چالش حق بیمه

آنها برای امسال باید در نیمه اول امسال (ماه‌های ۳۱ روزه) یک میلیون و ۴۰۰ هزارتومان و در نیمه دوم سال (ماه‌های ۳۰ روزه) یک میلیون و ۳۵۴ هزارتومان حق‌بیمه بپردازند.

حالا شاید این پرسش به وجود بیاید: مبنای افزایش حق‌ بیمه چیست و چرا فردی که سال گذشته ۷۰۰تا ۸۰۰هزارتومان حق‌بیمه پرداخت می‌کرد امسال باید دو برابر آن بپردازد.

نرخ سالانه حق‌ بیمه بر مبنای دستمزد مشمولان قانون کار تعیین می‌شود. میزان دستمزد را هم شورای‌عالی کار متشکل از نمایندگان دولت، کارفرمایان و کارگران در انتهای هر سال برای سال بعد از آن تعیین می‌کنند. این یعنی کف دستمزد چقدر باشد، بر همان مبنا حق‌بیمه ثابت کسر می‌شود.

برای مثال اگر میزان حق‌بیمه شما ۲۷‌درصد باشد و کف دستمزد سال ۱۴۰۱(شامل حداقل دستمزد سالانه، حق مسکن، بن خواربار و حق اولاد) شش میلیون و ۴۰۰هزارتومان باشد، باید چیزی در حدود یک میلیون و ۷۰۰تا۸۰۰هزارتومان حق‌بیمه بپردازید.

با توجه به این‌که درآمدهای برخی مشاغل در دوران تحریم‌ها و به‌دنبال کاهش درآمدها در دوران کرونا کاهش پیدا کرد، گروهی از مشاغل بیمه‌پرداز دیگر نتوانستند حق‌بیمه‌های خود را به‌صورت مرتب و بر اساس نرخ سالانه بپردازند.

سهم دولت از حق‌بیمه‌ها

البته دولت در پرداخت‌ درصدی از حق‌بیمه‌ها مشارکت می‌کند اما نه برای تمام گروه‌های بیمه‌پرداز. برای مثال دولت ۲۰‌درصد حق‌بیمه خادمان مساجد که در سنوات قبل بیمه شدند، ۲۰‌درصد بیمه قالیبافان و ۱۰‌درصد بیمه مداحان تحت پوشش وزارت ارشاد و ۲۰‌درصد حق‌بیمه مداحان تحت پوشش «بنیاد دعبل خزاعی» را پرداخت می‌کند.

دولت همچنین ۲‌درصد بیمه مشاغل آزاد، ۲۰‌درصد بیمه کارگران ساختمانی، ۱۰‌درصد بیمه هنرمندان و نویسندگان و ۱۳.۵درصد بیمه رانندگان مشمول کمک را می‌پردازد اما گروه‌های بیشتری هستند که باید حق‌بیمه‌های خود را بدون کمک یا با کمک ناچیز بپردازند. برای مثال رانندگانی که از سال ۹۴ به بعد وارد تاکسیرانی شدند فاقد کمک دولت محسوب می‌شوند و حدود یک میلیون و ۴۰۰هزارتومان حق‌بیمه می‌پردازند اما رانندگانی که قبل از این سال وارد شدند و از کمک ۱۳.۵درصدی دولت بهره می‌برند، ۶۴۱ هزارتومان حق‌بیمه پرداخت می‌کنند.

آن گروه از خادمان مساجد هم که در سال‌های اخیر بیمه‌پرداز تامین اجتماعی شده‌اند، ۲۷‌درصد حق‌بیمه خود را می‌پردازند که میزان آن بیش از یک میلیون تومان در ماه است. حجت‌الاسلام محمد نوروزپور، مدیرکل بقاع متبرکه و اماکن مذهبی سازمان اوقاف و امورخیریه در این مورد گفته بود که درحال‌حاضر در بسیاری از مساجد، هیات امنا مبلغ ۲۷‌درصد سهم خادم را می‌پردازند اما برخی از مساجد این توان مالی را ندارند و خود خادم باید این رقم را بپردازد که نمی‌تواند و اصلا به‌دنبال بیمه نمی‌رود.

روی همین حساب، گروه‌های مختلف که حق‌بیمه‌های جدید را خارج از توان اقتصادی خود می‌دانند، خواستار تعدیل و کاهش آنها شدند، از جمله کارفرمایان و رانندگان ماشین سنگین. آنها با تهیه کارزارهای جداگانه این خواسته خود را مطرح کردند.

اعتراض به میزان حق‌بیمه‌ها

امین جمشیدی‌راد، از رانندگانی که یکی از همین کارزارها را راه انداخته به جام‌جم گفت: «حق بیمه‌های سهم رانندگان از ۵۳۰‌هزارتومان به ۸۷۴‌هزارتومان رسیده‌است که تازه این رقم با در نظر گرفتن کمک دولت برای رانندگان شهری و بین‌شهری است اما آن دسته از رانندگان که در سال‌های اخیر بیمه شده‌اند از این کمک محروم هستند.»

این دسته از رانندگان، ماهانه بیش از یک میلیون تومان حق‌بیمه می‌پردازند؛ در حالی که به‌گفته جمشیدی‌راد «بسیاری از اینها، صاحب ماشین نیستند و روی ماشین فرد دیگری کار می‌کنند. هزینه‌های جانبی دیگر مثل قسط بانک و اجاره‌خانه هم وجود دارد که با این شرایط پرداخت، این میزان حق‌بیمه به‌صرفه نیست. خدمات درمانی بیمه نیز مناسب نیست.»

جمشیدی‌راد اضافه کرد: «هر راننده تعدادی دندان خراب دارد، با این حال خدمات‌درمانی دندان در حد کشیدن یک تا دو دندان و پر کردن سطحی است و بیمه با همین میزان حق‌بیمه خدمات عصب‌کشی و دندان پرکردن‌های اساسی را ارائه نمی‌کند. به‌همین‌دلیل رانندگان برای دریافت خدمات دندان به بیرون مراجعه می‌کنند و بسیاری از هزینه‌ها را به صورت آزاد می‌پردازند. با توجه به هزینه‌های سنگین بیمه، پیشنهاد ما این است که حق‌بیمه رانندگان صاحب ماشین با رانندگانی غیرصاحب ماشین، متفاوت باشد، چون الان همه به یک میزان است.»

روایت دیگر مربوط به کارفرمایان کارگاه‌های کوچک است. رسول پورعلی که کارفرمای یک مجموعه اقتصادی ۱۰‌نفره در حوزه دیجیتال مارکتینگاست به جام‌جم گفت که شرکت‌ها به‌دلیل این‌که سهم بیمه کارفرما از بیمه کارکنان به یک‌میلیون و ۲۹۱ هزارتومان در ماه رسیده بیمه‌های آنها را به‌ازای ۱۰ روز کار در ماه می‌پردازند و از کارکنان می‌خواهند که به بازرس بیمه بگویید که ما تنها ۱۰‌روز در ماه کار می‌کنیم!»

وی برای مثال به مجموعه خود اشاره کرد و گفت که هزینه‌های اقتصادی در کسب‌و‌کارهای دیجیتال افزایش پیدا کرده؛ به‌طور مثال من قبلا با ۱۰ تا ۱۲‌میلیون تومان یک کامپیوتر برای دفتر جمع‌آوری می‌کردم اما امروز باید ۱۰‌میلیون تومان برای یک کارت گرافیک هزینه کنم، آنگاه چگونه می‌توانم برای ۱۰ نفر هر ماه ۱۶‌میلیون تومان حق‌بیمه بپردازم؟!»

پیشنهاد کاهش‌ درصد حق‌بیمه

پورعلی پیشنهاد می‌دهد: «درصد حق‌ بیمه سهم کارفرما از بیمه کارگران که در حال حاضر ۲۳‌درصد دستمزد ماهانه است به ۸ تا ۱۰‌درصد آن کاهش پیدا کند تا کارفرمایان بتوانند کارگران خود را بیمه کنند.» با این حال این پیشنهاد مستلزم تغییر قانون تامین اجتماعی است. طبق این قانون فرد بیمه‌شده تنها ۷‌درصد از ۳۰‌درصد دستمزد را به‌عنوان حق‌بیمه می‌پردازد و مابقی آن‌که ۲۳‌درصد دستمزد است، توسط کارفرما به بیمه پرداخت می‌شود. به نظر می‌رسد که بسیاری از اقشار شغلی توان پرداخت حق‌بیمه‌های خود را ندارد و باید کمک‌های بیشتری چه از ناحیه کاهش سهم حق‌بیمه از طریق کمک یا کاهش‌درصد حق‌بیمه انجام داد.