زمانی که آنها در سراسر اقیانوس آرام قدم میزدند و به آنها کمک میکرد در تماس باشند و یکدیگر را ببینند. زندگی آنقدر راحت شده است که تنها وسیله مورد نیاز هنگام سفر در چین یک تلفن است. در این فرآیند، پونی ما به ثروت و نفوذ غیرقابل تصوری فراتر از وحشیانهترین رویاهای خود دست یافت. حالا ممکن است همه چیز از دست او خارج شود. امپراتوریای که او ایجاد کرد ممکن است برای دولت چین بسیار بزرگ و قدرتمند شده باشد، جانوری که باید رام و ابزاری که باید برای تضمین حاکمیت حزب مهار شود. در آن محیط، تلاش برای ایجاد مسیرهای جدید میتواند یک میدان مین باشد.
معمای پونی
معمای پونی این است که چگونه تنسنت را به سمت آینده سوق دهد و در عین حال مقامات سیاسی را راضی کند، یک مانور فوقالعاده ظریف با خطرات غیرقابل تصور. با توجه به دستاوردهای خارقالعاده دو دهه گذشته، برخی ممکن است استدلال کنند پونی موظف است تلاش کند. چه کسی بهتر از بنیانگذار رویایی بزرگترین امپراتوری سرگرمیهای آنلاین جهان، این کار را میسر میکند تا فرمولی بسازد که برای یک پنجم جمعیت جهان کارساز باشد؟ بنابراین ممکن است این میلیاردر بهزودی به عقب پس زده شود. شاید حتی به او هم مربوط نباشد. برای حزب، داشتن یک شرکت قدرتمند دانا و در عین حال مطیع که بر همه چیز حکمرانی کند بسیار دلخواهتر از بازی کردن با نیروهای بالقوه مخرب است.
آب و برق برای اینترنت
برخی از انتخابهای پونی سرنخهایی از تفکر او برای آینده یا حداقل یک موضع برای مصرف عمومی و حاکمان سیاسیاش ارائه میکند. در دهه گذشته، وقتی پونی تنسنت را دوباره سازماندهی و پلتفرم شرکت را باز کرد، او میخواست این شرکت به یک عملیات زیرساخت تبدیل شود تا معادل آب و برق برای اینترنت شود. پونی بهسرعت در حال حاضر چرخشی کرده و به کارکنان در یک گردهمایی داخلی پایان سال 2021 گفته تنسنت یک ذینفع از پیشرفت گسترده کشور است. تنسنت یک شرکت خدمات زیرساختی نیست و میتواند در هر لحظه جایگزین شود. در آینده، وقتی تنسنت به کشور و جامعه خدمات ارائه میکند، شرکت باید مطمئن شود از حدود تجاوز نمیکند و یک دستیار خوب باشد. در آی چینگ، که به عنوان کتاب تغییرات نیز شناخته میشود، خط چینی باستان نکتهای از حکمت را به ما میدهد: اینکه اژدهایی که بیش از حد اعتماد به نفس دارد، دلیلی برای پشیمانی خواهد داشت. اگر نسل کارآفرینان پونی نیمه اول زندگی خود را صرف شنا کردن در بالادست رودخانه مانند کپور گذراندهاند تا از دروازههای رودخانه زرد بپرند به امید این که به اژدها تبدیل شوند، پس از حکمت باستانی، بخش دوم سرنوشت آنها در دانستن زمان تعظیم است یا شاید تبدیل شدن به بخشی از سیستمی که زمانی آرزوی تغییر آن را داشتند.
منیع: ضمیمه کلیک روزنامه جامجم
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
فؤاد ایزدی، کارشناس حوزه روابط بینالملل در گفتوگو با «جامجم» تشریح کرد
در گفتوگوی «جامجم» با پژوهشگر حوزه ارتباطات و رسانه عنوان شد